ការបកប្រែអត្ថន័យ ជំពូក​ ម៉ារយុាំ - ការបកប្រែជាភាសាពែរ្ស - តាហ្វសៀរ អាស-សាក់ទី - លេខ​ទំព័រ 311 - សព្វវចនាធិប្បាយនៃគម្ពីគួរអាន

77 : 19

اَفَرَءَیْتَ الَّذِیْ كَفَرَ بِاٰیٰتِنَا وَقَالَ لَاُوْتَیَنَّ مَالًا وَّوَلَدًا ۟ؕ

آیا از حالت این کافر تعجب نمی‌کنی که هم آیات الهی را انکار کرده و هم ادعای بزرگی نموده مبنی بر اینکه در آخرت به او مال و فرزندی داده خواهد شد و از اهل بهشت خواهد بود؟! این از شگفت‌انگیزترین چیزهاست! اگر او به خدا ایمان داشت و این ادعا را می‌کرد، کارش آسان می‌شد. و این آیه، گرچه در مورد کافرِ مشخصی نازل شده است، اما هر کافری را شامل می‌شود که گمان برد اهل بهشت است و بر راه حق قرار دارد.

78 : 19

اَطَّلَعَ الْغَیْبَ اَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمٰنِ عَهْدًا ۟ۙ

خداوند با نکوهش و تکذیب او می‌فرماید: ﴿أَطَّلَعَ ٱلۡغَيۡبَ﴾ آیا از غیب آگاه شده، و از چیزهایی که اتفاق می‌افتد، خبر دارد، و روز قیامت به او مال و فرزند داده می‌شود؟ ﴿أَمِ ٱتَّخَذَ عِندَ ٱلرَّحۡمَٰنِ عَهۡدٗا﴾ یا اینکه در این زمینه از پیشگاه خدای مهربان عهدی گرفته است که آنچه می‌طلبد، به او می‌رسد؟ یعنی هیچ چیزی از این امور وجود ندارد. پس دانسته شد که او دروغگو است، و چیزی می‌گوید که به آن آگاهی ندارد. و این تقسیم -که عبارت است از آگاهی یافتن از غیب، یا گرفتن عهد از خدا- و این رد کردن به وسیلۀ لفظ ﴿كَلَّا﴾ بسیار الزام آور است و به بهترین وجه، اقامۀ حجّت می‌کند؛ زیرا کسی که گمان می‌برد روز قیامت نزد خداوند خیری به او می‌رسد، از دو حال خالی نیست؛ یا بر اساس آگاهی از غیب و آینده چنین می‌گوید- و دانسته شد که دانستن غیب تنها ویژۀ خداوند است و هیچ کس چیزی از امور غیبی و آینده را نمی‌داند، مگر کسانی از پیامبران که خداوند آنها را از برخی امور مطلع کرده است یا فردی که چنین ادعایی می‌نماید، در پیشگاه خداوند عهدی گرفته مبنی بر اینکه به خداوند ایمان بیاوَرَد و از پیامبرانش پیروی ‌نماید، و تبدیل به مسلمانی متعهد شود؛ مسلمانی که در آخرت از رستگاران است. پس وقتی این دو چیز منتفی شد، باطل بودن ادعا نیز مسجّل گشت. بنابراین خداوند متعال فرمود:

79 : 19

كَلَّا ؕ— سَنَكْتُبُ مَا یَقُوْلُ وَنَمُدُّ لَهٗ مِنَ الْعَذَابِ مَدًّا ۟ۙ

﴿كَلَّا﴾ آن‌طور نیست که او گمان می‌برد؛ از غیب آگاهی ندارد، چون او کافر است و از دانش پیامبران کوچک‌ترین چیزی ندارد؛ و نزد خداوند عهدی نگرفته است، چراکه او کفر ورزیده و ایمان نیاورده است. بلکه برعکس سزاوار چیزی است که به دروغ می‌گوید، و سخن او نوشته می‌شود و ثبت و ضبط می‌گردد، تا برآن مجازات شود و کیفر آن را ببیند. بنابراین فرمود: ﴿سَنَكۡتُبُ مَا يَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُۥ مِنَ ٱلۡعَذَابِ مَدّٗا﴾ آنچه را که می‌گوید، می‌نویسیم؛ و عذاب را بر او خواهیم افزود و بر انواع عذاب‌هایش می‌افزاییم، همچنان‌که او بر گمراهی و انحرافش افزود.

80 : 19

وَّنَرِثُهٗ مَا یَقُوْلُ وَیَاْتِیْنَا فَرْدًا ۟

﴿وَنَرِثُهُۥ مَا يَقُولُ﴾ و مال و فرزندش را از او می‌گیریم، و او تک و تنها و بدون هیچ مال و فرزند و یاوری به جهان آخرت می‌رود. ﴿وَيَأۡتِينَا فَرۡدٗا﴾ و تنها پیش ما می‌آید، و عذاب‌های ناگوار و سختی‌های فراوانی می‌بیند، و جزای ستمکاران و امثال او نیز همین می‌باشد.

81 : 19

وَاتَّخَذُوْا مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ اٰلِهَةً لِّیَكُوْنُوْا لَهُمْ عِزًّا ۟ۙ

وَٱتَّخَذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ ءَالِهَةٗ لِّيَكُونُواْ لَهُمۡ عِزّٗا

82 : 19

كَلَّا ؕ— سَیَكْفُرُوْنَ بِعِبَادَتِهِمْ وَیَكُوْنُوْنَ عَلَیْهِمْ ضِدًّا ۟۠

كَلَّاۚ سَيَكۡفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمۡ وَيَكُونُونَ عَلَيۡهِمۡ ضِدًّا

83 : 19

اَلَمْ تَرَ اَنَّاۤ اَرْسَلْنَا الشَّیٰطِیْنَ عَلَی الْكٰفِرِیْنَ تَؤُزُّهُمْ اَزًّا ۟ۙ

و این مجازات کافران است که وقتی به خدا پناه نبردند و به ریسمان خدا چنگ نزدند، بلکه برای خدا شریک گرفتند و با شیاطین دوستی نمودند؛ خداوند شیطان‌ها را بر آنان مسلط نمود تا آنان را به سوی گناهان بکشانند، و تحریک ‌نمایند، و به سوی کفر سوق دهند. پس ایشان را وسوسه می‌کنند، و باطل را برایشان می‌آرایند، و نیکی را برایشان زشت جلوه می‌دهند. پس محبتِ باطل در دل‌هایشان وارد می‌شود، و در آن جای می‌گیرد، و در راستای باطل چنان تلاش می‌کنند که صاحب حق برای حقش می‌کوشد. بنابراین باطل را با تمام کوشش خود یاری می‌نمایند و با اهل حق مبارزه می‌کنند.و این سزای او می‌باشد؛ چرا که از پروردگارش روی بر تافته، و دشمن خداوند را به دوستی گرفته است. بنابراین خداوند شیطان را بر او مسلّط می‌نماید. و اگر به خدا ایمان می‌آورد و بر او توکل می‌کرد، کسی بر او مسلّط نمی‌شد. چنانکه خداوند متعال فرموده است: ﴿إِنَّهُۥ لَيۡسَ لَهُۥ سُلۡطَٰنٌ عَلَى ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ إِنَّمَا سُلۡطَٰنُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَوَلَّوۡنَهُۥ وَٱلَّذِينَ هُم بِهِۦ مُشۡرِكُونَ﴾ بدون شک شیطان، بر کسانی که ایمان آورده و بر پروردگارشان توکل می‌کنند، تسلّطی ندارد؛ بلکه تسلّط او بر کسانی است که وی را به دوستی گرفته‌اند؛ نیز برای کسانی است که برای او شریک قرار می‌دهند.

84 : 19

فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ ؕ— اِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا ۟ۚ

﴿فَلَا تَعۡجَلۡ عَلَيۡهِمۡ﴾پس برای نزول عذاب بر این کافران -که در تعجیل آن شتاب می‌کنند- شتاب مکن، ﴿إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمۡ عَدّٗا﴾ آنها چند روز مقرری در این دنیا باقی می‌مانند که از آن پس و پیش نمی‌شوند؛ ما به آنان مهلت می‌دهیم و مدتی صبر می‌کنیم، تا پیام خدا مجدداً به آنها ابلاغ شود؛ و چون دربارۀ آنها مفید واقع نشود، آنان را -بسان گرفتن توانای قدرتمندی- خواهیم گرفت.

85 : 19

یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِیْنَ اِلَی الرَّحْمٰنِ وَفْدًا ۟ۙ

خداوند متعال از تفاوت دو گروه پرهیزگاران و مجرمان خبر داده و بیان می‌نماید آنان که تقوای الهی را با پرهیز از شرک و بدعت و گناهان رعایت کرده‌اند، با احترام و بزرگداشت در جایگاه قیامت گرد آورده می‌شوند، و می‌فرماید: مقصود آنها، خداوند مهربان است و به مهمانی او می‌روند، و مهمان باید به [کرامت و پذیرایی] میزبان امیدوار باشد، و این امری طبیعی است. پس پرهیزگاران به سوی خدا برده می‌شوند، در حالی که به رحمت و احسان فراگیر، و دستیابی به بخشش‌های خداوندی در سرای رضوانش امیدوارند، و این به سبب پرهیزگاری و پیروی از خشنودی خداوند می‌باشد. و خداوند با آنان عهد نموده که چون پرهیزگار باشند به آنها پاداش خواهد داد، و این وعده را بر زبان پیامبرانش بیان کرده است. پس آنان را، با اطمینان و اعتماد به فضل الهی به سوی پروردگارشان می‌برند.

86 : 19

وَّنَسُوْقُ الْمُجْرِمِیْنَ اِلٰی جَهَنَّمَ وِرْدًا ۟ۘ

و اما گناهکاران، تشنه‌کام به سوی جهنم برده می‌شوند، و این بدترین حالت است که در آن قرار می‌گیرند؛ زیرا با ذلّت و حقارت، به سوی بزرگ‌ترین زندان و بدترین مجازات، در حالت تشنگی و خستگی برده می‌شوند؛ کمک می‌طلبند، اما کمک نمی‌شوند؛ دعا می‌کنند، اما دعایشان اجابت نمی‌شود؛ و طلب شفاعت می‌کنند، اما کسی برایشان شفاعت نمی‌کند. بنابراین فرمود:

87 : 19

لَا یَمْلِكُوْنَ الشَّفَاعَةَ اِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمٰنِ عَهْدًا ۟ۘ

﴿لَّا يَمۡلِكُونَ ٱلشَّفَٰعَةَ﴾ شفاعت در اختیار آنها نیست، و از آن بهره‌ای ندارند، بلکه شفاعت در اختیارِ خداوند و از آن اوست. ﴿قُل لِّلَّهِ ٱلشَّفَٰعَةُ جَمِيعٗا﴾ و شفاعتِ شفاعت‌کنندگان سودی به آنان نمی‌رساند؛ چون آنها با ایمان آوردن به خدا و پیامبرانش، نزد خداوند عهدی نگرفته‌اند. ولی هرکس که با خداوند عهد و پیمان بسته و به خدا و پیامبرانش ایمان آورده، و از آنها پیروی کرده باشد، خداوند از او خشنود گشته و از شفاعت برخوردارش خواهد کرد. چنانکه خداوند متعال فرموده است: ﴿وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ﴾ و [شفاعت کنندگان] شفاعت نمی‌کنند مگر برای کسی که خداوند از وی خشنود باشد. و پروردگار، ایمانِ به خدا و پیامبرانش را عهد و پیمان نامیده است، چون در کتاب‌ها و بر زبان پیامبرانش وعده داده است که هرکس به او و پیامبرانش ایمان بیاورد و از آنها پیروی نماید، پاداش نیکو خواهد داشت.

88 : 19

وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمٰنُ وَلَدًا ۟ؕ

این بیان قباحت و زشتیِ سخن مخالفان و منکران است؛ کسانی که گمان می‌برند خداوند فرزندی دارد، مانند سخن نصاری که می‌گفتند: ﴿ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ ٱللَّهِ﴾ مسیح پسر خداست. و یهودیان که می‌گویند: ﴿عُزَيۡرٌ ٱبۡنُ ٱللَّهِ﴾ عزیر پسر خداست. و سخن مشرکین که می‌گفتند: «الملائکۀ بنات الله» فرشتگان دختران خدا هستند. پاک و منزه است خداوند، و بسی بالاتر از این گفته‌ها است.

89 : 19

لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْـًٔا اِدًّا ۟ۙ

یعنی سخن بسیار زشت وخطرناکی گفته‌اید.

90 : 19

تَكَادُ السَّمٰوٰتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنْشَقُّ الْاَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا ۟ۙ

﴿تَكَادُ ٱلسَّمَٰوَٰتُ يَتَفَطَّرۡنَ مِنۡهُ﴾ از بس که این سخن خطرناک و زشت است، نزدیک است آسمان‌ها با وجود استحکام و عظمتی که دارند، متلاشی گشته و پاره پاره شوند. ﴿وَتَنشَقُّ ٱلۡأَرۡضُ وَتَخِرُّ ٱلۡجِبَالُ هَدًّا﴾ و زمین از زشتی این سخن بشکافد، و کوه‌ها در هم شکسته و فرو ریزد.

91 : 19

اَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمٰنِ وَلَدًا ۟ۚ

﴿أَن دَعَوۡاْ لِلرَّحۡمَٰنِ وَلَدٗا﴾ به خاطر این ادعای زشت، نزدیک است این مخلوقات چنان شوند که ذکر شد،

92 : 19

وَمَا یَنْۢبَغِیْ لِلرَّحْمٰنِ اَنْ یَّتَّخِذَ وَلَدًا ۟ؕ

درحالی که ﴿وَمَا يَنۢبَغِي لِلرَّحۡمَٰنِ أَن يَتَّخِذَ وَلَدًا﴾ برای خداوند مهربان سزاوار نیست که فرزندی برگیرد؛ زیرا فرزند بر گرفتن او، بر نقص و نیازمندی وی دلالت می‌نماید، در صورتی که او بی‌نیاز و ستوده است. و فرزند نیز از جنس پدرش می‌باشد، و خداوند شبیه و نظیر و همتایی ندارد.

93 : 19

اِنْ كُلُّ مَنْ فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ اِلَّاۤ اٰتِی الرَّحْمٰنِ عَبْدًا ۟ؕ

﴿إِن كُلُّ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ إِلَّآ ءَاتِي ٱلرَّحۡمَٰنِ عَبۡدٗا﴾ همۀ آنچه که در آسمان‌ها و زمین هستند، بندۀ خداوند مهربان می‌باشند، و در برابر او فرمانبردار و فروتن اند، و متمرد و سرکش نیستند، و فرشتگان، انسان‌ها، جن ها و دیگران همه مملوک اویند، و خداوند درآنها تصرف می‌کند، و یک ذرّه از پادشاهی و فرمانروایی و تدبیر امور را دراختیار ندارند. پس چگونه او که دارای چنین سلطنتی بزرگ و شکوهی عظیم می‌باشد، دارای فرزند خواهد بود؟!!

94 : 19

لَقَدْ اَحْصٰىهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّا ۟ؕ

﴿لَّقَدۡ أَحۡصَىٰهُمۡ وَعَدَّهُمۡ عَدّٗا﴾ علم و آگاهی خداوند، همۀ خلائق و اهل آسمان‌ها و زمین را احاطه کرده و اعمالشان را بر شمرده است. پس او فراموش نمی‌کند، و هیچ چیزِ پنهانی بر او پنهان نمی‌ماند.

95 : 19

وَكُلُّهُمْ اٰتِیْهِ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ فَرْدًا ۟

﴿وَكُلُّهُمۡ ءَاتِيهِ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَرۡدًا﴾ و همۀ آنان روز قیامت تک و تنها در محضر او حاضر می‌شوند؛ یعنی بدون فرزند و مال و یاور به پیشگاه او می‌آیند، و هیچ چیزی جز عمل خویش به همراه ندارند. پس هر یک را سزا و جزا داده، و حسابش را به ‌طور کامل می‌دهد؛ پس اگر عملش خیر بوده باشد، پاداش نیک می‌بیند؛ و اگر شرّ باشد، شرّ و بدی خواهد دید. آن‌گونه که خداوند متعال فرموده است: ﴿وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ﴾ و به راستی تک و تنها به نزد ما می‌آیید، آن‌طور که نخستین بار شما را آفریدیم.