وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئۆیغوری بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز
ژمارەی پەڕە:
7
:
4
لِّلرِّجَالِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنۡهُ أَوۡ كَثُرَۚ نَصِيبٗا مَّفۡرُوضٗا
ئەرلەر ئۈچۈن ئاتا-ئانىسى تاغىسى ۋە قېرىنداشلىرى دېگەندەك ئۇرۇغ-تۇغقانلىرى ۋاپات بولۇپ قالدۇرۇپ كەتكەن نەرسىدە ئاز بولسۇن ياكى كۆپ بولسۇن ئۇلارنىڭ نەسىۋېىسى بار، ئاياللار ئۈچۈنمۇ ئاشۇ تۇغقانلىرى قالدۇرۇپ كەتكەن مىراستا نەسىۋېسى بار، بۇ جاھىلىيەتنىڭ ئاياللار ۋە بالىلارنى مېراستىن مەھرۇم قىلىش تۈزۈمىنىڭ ئەكسىدۇر. بۇ ئاللاھ تەرىپىدىن پەرز قىلىپ بىكىتىلگەن روشەن ھەق نەسىۋېدۇر.
التفاسير:
8
:
4
وَإِذَا حَضَرَ ٱلۡقِسۡمَةَ أُوْلُواْ ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينُ فَٱرۡزُقُوهُم مِّنۡهُ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا
مېيىتنىڭ قالدۇرۇپ كەتكەن نەرسىلىرىنى تەقسىم قىلىدىغان ۋاقىتتا مىراسخۇر بولمىغان تۇغقانلار، يېتىملەر ۋە كەمبەغەللەر كېلىپ قالسا، ئۇلارغا بۇ مالنى تەقسىم قىلىشتىن ئىلگىرى كۆڭلۈڭلاردىن رازى بولۇپ ئازراق بىر نەرسە بېرىڭلار. بۇ مال سىلەرگە مۇشەققەتسىز كەلگەندىكىن، ئۇلارغا چىرايلىق سۆز قىلىڭلار، سەت گەپ قىلماڭلار. چۈنكى ئۇلار ئۇ مالدىن بېرىشىڭلارنى ئارزۇ قىلىپ قالغان .بولۇشى مۇمكىن
التفاسير:
9
:
4
وَلۡيَخۡشَ ٱلَّذِينَ لَوۡ تَرَكُواْ مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةٗ ضِعَٰفًا خَافُواْ عَلَيۡهِمۡ فَلۡيَتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡيَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدًا
ئۆزلىرى ئۆلۈپ كېتىپ قالسا، ئارقىسىدا قالىدىغان كېچىك ئاجىز بالىلىرىنىڭ زايە بولۇپ كېتىشىدىن ئەنسىرەيدىغان كىشى، باشقىلارنىڭ يېتىم قالغان باللىرىغىمۇ (يەنى كۆڭۈل بۆلۈشى ئاستىدىكى بالىلار ئۈچۈنمۇ) شۇنداق ئەنسىرىسۇن، يېتىملارغا زۇلۇم قىلىشتا ئاللاھتىن قورقسۇن، ئۇ كىشىمۇ باشقىلارنىڭ ئەۋلادىغا ياخشىلىق قىلغاندەك، ئۇ كىشى ۋاپات بولۇپ كەتسىمۇ ئاللاھ ئۇنىڭ بالىلىرىغا ياخشىلىق قىلىدىغان كىشىنى ئىز باسار قىلىدۇ، ۋەسىيىتىگە ھازىر بولغان كىشىنىڭ ئەۋلادلىرىغا ياخشىلىق قىلسۇن، ئۇ كىشىنىڭ كېيىنكى ۋارىسلىرىنىڭ ھەققى توغرىسىدىكى ۋەسىيىتىگە زۇلۇم قىلمىسۇن، ۋەسىيەتنى تەرك قىلىش بىلەن ئۆزىنى ياخشىلىقتىن مەھرۇم قىلمىسۇن.
التفاسير:
10
:
4
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ ظُلۡمًا إِنَّمَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ نَارٗاۖ وَسَيَصۡلَوۡنَ سَعِيرٗا
ھەقىقەتەن يېتىمنىڭ مېلىنى يەۋالغۇچىلار، زۇلۇم قىلىپ، دۈشمەنلىك قىلىپ خالىغانچە تەسەررۇپ قىلغۇچىلار، ھەقىقەتتە قورسىقىدا لاۋۇلداپ تۇرغان ئوتنى يەيدۇ، قىيامەتتە جەھەننەمنىڭ ئوتىدا كۆيدۈرىلىدۇ.
التفاسير:
11
:
4
يُوصِيكُمُ ٱللَّهُ فِيٓ أَوۡلَٰدِكُمۡۖ لِلذَّكَرِ مِثۡلُ حَظِّ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۚ فَإِن كُنَّ نِسَآءٗ فَوۡقَ ٱثۡنَتَيۡنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَۖ وَإِن كَانَتۡ وَٰحِدَةٗ فَلَهَا ٱلنِّصۡفُۚ وَلِأَبَوَيۡهِ لِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُۥ وَلَدٞۚ فَإِن لَّمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلَدٞ وَوَرِثَهُۥٓ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ ٱلثُّلُثُۚ فَإِن كَانَ لَهُۥٓ إِخۡوَةٞ فَلِأُمِّهِ ٱلسُّدُسُۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصِي بِهَآ أَوۡ دَيۡنٍۗ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ لَا تَدۡرُونَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ لَكُمۡ نَفۡعٗاۚ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمٗا
ئاللاھ سىلەردىن ۋەدە ئالىدۇ ۋە ئەۋلادلىرىڭلارنىڭ مىراسى توغرىسىدا شۇنىڭغا بۇيرۇيدۇ: شۈبھىسىزكى مىراس ئۇلارنىڭ ئارىسىدا بىر ئوغۇلغا ئىككى قىزنىڭ نېسىۋىسى بېرىلىدۇ، ئەگەر مېيىتنىڭ ئوغلى يوق قىزلىرى بولۇپ قالسا، قىزلىرى ئىككى ياكى ئىككىدىن كۆپ بولسا مىراسنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىنى ئالىدۇ، ئەگەر بىرلا قىزى بولسا مىراسنىڭ يېرىمىنى ئالىدۇ، ئەگەر مېيىتنىڭ ئوغۇل ياكى قىز پەرزەنتى بولۇپ قالسا ئاتا-ئانىسى مىراسنىڭ ئالتىدىن بىرىنى ئالىدۇ، ئەگەر پەرزەنتى يوق ۋە ئاتا-ئانىسىدىن باشقا ۋارىسى بولمىسا، ئانىسى ئۈچتىن بىرىنى، دادىسى مىراسنىڭ قالغىنىنى ئالىدۇ، ئەگەر مېيىتنىڭ بىر تۇغقان ياكى دادا بىر قېرىنداشلىرى بولسا ئوغۇل بولسۇن ياكى قىز بولسۇن، ئىككى ياكى ئۇنىڭدىن كۆپ بولسۇن ئۇ ۋاقىتتا ئانىسى بەلگىلىمە بويىچە مىراسنىڭ ئالتىدىن بىرىنى ئالىدۇ، دادىسى يېقىنلىقى بويىچە قالغان ھەممىسىنى ئالىدۇ قېرىنداشلىرىغا بىر نەرسە بېرىلمەيدۇ، مىراستىكى بۇ تەقسىمات مېيىت ۋەسىيەت قىلغان بولسا ئۇنىڭ ۋەسىيىتى ئىجرا قىلىنغاندىن كېيىن بولىدۇ، ۋەسىيەت ئومۇمى مىراسنىڭ ئۈچتىن بىر قىسمىدىن ئىشىپ كەتمەسلىك شەرتى بىلەن ئىجرا قىلىنىدۇ، شۇنداقلا مېيىتنىڭ قەرزى بولسا قەرزىنى ئادا قىلىپ بولغاندىن كېيىن تەقسىم قېلىنىدۇ، ئاللاھ مىراس تەقسىماتىنى مۇشۇنداق بېكىتتى، چۈنكى سىلەر دۇنيا-ئاخىرەتتە سىلەرگە مەنپەئەت يەتكۈزۈشتە ئاتا-ئاناڭلار ۋە بالىلىرىڭلاردىن قايسىسىنىڭ يېقىن ئىكەنلىكىنى بىلمەيسىلەر، ھەقىقەتەن مېيىت ۋارىسلىرىدىن بىرىنى ياخشى دەپ ئويلاپ ئۇنىڭغا مىراسنىڭ ھەممىسىنى بېرىۋىتىشى مۇمكىن ياكى ئۇنى يامان دەپ ئويلاپ ئۇنى مىراستىن چەكلىۋېتىشى مۇمكىن، بەلكى ئىش ئۇنىڭ ئەكسىچە بولىشىمۇ مۇمكىن، بۇنىڭ ھەممىسىنى ھېچ نەرسە مەخپى قالمايدىغان ئۇلۇغ ئاللاھ ياخشى بىلىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن مىراسنى يۇقىرىدا بايان قىلىنغان بويىچە تەقسىم قىلدى، ئۇنى ئۆزى بەندىلىرىنىڭ ئىجرا قىلىشى ئۈچۈن بېكىتتى، ھەقىقەتەن ئاللاھ ھەممىنى بىلگۈچىدۇر، بەندىلىرىنىڭ مەنپەتىگە ئالاقىدار بولغان ھېچ نەرسە ئۇنىڭدىن مەخپى قالمايدۇ، ئۆزىنىڭ يولغا قويغان پرىنسىپى ۋە تەدبىرىدە ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر.
التفاسير:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• دلت أحكام المواريث على أن الشريعة أعطت الرجال والنساء حقوقهم مراعية العدل بينهم وتحقيق المصلحة بينهم.
مىراس ھۆكۈملىرى ئىسلام پرىنسىپىنىڭ ئەر-ئاياللار ئارىسىدىكى ئادىللىققا رىئايە قىلىپ، ئۇلار ئارىسىدىكى مەنپەئەتنى روياپقا چېقىرىش ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ھەق-ھوقۇقىنى بەرگەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ.
• التغليظ الشديد في حرمة أموال اليتامى، والنهي عن التعدي عليها، وعن تضييعها على أي وجه كان.
يېتىمنىڭ مېلىنىڭ ھارام ئىكەنلىكىنى قاتتىق تەكىتلەنگەن بولۇپ، ئۇنىڭغا تاجاۋۇز قىلىش ۋە قايسى يول بىلەن بولمىسۇن ئۇنى زايە قېلىۋېتىش ھارامدۇر.
• لما كان المال من أكثر أسباب النزاع بين الناس تولى الله تعالى قسمته في أحكام المواريث.
مال ئىنسانلار ئارىسىدا ئەڭ كۆپ تالاش-تارتىشقا سەۋەپ بولغانلىقى ئۈچۈن، مىراس مەسىلىسىدە ئۇنى تەقسىم قىلىشقا ئاللاھ ئۆزى ئىگە بولغان.
