قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - كۇرتچە تەرجىمىسى- سالاھىددىن
النساء
1
:
4
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِي تَسَآءَلُونَ بِهِۦ وَٱلۡأَرۡحَامَۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَيۡكُمۡ رَقِيبٗا
سوورهتی (نيساء) (واته: ئافرهتان) سوورهتێكى مهدهنى یهو (١٧٦) ئایهته بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ ] ئهی خهڵكی تهقوای ئهو خوایه بكهن كه ئێوهی دروست كردووه له یهك كهس كه ئادهم بوو- صلى الله عليه وسلم - [ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا ] وه له پهراسوى ئادهمیش خێزانهكهی دروست كرد كه حهوا بوو [ وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ] وه له ئادهم و حهواش پیاوان و ئافرهتانێكی یهكجار زۆری لهسهر ڕووی زهویدا بڵاو كردۆتهوه [ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ] وه تهقوای ئهو خوایه بكهن كه ههندێكتان داوا له ههندێكتان ئهكهن بهخوای گهوره واته دهڵێن: لهبهر خوای گهوره ئهو شتهمان پێ بدهن، وه سیلهی ڕهحم و پهیوهندى خزمایهتیتان بگهیهنن و مهیپچڕێنن [ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا (١) ] بهڕاستی خوای گهوره چاودێره بهسهرتانهوهو ئاگای لێتانه.
التفاسير:
2
:
4
وَءَاتُواْ ٱلۡيَتَٰمَىٰٓ أَمۡوَٰلَهُمۡۖ وَلَا تَتَبَدَّلُواْ ٱلۡخَبِيثَ بِٱلطَّيِّبِۖ وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَهُمۡ إِلَىٰٓ أَمۡوَٰلِكُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ حُوبٗا كَبِيرٗا
{ستەم نەكردن لە منداڵی بێباوك} [ وَآتُوا الْيَتَامَى أَمْوَالَهُمْ ] وه ئهو بێباوكانهى كه هێشتا بالغ نهبوونهو ئێوه سهرپهرشتیان ئهكهن كه بالغ بوون و پێگهیشتن ئهوا ماڵی خۆیانیان بدهنێ و پێیان ببهخشن و زوڵم و ستهمیان لێ مهكهن [ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ ] وه ماڵه پاكهكه مهگۆڕنهوه به پیسهكه، لهسهردهمى نهفامى و جاهیلیدا ئهگهر كهسێكى بێباوك سهد مهڕی باشی قهڵهوی بۆ جێبمایه ئهوهی سهرپهرشتی ئهكرد سهد مهڕی لات و لاوازی خۆی ئهدا پێی و ئهو سهده باشهی بۆ خۆی ههڵئهگرت، ئێوه وامهكهن ئهوه سیفهتی خهڵكی سهردهمی نهزانی و نهفامی بووه، یاخود ئهوهی ئهوان بۆ ئێوه پیسه واته: حهرامه ئهو حهرامه مهگۆڕنهوه بهحهڵاڵهكهی خۆتان ئهوهی خۆتان حهڵاڵه ئهوهی خۆتان بخۆن [ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِكُمْ ] وه ماڵی ئهوانیش تێكهڵ ماڵی خۆتان مهكهن و بهیهكهوه ههمووی مهخۆن [ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا (٢) ] بهڕاستی ئهمه تاوانێكی زۆر گهورهیه.
التفاسير:
3
:
4
وَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تُقۡسِطُواْ فِي ٱلۡيَتَٰمَىٰ فَٱنكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ ٱلنِّسَآءِ مَثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَۖ فَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا تَعۡدِلُواْ فَوَٰحِدَةً أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡۚ ذَٰلِكَ أَدۡنَىٰٓ أَلَّا تَعُولُواْ
{دروستێتی فرەژنی بەمەرجی دادپەروەری} [ وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ ] پیاوێك كچێكى بێباوكى لهلا بوو كه دارخورماى ههبوو بۆ خۆى مارهى كرد ، لهبهر دارخورماكه هێشتبوویهوه حهزى پێى نهبوو، نه تهڵاقى دهدا لهبهر دارخورماكه نه ئارهزویشى لێبوو، خواى گهوره ئهم ئایهتهى دابهزاند: وه كه سهرپهرشتی كچێكى بێباوكتان كردو گهوره بوو ئێوه ویستتان لێبوو بۆ خۆتان مارهی بكهن، بهڵام ترسان لهوهی كه دادپهروهر نهبن لهگهڵیدا بهوهی مارهییهكهی ههمووی نهدهنێ یان كهمی بدهنێ، كه خهڵكی سهردهمی نهفامی وایان ئهكرد، ئهوه جگه لهوان ماره بكهن له ئافرهتانی تر كه خۆتان به باشی ئهزانن، پیاو ئهتوانێ دوو یان سێ یان چوار ژن بێنێت، بهڵام له چوار بهولاوه حهرامه [ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً ] بهڵام ئهگهر لهوه ترسان كه دادپهروهر نهبن له نێوانیاندا ئهو كاته تهنها یهك ژنێك بهێنن [ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ] یاخود جاریهو كهنیزهك كاتی خۆی كه ههبووه ئهتوانن ئهوانیش بێنن [ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا (٣) ] ئهمه ئهگهر یهك خێزانێك بێنن باشتره وه سهلامهتتره لهوهی كه زیاتر بێنن و ستهمیان لێ بكهن.
التفاسير:
4
:
4
وَءَاتُواْ ٱلنِّسَآءَ صَدُقَٰتِهِنَّ نِحۡلَةٗۚ فَإِن طِبۡنَ لَكُمۡ عَن شَيۡءٖ مِّنۡهُ نَفۡسٗا فَكُلُوهُ هَنِيٓـٔٗا مَّرِيٓـٔٗا
{پێدانی مارەیی بە ئافرەتان} [ وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً ] وه ئهگهر ئێوه ژنتان هێنا ئهوه مارهییهكهیان بدهنێ بهدڵخۆشی و به پێخۆش بوونی خۆتان و له دڵتانهوه دهرچێ [ فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا (٤) ] وه ئهگهر ئافرهتان خۆیان له دڵیان دهرچوو بهبێ ئهوهی زۆریان لێ بكرێ شتێك له مارهییهكهیان بۆتان گێڕایهوه ئهوا ئێوه بهباشی بیخۆن و نۆشی گیانتان بێ مادام فێڵتان لێیان نهكردووهو زۆرتان لێیان نهكردووه به حوسن و ڕهزای خۆیان گهڕاندوویانهتهوه .
التفاسير:
5
:
4
وَلَا تُؤۡتُواْ ٱلسُّفَهَآءَ أَمۡوَٰلَكُمُ ٱلَّتِي جَعَلَ ٱللَّهُ لَكُمۡ قِيَٰمٗا وَٱرۡزُقُوهُمۡ فِيهَا وَٱكۡسُوهُمۡ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا
[ وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا ] وه ئهو كهسانهی كه ههتیو و بێباوكن و هێشتا منداڵن یان ژیر نین ئێوهى سهرپهرشتیاریان پارهكانیان تهسلیم مهكهن تا گهوره دهبن كه خوای گهوره بههۆى ئهو پارهو ماڵهوه بهرژهوهندى دونیاو دوارۆژى ئێوهی راگرتووه [ وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ ] بهڵام ئهوهندهی كه پێویستیان بوو له خواردن و پۆشاك و جلو بهرگ بۆیان سهرف بكهن [ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا (٥) ] وه قسهیهكی جوانیان پێ بڵێن وهك ئهوهی كه بڵێی ههر كاتێك گهوره بووی ئهوكاته پارهكهت تهسلیم ئهكهم ئێستا تۆ ناتوانی تهسهڕوفی پێوه بكهیت و لهوانهیه لهناوی بدهیت.
التفاسير:
6
:
4
وَٱبۡتَلُواْ ٱلۡيَتَٰمَىٰ حَتَّىٰٓ إِذَا بَلَغُواْ ٱلنِّكَاحَ فَإِنۡ ءَانَسۡتُم مِّنۡهُمۡ رُشۡدٗا فَٱدۡفَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ أَمۡوَٰلَهُمۡۖ وَلَا تَأۡكُلُوهَآ إِسۡرَافٗا وَبِدَارًا أَن يَكۡبَرُواْۚ وَمَن كَانَ غَنِيّٗا فَلۡيَسۡتَعۡفِفۡۖ وَمَن كَانَ فَقِيرٗا فَلۡيَأۡكُلۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ فَإِذَا دَفَعۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡ أَمۡوَٰلَهُمۡ فَأَشۡهِدُواْ عَلَيۡهِمۡۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ حَسِيبٗا
[ وَابْتَلُوا الْيَتَامَى ] وه ئهوانهی كه بێ باوكن تاقیان بكهنهوه بۆ ئهوهی بزانن ئایا گهوره بوونهو ئهتوانن پارێزگارى له ماڵی خۆیان بكهن و بهفیڕۆی نهدهن [ حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ ] تا بالغ دهبن، نیشانهی بالغ بوون هاتنهوهی مهنی¬یه، یاخود دهرچوونی تووكه له عانه، یاخود خهو بینین و ئیحتیلام بوونه، یان تهمهن بگاته پانزه ساڵ، وه سهبارهت به كچ سهرهڕای ئهمانه كهوتنه سووڕی مانگانهوهیه [ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا ] سهرهڕای بالغ بوونهكه ئهگهر بینیتان عاقڵ بوونه وه گهیشتوونهته پلهی ڕهشادهت و ئهتوانن بهجوانی ههڵسوكهوت و مامهڵه له ماڵی خۆیاندا بكهن [ فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ ] ئهوكاته پارهكهی خۆیان كه ئهمانهته لای ئێوه بیاندهنێ [ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا ] وه پارهی ئهوان مهخۆن بهوهی كه زیادڕهوی تیا بكهن یان دهستپێشخهری و پهله بكهن پێش ئهوهی كه ئهو مناڵه گهوره بێت و بالغ بێت ماڵهكهی ههمووی لهناو بدهیت و چۆن ویستت لێ بوو بۆ خۆتی بهكار بێنی شتی وا نهكهن [ وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ ] وهههر كهسێك لهو سهرپهرشتیارانه ئهگهر دهوڵهمهنده با دهستكاری ماڵی ههتیوهكه نهكات وه بۆی ههڵبگرێ [ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ ] وه ئهگهر ئهوهیشی كه فهقیره با له ماڵی ههتیوهكه بخوات بهڵام بهچاكه ئهوهندهی كه پێویست بێ بهگوێرهی ئهوهی كه سهرپهرشتی ئهو بێباوكانه دهكات، یان به قهرز بیبات و دواتر بۆیان بگێڕێتهوه، ئهم ئایهته لهسهر ماڵى بێباوكان و سهرپهرشتیارانى بێباوكان دابهزى [ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ ] دوای ئهوهی كه بالغ بوون و پارهكهی خۆیانتان تهسلیم كرد ئهوا با كهسانێك شایهت بن كه ئێوه ئهو پارهتان تهسلیم كردۆتهوه بۆ ئهوهى دواتر تۆمهتبار نهكرێن [ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا (٦) ] وه بۆ قیامهتیش خوای گهوره بهسه كه چاودێری كردهوهكانی ئێوهیهو ئاگای لێیهو شایهته بهسهریهوه.
التفاسير:
