مەنالار تەرجىمىسى سۈرە كەھپ - قۇرئان كەرىم قىسقىچە تەپسىرىنىڭ ئازەربەيجانچە تەرجىمىسى - بەت نومۇرى 300 - قۇرئان كەرىم ئىنىسكىلوپىدىيىسى

54 : 18

وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَا فِي هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لِلنَّاسِ مِن كُلِّ مَثَلٖۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ أَكۡثَرَ شَيۡءٖ جَدَلٗا

Biz Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən bu Quranda insanların xatırlayıb öyüd-nəsihət almaları üçün hər cür məsəli ətraflı izah et­dik. Lakin insan isə ən çox - xüsusən də ki, kafir - haqqsız olduğu bir halda mücadilə edəndir.

55 : 18

وَمَا مَنَعَ ٱلنَّاسَ أَن يُؤۡمِنُوٓاْ إِذۡ جَآءَهُمُ ٱلۡهُدَىٰ وَيَسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّهُمۡ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمۡ سُنَّةُ ٱلۡأَوَّلِينَ أَوۡ يَأۡتِيَهُمُ ٱلۡعَذَابُ قُبُلٗا

İnadkarlıq edən kafirlərin Muhəmməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) Rəbbindən gətirdiyi haqqa iman etmələrinə və günahlarına görə Allahdan bağışlanma diləmələrinə mane olan səbəb heç də verilən izahların naqisliyinə görə deyildir. Artıq Quranda onlar üçün kifayət qədər məsəllər çəkilib, öyüd-nəsihətlər verilmiş və açıq-aydın dəlillər göndərilmişdir. Onların iman etmələrinə mane olan səbəb, inadkarlıqla özlərindən əvvəlki ümmətlərin başlarına gələn əzabın öz başlarına gəlməsini və onlara vəd edilən əzabın da öz gözləri ilə görmələrini istəmələri oldu.

56 : 18

وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۚ وَيُجَٰدِلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِٱلۡبَٰطِلِ لِيُدۡحِضُواْ بِهِ ٱلۡحَقَّۖ وَٱتَّخَذُوٓاْ ءَايَٰتِي وَمَآ أُنذِرُواْ هُزُوٗا

Biz göndərdiyimiz elçiləri ancaq iman və itaət əhlinə müjdə verən­lər, kafirlərə və günahkarlara isə xəbərdarlıq edən­lər kimi gön­də­ririk. Elçilər, insanların qəlblərini imana gətirmək gücünə malik deyillər. Onlara gətirilən dəlillərin açıq-aydın olmasına rəğmən Allaha və Onun elçilərinə küfür edənlər Muhəmməd Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən haqqı ba­til dəlilləri ilə ara­dan qal­dır­maq üçün müba­hisə edir­lər. Onlar Quranı və xə­bər­dar olun­duqları şeyləri is­tehza edib, məsxərəyə qoyurlar.

57 : 18

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِۦ فَأَعۡرَضَ عَنۡهَا وَنَسِيَ مَا قَدَّمَتۡ يَدَاهُۚ إِنَّا جَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۖ وَإِن تَدۡعُهُمۡ إِلَى ٱلۡهُدَىٰ فَلَن يَهۡتَدُوٓاْ إِذًا أَبَدٗا

Rəbbinin ayələri yadına salı­nar­kən oradakı əzab vədinə önəm verməyən, o ayələrdə zikir edilənlərdən öyüd-nəsihət almaqdan üz döndə­rən, dünya həyatında etmiş olduğu küfrləri və günahları unudub və bunlardan tövbə etməyən kimsədən də daha za­lım kim ola bilər?! Bu sifətlərə sahib olan kimsələrin qəlblərinə Qu­ranı anla­masın­lar deyə ör­tük­lər çək­dik, qulaqlarına da tıxaclar vurduq. Onlar bu səbəbdən Quranı dinləyib qəbul edə bilməzlər. Sən onları nə qədər doğru yo­la ça­ğır­san da, qəlblərindəki örtüklər və qulaqlarında maneələr olduğu müddətcə onlar heç vaxt sənin çağırışını eşidib iman etməzlər.

58 : 18

وَرَبُّكَ ٱلۡغَفُورُ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۖ لَوۡ يُؤَاخِذُهُم بِمَا كَسَبُواْ لَعَجَّلَ لَهُمُ ٱلۡعَذَابَۚ بَل لَّهُم مَّوۡعِدٞ لَّن يَجِدُواْ مِن دُونِهِۦ مَوۡئِلٗا

Peyğəmbər -sallallahu aleyhi və səlləm- onu təkzib edənlərə tez bir zamanda əzabın gəlməsini istəməməsi üçün Uca Allah ona belə buyurmuşdur: "Ey Peyğəmbər! Rəbbin Ona tövbə edən qullarının günahlarını bağışlayandır. Mər­həmət sahibidir. Onun mərhəməti hər şeyi ehtiva etmişdir. Günahkarların tövbə etmələrini ümid edərək onlara möhlət verməsi də, Uca Allahın Öz qullarına olan mər­həmətindəndir. Əgər Uca Allah Ondan üz çevirən qullarına əzabı tezləşdirsəydi, bu zaman onla­rı dünya həyatında cəzalandırmış olardı. Lakin O, həlimdir, rəhimlidir, qulları tövbə etsinlər deyə əzabı onlardan gecikdirər. Əksinə, onlar tövbə etməyəcəkləri təqdirdə, etdikləri küfrlərə və haqdan uzaqlaşdıqlarına görə cəzasını almaları üçün əvvəlcədən təyin edilmiş məkan və zaman vardır. Əzab gə­ləcəyi vaxt onlar Allahdan başqa heç bir sığına­caq tapa bilməyəcəklər.

59 : 18

وَتِلۡكَ ٱلۡقُرَىٰٓ أَهۡلَكۡنَٰهُمۡ لَمَّا ظَلَمُواْ وَجَعَلۡنَا لِمَهۡلِكِهِم مَّوۡعِدٗا

Hud, Saleh, Şueyb və s. bu qövmlər kimi sizə yaxın olan kafir məmləkətlərin əhalisi küfr və günahlar etməklə özlərinə zülüm etdikdə, Biz onları məhv etdik. Biz onla­rı məhvi üçün müəyyən bir vaxt təyin et­miş­dik.

60 : 18

وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِفَتَىٰهُ لَآ أَبۡرَحُ حَتَّىٰٓ أَبۡلُغَ مَجۡمَعَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ أَوۡ أَمۡضِيَ حُقُبٗا

Ey Peyğəmbər! Yadına sal ki, bir zaman Musa - aleyihissəlam - öz xid­mətçisi olan Yuşə ibn Nuna belə demişdi: "Mən iki də­ni­zin qovuş­du­ğu yerə ça­­tana qədər, yaxud saleh quldan elm öyrənməyim üçün onu tapana qədər uzun müddət səfə­rimə da­vam edə­cə­yəm!"

61 : 18

فَلَمَّا بَلَغَا مَجۡمَعَ بَيۡنِهِمَا نَسِيَا حُوتَهُمَا فَٱتَّخَذَ سَبِيلَهُۥ فِي ٱلۡبَحۡرِ سَرَبٗا

Onları hər ikisi yoluna davam etdi və dənizlərin qo­vuş­duğu yerə gəlib çatdıqlarında, özlərinə yeməyə götürdükləri balığı unut­dular. Uca Allah bu zaman dalığı diriltdi, balıq isə dənizdə özünə su­yun bir-birinə qarışmayacaq yol açıb, iz buraxaraq getdi.

بۇ بەتتىكى ئايەتلەردىن ئېلىنغان مەزمۇنلار:

• عظمة القرآن وجلالته وعمومه؛ لأن فيه كل طريق موصل إلى العلوم النافعة، والسعادة الأبدية، وكل طريق يعصم من الشر.

• Quranın son dərəcə əzəmətli, möhtəşəm və ümumi bir kitab olması. Çünki Quranda hər faydalı elmə və əbədi səadətə qovuşduran və həmçinin hər bir şərdən qoruyan bütün yollar göstərilmişdir.

• من حكمة الله ورحمته أن تقييضه المبطلين المجادلين الحق بالباطل من أعظم الأسباب إلى وضوح الحق، وتبيُّن الباطل وفساده.

• Haqqa qarşı batil ilə mücadilə edən kimsələrin bütün dəlillərinin boşa çıxarılması, batilin və onun fəsadlarının aşkara və bəyan edilməsi Uca Allahın hikmətindən və rəhmətindəndir.

• في الآيات من التخويف لمن ترك الحق بعد علمه أن يحال بينه وبين الحق، ولا يتمكن منه بعد ذلك، ما هو أعظم مُرَهِّب وزاجر عن ذلك.

• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdəki haqqı bildikdən sonra onu tərk edən kimsələr, haqq ilə öz aralarına bir maneənin qoyulması və onlar bir daha haqqa yönələ bilməyəcəkləri ilə qorxudulub xəbərdar edilməsidir. Bu çox qorxulu bir şeydir.

• فضيلة العلم والرحلة في طلبه، واغتنام لقاء الفضلاء والعلماء وإن بعدت أقطارهم.

• Elm öyrənməyin və bu məqsədlə səfərə çıxmağın, alimlər, dəyərli və müdrik insanlar hətta uzaq ölkələrdə yaşasalar da onlarla görüşməyin və onların elmindən bəhrələnməyin fəziləti.

• الحوت يطلق على السمكة الصغيرة والكبيرة ولم يرد في القرآن لفظ السمك، وإنما ورد الحوت والنون واللحم الطري.

• Ayədə deyilən "əl-Hut" sözü, ərəb dilində həm böyük, həm də kiçik balığa deyilir. Quran-Kərimdə, ərəbcə "əs-Səmək" balıq sözü keçməmişdir, sadəcə, "əl-Hut", "ən-Hun" və "əl-Ləhm ət-Tariy" yəni təzə ət olaraq deyilmişdir.