مەنالار تەرجىمىسى سۈرە كەھپ - قۇرئان كەرىم قىسقىچە تەپسىرىنىڭ ئازەربەيجانچە تەرجىمىسى - بەت نومۇرى 301 - قۇرئان كەرىم ئىنىسكىلوپىدىيىسى

62 : 18

فَلَمَّا جَاوَزَا قَالَ لِفَتَىٰهُ ءَاتِنَا غَدَآءَنَا لَقَدۡ لَقِينَا مِن سَفَرِنَا هَٰذَا نَصَبٗا

Musa və onun xidmətçisi Yuşə ibn Nun dənizlərin qovuşduğu yer keçdikdə, Musa - aleyhissəlam - öz xidmətçisinə: "Nahar yeməyimizi gətir. Biz bu səfərimizdə həddən artıq yorulduq" – dedi.

63 : 18

قَالَ أَرَءَيۡتَ إِذۡ أَوَيۡنَآ إِلَى ٱلصَّخۡرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ ٱلۡحُوتَ وَمَآ أَنسَىٰنِيهُ إِلَّا ٱلشَّيۡطَٰنُ أَنۡ أَذۡكُرَهُۥۚ وَٱتَّخَذَ سَبِيلَهُۥ فِي ٱلۡبَحۡرِ عَجَبٗا

Xidmətçi dedi: "Qaya­ya sığındığımız zaman bilirsənmi nə baş verdi?! O vaxt mən sənə balıq barədə deməyi unutdum. Doğrusu, onu sənə xa­tırla­mağı yalnız şeytan mə­nə unut­durdu. Balıq gözlənmədən dirilib qəribə bir şə­kil­də də­niz­də yol tutub getdi!"

64 : 18

قَالَ ذَٰلِكَ مَا كُنَّا نَبۡغِۚ فَٱرۡتَدَّا عَلَىٰٓ ءَاثَارِهِمَا قَصَصٗا

Musa - aleyhissəlam - öz xidmətçisinə dedi: "Elə istədiyimiz də bu idi, bu görüşəcəyimiz saleh qulun olduğu yerin əlamətidir!"– dedi. Sonra onlar gəldikləri yolu itirməmək üçün qayanın yanına qədər eyni yol ilə öz lə­pir­­lərinin izinə düşüb ge­ri qayıtdılar. Oradan da balığın dənizə girdiyi yerə geri döndülər.

65 : 18

فَوَجَدَا عَبۡدٗا مِّنۡ عِبَادِنَآ ءَاتَيۡنَٰهُ رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَا وَعَلَّمۡنَٰهُ مِن لَّدُنَّا عِلۡمٗا

Musa və onun xidmətçisi Yuşə ibn Nun balığı itirdikləri yerə çatdıqda, onlar orada saleh qullarımızdan biri olan Xızıra - aleyhissəlam - rast gəldi­lər. Biz ona Öz tərə­fi­miz­dən mər­həmət bəxş etdi­k və ona insanların bilmədikləri bir elm öyrət­di­k. O da, bu hekayətin ehtiva etdiyi məsələdir.

66 : 18

قَالَ لَهُۥ مُوسَىٰ هَلۡ أَتَّبِعُكَ عَلَىٰٓ أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمۡتَ رُشۡدٗا

Musa təvazökarcasına və nəzakətlə ona dedi: "Uca Allahın sənə öyrətmiş olduğu haqq yolu göstə­rən elm­dən mənə də öyrət­mən üçün sənə tabe ola bilərəmmi?"

67 : 18

قَالَ إِنَّكَ لَن تَسۡتَطِيعَ مَعِيَ صَبۡرٗا

Xızır dedi: "Doğrusu, sən mənim öz elmimə əsaslanaraq görəcəyim işlərə səbir edə bil­məz­sən. Çünki mənim elmim, sənin elminlə eyni deyildir!"

68 : 18

وَكَيۡفَ تَصۡبِرُ عَلَىٰ مَا لَمۡ تُحِطۡ بِهِۦ خُبۡرٗا

Həqiqəti səbəbini dərk etmədiyin bir şey gördükdə, sən necə səbir edə bi­lər­sən? Çünki sən, zahirən görüb bildiyin bir şeyə hökm verirsən?!

69 : 18

قَالَ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ صَابِرٗا وَلَآ أَعۡصِي لَكَ أَمۡرٗا

Musa Xızıra belə dedi: "İnşallah, sən məni, səndə gördüyüm işlərə sə­birli və sənə itaətkar ol­duğumu görəcəksən. Mənə əmr etdiyin zaman sə­nin heç bir əm­rindən çıxma­ya­cağam!"

70 : 18

قَالَ فَإِنِ ٱتَّبَعۡتَنِي فَلَا تَسۡـَٔلۡنِي عَن شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ أُحۡدِثَ لَكَ مِنۡهُ ذِكۡرٗا

Xızır Musaya dedi: "Əgər mənə tabe ola­caqsansa, mənim etdiyim hər hansı bir əmələ şahid olsan, öncədən özüm o barədə sənə bildir­mə­­yincə mən­dən o şey haqqında so­ruş­ma!"

71 : 18

فَٱنطَلَقَا حَتَّىٰٓ إِذَا رَكِبَا فِي ٱلسَّفِينَةِ خَرَقَهَاۖ قَالَ أَخَرَقۡتَهَا لِتُغۡرِقَ أَهۡلَهَا لَقَدۡ جِئۡتَ شَيۡـًٔا إِمۡرٗا

Xızır Musa ilə şərti kəsdikdən sonra bir gəmi tapana qədər hər ikisi də dəniz sahilinə tərəf get­dilər. Nəhayət, bir gəmi tapdıqları zaman, gəmi sahibi Xızıra hörmət əlamti olaraq onları pulsuz və heç bir qarşılıq almadan gə­miyə mindirdi. Bu zaman Xızır gəminin bir taxtasını sındırıb çıxararaq gəmidə dəlik açdı. Musa ona dedi: "Gəmi sahibi bizi pulsuz-parasız gəmiyə mindirdiyi halda, sən isə gə­midə olan­la­rın suyda batması üçün onu deşdin?! Həqiqətən sən, bö­yük bir günah iş gör­dün!"

72 : 18

قَالَ أَلَمۡ أَقُلۡ إِنَّكَ لَن تَسۡتَطِيعَ مَعِيَ صَبۡرٗا

Xızır Musaya belə cavab verdi: "Məgər mən sənə mənimlə birgə olduğun zaman görəcəyim işlərə əsla səbr edə bilməzsən demədimmi?!"

73 : 18

قَالَ لَا تُؤَاخِذۡنِي بِمَا نَسِيتُ وَلَا تُرۡهِقۡنِي مِنۡ أَمۡرِي عُسۡرٗا

Musa Xızıra - aleyhissəlam - dedi: "Unut­qanlıq üzündən sənə verdiyim sözümü yerinə yetirmədiyim üçün məni qınama və sənə yol yoldaşlığı etiyimə görə də məni çətinliyə sal­ma!"

74 : 18

فَٱنطَلَقَا حَتَّىٰٓ إِذَا لَقِيَا غُلَٰمٗا فَقَتَلَهُۥ قَالَ أَقَتَلۡتَ نَفۡسٗا زَكِيَّةَۢ بِغَيۡرِ نَفۡسٖ لَّقَدۡ جِئۡتَ شَيۡـٔٗا نُّكۡرٗا

Onlar gəmidən düşdükdən sonra hər ikisi də sahildə gəzməyə başladılar. Bu zaman onlar uşaqlarla birgə oynayan, həddi-büluğa çatmayan bir oğlan uşağı ilə rast­laş­dılar, Xızır da dərhal onu öldürdü. Musa ona dedi: "Həddi-büluğa çatmayan, pak, məsum bir canı gü­nah­sız bir yerəmi qəsd et­din? Doğrusu sən, çox pis bir iş gördün!"

بۇ بەتتىكى ئايەتلەردىن ئېلىنغان مەزمۇنلار:

• استحباب كون خادم الإنسان ذكيًّا فطنًا كَيِّسًا ليتم له أمره الذي يريده.

• İnsan istədiyi hər hansı bir işində ona yardımçı olması üçün onun ağıllı, zəkalı, dərrakəli və düşüncəli xidmətçisi və ya kökəkçisi olması müstəhəbdir.

• أن المعونة تنزل على العبد على حسب قيامه بالمأمور به، وأن الموافق لأمر الله يُعان ما لا يُعان غيره.

• Uca Allahın bir quluna yardım etməsi, qulun Allahın əmrlərini yerinə yetirməsinin sayəsindədir. Uca Allahın əmrlərinə müvafiq əməl edən qula, Allah tərəfindən başqalarına edilməyən yardım edilir.

• التأدب مع المعلم، وخطاب المتعلم إياه ألطف خطاب.

• Tələbənin müəllim qarşısında əbəd-ərkanlı olması və müəllimi səsləndikdə hörmət və nəzakətlə səslənməsi.

• النسيان لا يقتضي المؤاخذة، ولا يدخل تحت التكليف، ولا يتعلق به حكم.

• Unutqanlıq cəzanı, cavabdehliyi, məsuliyyəti aradan qaldırar və buna görə hər hansı bir şəri hökm tətbiq olunmaz.

• تعلم العالم الفاضل للعلم الذي لم يَتَمَهَّر فيه ممن مهر فيه، وإن كان دونه في العلم بدرجات كثيرة.

• Fəzilət sahibi olan bir alimin mahir olmadığı bir elmi, fəzilət baxımından özündən çox aşağı dərəcələrdə olsa belə, elmində mahir olan bir alimdən öyrənməsi.

• إضافة العلم وغيره من الفضائل لله تعالى، والإقرار بذلك، وشكر الله عليها.

• Elmi və diğər üstünlükləri, fəzilərləri uca Allaha nisbət etmək, bunların Allah tərəfindən olduğunu iqrar edib və bütün bunlara görə Uca Allaha şükür etmək.