ការបកប្រែអត្ថន័យគួរអាន - ការបកប្រែជាភាសាពែរ្ស - តាហ្វសៀរ អាស-សាក់ទី
លេខទំព័រ:
187
:
3
وَاِذْ اَخَذَ اللّٰهُ مِیْثَاقَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ لَتُبَیِّنُنَّهٗ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُوْنَهٗ ؗۗ— فَنَبَذُوْهُ وَرَآءَ ظُهُوْرِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهٖ ثَمَنًا قَلِیْلًا ؕ— فَبِئْسَ مَا یَشْتَرُوْنَ ۟
میثاق؛ یعنی پیمان سنگین و محکم و موکّد که خداوند آن را از کسی که به او کتاب بخشیده و به وی علم آموخته، گرفته است تا آنچه را که مردم به آن نیاز دارند و خدا به او آموخته است، بیان دارد، و آن را از مردم پنهان نسازد، و بدان بخل نورزد، به ویژه وقتی که از او پرسیدند، و یا اینکه چیزی پیش آمد که ایجاب میکرد آن را تبیین کند. پس هرکس که علمی دارد، بر او واجب است علم خود را بیان دارد و حق را از باطل روشن گرداند.
پس توفیق یافتگان، این وظیفه را به طور کامل انجام داده، و آنچه را خداوند به آنها آموخته بود در راستای طلب خشنودی خدا، و ابراز مهربانی نسبت به مردم آموختند تا مبادا دچار گناه کتمان علم گشته باشند.
اما کسانی که به آنها کتاب داده شده بود، از قبیل؛ یهودیان و نصاری، و کسانی که مانند آنها هستند، پیمانها را پشت سر انداخته، و به آن توجه نکرده و حق را پنهان کرده و باطل را آشکار نمودند، و آنچه را که خدا حرام کرده بود، مرتکب شده، و در ادای حقوق الهی و حقوق مردم، سستی کردند، و در برابر کتمان علم، بهای اندکی بهدست آوردند و آن ریاست و اموال ناچیزی بود که از زیردستان خود میگرفتند، زیردستانی که از خواستهای آنها پیروی کرده، و شهوات را بر حق مقدم میداشتند.
﴿فَبِئۡسَ مَا يَشۡتَرُونَ﴾ پس بسیار بد است آنچه که میخرند؛ چون ناچیزترین عوض و بدل است، و آنچه از آن روی برتافتند، بزرگترین خواسته و مطلوب است و آن، بیان حق است که سعادت همیشگی و مصالح دینی و دنیوی در آن نهفته است.پس آنان کالای فرومایه و بیارزش را برگزیدند، و کالای گرانقدر و باارزش را رها کردند؛ زیرا خواستهایشان زشت و بد بود، و خود نیز ذلیل و فرومایه بودند، و صلاحیتی بیش از این نداشتند.
التفاسير:
188
:
3
لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِیْنَ یَفْرَحُوْنَ بِمَاۤ اَتَوْا وَّیُحِبُّوْنَ اَنْ یُّحْمَدُوْا بِمَا لَمْ یَفْعَلُوْا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِّنَ الْعَذَابِ ۚ— وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
سپس خداوند متعال فرمود: ﴿لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡرَحُونَ بِمَآ أَتَواْ﴾ کسانی را که به کارهای زشت و سخنان و کردار باطلی که انجام میدهند، خوشحال میشوند.
﴿وَّيُحِبُّونَ أَن يُحۡمَدُواْ بِمَا لَمۡ يَفۡعَلُواْ﴾ و دوست دارند به سبب کارهای خوبی که انجام نداده، و سخن حقی که نگفتهاند، ستایش شوند. پس آنان، هم کار بد انجام میدهند، وهم سخن بد را بر زبان میآورند، و هم به آن خوشحال میشوند و هم دوست دارند به واسطۀ کار خوبی که انجام ندادهاند مورد ستایش قرار گیرند.﴿فَلَا تَحۡسَبَنَّهُم بِمَفَازَةٖ مِّنَ ٱلۡعَذَابِ﴾ گمان مبر که آنها از عذاب نجات یابند، بلکه آنان سزاوار شدیدترین عذاباند و به سوی آن بر میگردند.
بنابراین فرمود: ﴿وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ﴾ و برای آنان عذابی دردناک است. و اهل کتاب در این آیۀ کریمه داخل هستند که به علم و دانش خود شاد بودند، و از پیامبر فرمان نبردند، و براین گمان بودند که در کردار و گفتار خود بر حق هستند. و همچنین هر کس که بدعت قولی یا عملی ایجاد کند، و به آن شادمان باشد، و مردم را به سوی آن دعوت نماید، وگمان بَرَد که برحق است و دیگران بر باطلاند، در این آیه داخل است.
و مفهوم آیه دلالت مینماید که هرکس دوست داشته باشد در مقابل کار خوبی که انجام داده، و به خاطر اینکه از حق پیروی کرده است مورد ستایش قرار گیرد، و هدفش ریا و شهرت طلبی نباشد، این عمل مذموم و ناپسند نیست، بلکه از کارهای مطلوبی است که خداوند نیکوکارانِ در کردار و گفتار را بر آن پاداش میدهد.
و خداوند، بندگان خاص خود را بر این کار، پاداش میدهد؛ چرا که خود، آن را از خدا خواستهاند. همانطور که ابراهیم -علیه السلام- فرمود: ﴿وَٱجۡعَل لِّي لِسَانَ صِدۡقٖ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ﴾ و برای من در میان آیندگان، آوازۀ نیکو بگذار. و فرمود: ﴿سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ﴾ سلام بر نوح باد در میان جهانیان، همانا ما، این چنین نیکوکاران را پاداش میدهیم.
و بندگان خداوند رحمان گفتهاند: ﴿وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾ بار خدایا! ما را پیشوای پرهیزگاران بگردان. و این از نعمتهای باری متعال بر بندگانش، و از منّتهای او بر آنهاست که جای تشکر و قدردانی دارد.
التفاسير:
189
:
3
وَلِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟۠
او مالک آسمانها و زمین، و آنچه درآسمانها و زمین است، میباشد، و خداوند با کمال قدرت و صنعتگری شگفتانگیز خود، در آنها تصرف مینماید.پس هیچ کس چیزی را از او منع نمیکند و هیچ چیزی او را ناتوان نمیسازد.
التفاسير:
190
:
3
اِنَّ فِیْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافِ الَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَاٰیٰتٍ لِّاُولِی الْاَلْبَابِ ۟ۚۖ
خداوند متعال میفرماید: ﴿إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ﴾ و در ضمن بندگان را به اندیشیدن و فکر کردن در آفرینش آسمانها و زمین و تدبر در نشانههای آن برانگیخته است. و «آیات» را به «نکره» ذکر کرد، و این بیانگر کثرت و عمومیت نشانههاست؛ زیرا در آسمانها و زمین، نشانههای عجیب و شگفتانگیزی وجود دارد، که نگاهکنندگان را حیران، و متفکران را قانع نموده و دلهای صادقان و راستگویان را جذب مینماید، و عقلهای روشن را بر کلیۀ مطالب الهی آگاه میسازد. اما برای هیچ مخلوقی ممکن نیست که تمام نشانههایی را که در آسمانها و زمین وجود دارند، محصور و مشخص گرداند و یا بر برخی از آنها احاطه پیدا کند.
و این بیانگر عظمت وگستردگی نظام هستی، و سیطرۀ نظم بر حرکت منظومهها بوده، و بر عظمت آفریننده و بزرگی فرمانروا، و فراگیری قدرت او، و آفرینش متقن و شگفتانگیز و ظرافت و حکمت خداوند دلالت میکند. منافعی که آسمانها و زمین، و رفت و آمد شب و روز برای مردم در بردارند، بیانگر گستردگی رحمت خدا و عموم بخشش و فراگیر بودن احسان اوست، که حتماً باید شکرانۀ آن را بهجا آورد، و شاکر آفرینندۀ این همه نعمات بود و در راستای خشنودی وی، تلاش کرد، و کسی دیگر را شریک او قرار نداد؛ چرا که نه برای خود، و نه برای کسی دیگر، نمیتواند به اندازۀ ذرهای کاری بکند.
و خداوند این آیات و نشانهها را به خردمندان و اهل اندیشه اختصاص داد؛ چرا که آنان از آن بهره میبرند، و با چشم عقل به آن مینگرند نه با چشم سر.
التفاسير:
191
:
3
الَّذِیْنَ یَذْكُرُوْنَ اللّٰهَ قِیٰمًا وَّقُعُوْدًا وَّعَلٰی جُنُوْبِهِمْ وَیَتَفَكَّرُوْنَ فِیْ خَلْقِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۚ— رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هٰذَا بَاطِلًا ۚ— سُبْحٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ۟
سپس خردمندان را این چنین توصیف نمود: ﴿ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ﴾ آنهایی که در همه حال خدا را یاد میکنند، ﴿قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ﴾ ایستاده و نشسته و بر پهلوهایشان افتاده. این شامل تمام انواع ذکر اعم از ذکر قولی و قلبی میگردد، و نماز به صورت ایستاده نیز در آن داخل است، پس اگر نتوانست نماز را به صورت ایستاده بخواند، آن را به صورت نشسته بخواند و اگر نتوانست، آن را به پهلو بخواند.
﴿وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ و در آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند، تا از این طریق بر آنچه که به خاطرش آفریده شدهاند، استدلال نمایند. و این بیانگر آن است که تفکر، عبادت است و یکی از ویژگیهای اولیای خدا و عارفان میباشد. پس هرگاه در آن بیندیشند، در مییابند که خداوند آن را بیهوده نیافریده است.
پس میگویند: ﴿رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ﴾ پروردگارا! این را بیهوده نیافریدهای، پاک هستی از هر آنچه که شایستۀ شکوه و بزرگیات نیست، آنها را به حق و برای حق آفریدهای، ﴿فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ و ما را از کارهای بد، مصون بدار و بر انجام کارهای شایسته، توفیق ده، تا بدین وسیله از جهنم نجات یابیم. و این، طلب کردن بهشت را در بر دارد؛ زیرا وقتی خداوند آنها را از جهنم نجات دهد، به بهشت میروند. اما از آنجا که ترس الهی دلهایشان را فرا گرفته، آنچه را که نزد آنها مهمتر است، از خدا خواستند.
﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥ﴾ پروردگارا! هرکس را که وارد جهنم کنی، او را خوار نمودهای؛ چون او به خشم و ناخشنودی تو، و به ناخشنودی فرشتگان و دوستان خدا، و رسوایی که نجاتی از آن نیست، و نجات دهندهای از آن وجود ندارد، گرفتار میآید. بنابراین خداوند متعال فرمود: ﴿وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ﴾ و ستمکاران را یاوری نیست که آنها را از عذاب خدا نجات دهد. و این دلالت مینماید که آنها به سبب ستم خودشان، وارد جهنم شدهاند.
التفاسير:
192
:
3
رَبَّنَاۤ اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ اَخْزَیْتَهٗ ؕ— وَمَا لِلظّٰلِمِیْنَ مِنْ اَنْصَارٍ ۟
سپس خردمندان را این چنین توصیف نمود: ﴿ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ﴾ آنهایی که در همه حال خدا را یاد میکنند، ﴿قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ﴾ ایستاده و نشسته و بر پهلوهایشان افتاده. این شامل تمام انواع ذکر اعم از ذکر قولی و قلبی میگردد، و نماز به صورت ایستاده نیز در آن داخل است، پس اگر نتوانست نماز را به صورت ایستاده بخواند، آن را به صورت نشسته بخواند و اگر نتوانست، آن را به پهلو بخواند.
﴿وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ و در آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند، تا از این طریق بر آنچه که به خاطرش آفریده شدهاند، استدلال نمایند. و این بیانگر آن است که تفکر، عبادت است و یکی از ویژگیهای اولیای خدا و عارفان میباشد. پس هرگاه در آن بیندیشند، در مییابند که خداوند آن را بیهوده نیافریده است.
پس میگویند: ﴿رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ﴾ پروردگارا! این را بیهوده نیافریدهای، پاک هستی از هر آنچه که شایستۀ شکوه و بزرگیات نیست، آنها را به حق و برای حق آفریدهای، ﴿فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾ و ما را از کارهای بد، مصون بدار و بر انجام کارهای شایسته، توفیق ده، تا بدین وسیله از جهنم نجات یابیم. و این، طلب کردن بهشت را در بر دارد؛ زیرا وقتی خداوند آنها را از جهنم نجات دهد، به بهشت میروند. اما از آنجا که ترس الهی دلهایشان را فرا گرفته، آنچه را که نزد آنها مهمتر است، از خدا خواستند.
﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥ﴾ پروردگارا! هرکس را که وارد جهنم کنی، او را خوار نمودهای؛ چون او به خشم و ناخشنودی تو، و به ناخشنودی فرشتگان و دوستان خدا، و رسوایی که نجاتی از آن نیست، و نجات دهندهای از آن وجود ندارد، گرفتار میآید. بنابراین خداوند متعال فرمود: ﴿وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ﴾ و ستمکاران را یاوری نیست که آنها را از عذاب خدا نجات دهد. و این دلالت مینماید که آنها به سبب ستم خودشان، وارد جهنم شدهاند.
التفاسير:
193
:
3
رَبَّنَاۤ اِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُّنَادِیْ لِلْاِیْمَانِ اَنْ اٰمِنُوْا بِرَبِّكُمْ فَاٰمَنَّا ۖۗ— رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوْبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَیِّاٰتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْاَبْرَارِ ۟ۚ
﴿رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ﴾ پروردگارا! ما شنیدیم که دعوتگری به سوی ایمان فرا میخواند. و ندا کننده، محمد صلی الله علیه وسلم است که مردم را به ایمان آوردن فرا خوانده، و آنها را بر ایمان و پایبندی به اصول و فروع آن، تشویق میکرد.
﴿فََٔامَنَّا﴾ و ما بلافاصله او را اجابت کردیم، و به سویش شتافتیم. و این خبر دادن، از نعمت خدا بر آنها، و شادمان گشتن به آن، و متوسل شدن به ایمانشان است، تا گناهانشان را بیامرزد، و بدیهایشان را بپوشاند؛ زیرا نیکیها، بدیها را از بین میبرند، و خداوندی که به آنها ایمان را ارزانی نموده است، امنیت کامل را نیز به آنها خواهد بخشید.
﴿وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ﴾ و ما را با نیکان بمیران. این دعا، خواستنِ توفیق الهی در انجام کار خیر، و ترک کار بد است که بنده با آن، از زمرۀ نیکوکاران محسوب میگردد، و باید تا هنگام مرگ بر آن ثابت و پابرجا باشد.
التفاسير:
194
:
3
رَبَّنَا وَاٰتِنَا مَا وَعَدْتَّنَا عَلٰی رُسُلِكَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— اِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِیْعَادَ ۟
وقتی که خداوند خردمندان را بر ایمان آوردن توفیق داد، از همین راه به او متوسل شدند تا نعمت خویش را بر آنها کامل گرداند، و از او خواستند تا به آنها پاداش ایمان را بدهد، و به وعدهای که بر زبان پیامبرانش به آنها داده است، از قبیل: پیروزی و چیرگی در دنیا و دستیابی به خشنودی خدا و بهشت او، وفا کند؛ زیرا خداوند متعال خلاف وعده نمیکند. پس خداوند دعایشان را اجابت میکند.
التفاسير:
