Prijevod značenja Sura El-Hadždž - Prijevod na perzijski jezik - Tefsir od es-Sa'dija - Broj stranice 336 - Enciklopedija Kur'ana

31 : 22

حُنَفَآءَ لِلّٰهِ غَیْرَ مُشْرِكِیْنَ بِهٖ ؕ— وَمَنْ یُّشْرِكْ بِاللّٰهِ فَكَاَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَآءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّیْرُ اَوْ تَهْوِیْ بِهِ الرِّیْحُ فِیْ مَكَانٍ سَحِیْقٍ ۟

آنها را فرمان داد تا ﴿حُنَفَآءَ لِلَّهِ﴾ مخلص و پاکدین باشند؛ یعنی به ‌خدا و عبادت او روی آورده، و از غیرِ او روی بر تابند. ﴿غَيۡرَ مُشۡرِكِينَ بِهِۦۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ﴾ و هیچ گونه شریکی برای خدا قرار ندهید، و هر کس چیزی را شریک خداوند سازد، ﴿فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ ٱلسَّمَآءِ﴾ مانند این است که از آسمان فرو افتاده باشد، ﴿فَتَخۡطَفُهُ ٱلطَّيۡرُ﴾ پس پرندگان به سرعت او را بربایند، ﴿أَوۡ تَهۡوِي بِهِ ٱلرِّيحُ فِي مَكَانٖ سَحِيقٖ﴾ یا اینکه باد او را به جای بسیار دوری افکند. مشرکین این‌گونه هستند، و ایمان به مانندِ آسمان بلند و محفوظ است؛ و هر کس ایمان را ازدست بدهد، مانند کسی است که از آسمان‌ها فرو افتاده باشد، و در معرض آسیب‌ها و بلاها قرار ‌گیرد، و یا پرندگان او را بربایند و او را تکه تکه ‌کنند. همین‌طور مشرک، وقتی تمسّکِ به ایمان را رها کند، شیطان‌ها از هرسو او را می‌ربایند، و او را تکه تکه می‌کنند، و دین و دنیایش را از او می‌گیرند؛ و یا اینکه تند بادی، او را به هوا می‌برد، و بعد از تکه تکه ‌شدن، او را در جای دوری می‌افکند.

32 : 22

ذٰلِكَ ۗ— وَمَنْ یُّعَظِّمْ شَعَآىِٕرَ اللّٰهِ فَاِنَّهَا مِنْ تَقْوَی الْقُلُوْبِ ۟

آنچه از تعظیم و بزرگداشت مقدسات و شعایر خداوند برایتان بیان نمودیم، بیانگر تقوای دل‌هاست. و منظور از «شعائر»، علامات و نشانه‌های ظاهری دین است؛ و برخی از آن، عبارت است از همۀ دستورات حج. همچنان‌که خداوند متعال فرموده است: ﴿إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ﴾ همانا صفا و مروه از شعایر خداوند می‌باشند؛ و قربانی‌ها نیز از شعایر الهی هستند؛ و پیش‌تر گذشت که تعظیمِ شعایر الهی، به معنی بزرگداشت و محترم قرار دادن آن، و انجام دادن آن، و کامل نمودن آن به بهترین وجهی است که انسان توانایی آن را دارد. یکی از شعایر الهی، قربانی است؛ و تعظیم و بزرگداشت آن، عبارت است از اینکه با حیوانِ قربانی به خوبی و نیکی رفتار شود؛ چاق کرده شود، و از هرجهت بدون عیب و کامل باشد. پس بزرگداشت و تعظیم شعایر خداوند، از پرهیزگاری دل‌هاست، و از آن سرچشمه می‌گیرد؛ و هر کس آن را بزرگ و محترم بدارد، بیانگر آن است که او پرهیزگار است و ایمان درستی دارد؛ چون بزرگداشت و محترم داشتن شعایر الهی، برخاسته از بزرگداشت و تعظیم خداوند است.

33 : 22

لَكُمْ فِیْهَا مَنَافِعُ اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی ثُمَّ مَحِلُّهَاۤ اِلَی الْبَیْتِ الْعَتِیْقِ ۟۠

﴿لَكُمۡ فِيهَا مَنَٰفِعُ﴾ برایتان در حیوانات قربانی منافعی هست. این، در قربانی‌هایی از قبیل: شتر و غیره است که حجاج همراه با خود می‌برند، و از آنها سود می‌برند؛ سوار آنها شده، و شیرشان را می‌دوشند، نیز به روش‌های دیگری از آنها سود می‌برند که برایشان زیانی ندارد. ﴿إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى﴾ [منافعی وجود دارد] تا مدتی معین، و آن زمان ذبح است؛ وقتی که به ﴿مَحِلُّهَآ﴾ قربانگاهش برسد، و آن ﴿ٱلۡبَيۡتِ ٱلۡعَتِيقِ﴾ خانۀ قدیمی و گرامی کعبه است؛ یعنی تمام حرم، مِنی و دیگر جاه‌ها محل قربانی است. و چون قربانی ذبح شود، از آن بخورند و به بینوایانِ مستمند نیز بخورانند.

34 : 22

وَلِكُلِّ اُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِّیَذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلٰی مَا رَزَقَهُمْ مِّنْ بَهِیْمَةِ الْاَنْعَامِ ؕ— فَاِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ فَلَهٗۤ اَسْلِمُوْا ؕ— وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِیْنَ ۟ۙ

برای هر یک از امت‌های گذشته، قربانی کردن را مقرر نموده‌ایم؛ یعنی برای انجام خوبی‌ها بشتابید، تا ما بنگریم که کدام یک از شما کار بهتری را انجام می‌دهد. و حکمت در اینکه خداوند برای هر امتی قربانی کردن را مقرر نموده، این است تا او را یاد کنند، و به شکر او بپردازند. بنابراین فرمود: ﴿لِّيَذۡكُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُم مِّنۢ بَهِيمَةِ ٱلۡأَنۡعَٰمِۗ فَإِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ﴾ تا نام خدا را، بر چهارپایان حلال گوشتی که روزیِ آنان کرده است، یاد کنند. پس معبودتان خداوند یگانه است. گر چه شریعت‌ها با یکدیگر فرق دارند، اما همۀ شریعت‌ها بر این اصل متفق‌اند که معبود واقعی خداوند است، و باید تنها او پرستش شود، و برای او شریک قرار نداد. بنابراین فرمود: ﴿فَلَهُۥٓ أَسۡلِمُواْ﴾ پس تسلیم او شوید و از او فرمان برید، و از کسی دیگر اطاعت نکنید؛ زیرا تسلیم شدن در برابر فرمان او، تنها راه رسیدن به بهشت است. ﴿وَبَشِّرِ ٱلۡمُخۡبِتِينَ﴾ و مخلصانِ فروتن را به نیکیِ دنیا و آخرت مژده بده. «مخبت» کسی است که در برابر پروردگارش فروتن است، و تسلیم فرمان اوست، و در برابر بندگانش متواضع می‌باشد. سپس صفات فروتنان را بیان نمود و فرمود:

35 : 22

الَّذِیْنَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوْبُهُمْ وَالصّٰبِرِیْنَ عَلٰی مَاۤ اَصَابَهُمْ وَالْمُقِیْمِی الصَّلٰوةِ ۙ— وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ یُنْفِقُوْنَ ۟

﴿ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ ٱللَّهُ وَجِلَتۡ قُلُوبُهُمۡ﴾ آنان کسانی هستند که چون نام خدا برده شود، از ترسِ او هراسان می‌گردند. بنابراین به ‌سببِ هراسی که از خداوند یگانه دارند، آنچه را که حرام نموده است، ترک می‌کنند. ﴿وَٱلصَّٰبِرِينَ عَلَىٰ مَآ أَصَابَهُمۡ﴾ و در برابر مصیبت‌ها و سختی‌ها و انواع آزارهایی که به آنان می‌رسد، شکیبایی می‌ورزند؛ و از تقدیر الهی، اظهار نارضایتی نمی‌کنند، بلکه به خاطر طلبِ رضایت خداوند و چشم داشتِ پاداش الهی، شکیبایی می‌ورزند ﴿وَٱلۡمُقِيمِي ٱلصَّلَوٰةِ﴾ و کسانی که نماز را به طور کامل و درست برپا می‌دارند، به این صورت که امور لازم و مستحب نماز را به جای می‌آورند و در ظاهر و باطن [خدا را] پرستش می‌نمایند، ﴿وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ﴾ و از آنچه روزی ایشان کرده‌ایم، انفاق می‌نمایند. و این، همۀ نفقات واجب مانند زکات و کفاره و انفاق بر همسران و برده‌ها و خویشاوندان را شامل می‌شود. نیز شاملِ همۀ نفقاتِ مستحب می‌شود ‌و از واژۀ ﴿مِن﴾ که به معنیِ بعضی است، دانسته می‌شود آنچه خداوند به آن دستور داده، و بر انجام آن تشویق نموده است، آسان می‌باشد. و «انفاق» به معنی بخششِ قسمت اندکی است از آنچه خداوند به ما ارزانی داشته است؛ و بنده برای به دست آوردن آن قدرتی ندارد، مادامی‌که خداوند برایش فراهم نسازد و به او روزی ندهد. پس ای کسی که از فضل خداوند به تو روزی داده شده است! از آنچه خداوند به تو روزی داده است، انفاق کن، تا خداوند نیز بر تو انفاق نماید، و از فضل خویش به تو بیشتر ‌دهد.

36 : 22

وَالْبُدْنَ جَعَلْنٰهَا لَكُمْ مِّنْ شَعَآىِٕرِ اللّٰهِ لَكُمْ فِیْهَا خَیْرٌ ۖۗ— فَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰهِ عَلَیْهَا صَوَآفَّ ۚ— فَاِذَا وَجَبَتْ جُنُوْبُهَا فَكُلُوْا مِنْهَا وَاَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ؕ— كَذٰلِكَ سَخَّرْنٰهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟

این بیانگر آن است که شعایر، شامل عبادات آشکار دین می‌شود. و پیش‌تر گذشت که خداوند خبر داده است، هرکس شعایر او را محترم بدارد، از پرهیزگاری دل‌هاست. و در اینجا خبر داد که از جملۀ شعایر او، شترانِ درشت اندام و فربه است که قربانی می‌شوند. و طبق یکی از دو قول، منظور از آن گاو است. پس اینها باید محترم و بزرگ شمرده ‌شده، و باید چاق گردانده ‌شوند و به خوبی با آنها رفتار ‌شود. ﴿لَكُمۡ فِيهَا خَيۡرٞ﴾ برای قربانی‌کننده و دیگران، در آن خیر و خوبی است؛ چرا که از آن می‌خورند، و آن را صدقه می‌دهند، و از آن استفاده می‌برند، و پاداش و مزد [خدا] به آنان می‌رسد. ﴿فَٱذۡكُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا﴾ پس به هنگام سر بریدن و ذبح، نام خدا را برآنها ببرید؛ یعنی «بسم الله» بگویید، و آنها را ذبح کنید. ﴿صَوَآفَّ﴾ یعنی درحالی که بر پا ایستاده‌اند، به این صورت که بر هر چهار دست و پا ایستاده باشند، سپس پای چپ آن بسته شده، و گردنش بریده می‌شود. ﴿فَإِذَا وَجَبَتۡ جُنُوبُهَا﴾ و هنگامی که آن را بر زمین و به پهلو می‌اندازید، در این وقت برای خوردن آماده شده است. ﴿فَكُلُواْ﴾ و این خطاب به قربانی کننده است. پس برای او جایز است که از آن بخورد. ﴿وَأَطۡعِمُواْ ٱلۡقَانِعَ وَٱلۡمُعۡتَرَّ﴾ و از گوشت آن، به فقیری که گدایی نمی‌کند و از روی قناعت و استغنا چیزی را طلب نمی‌نماید، بدهید، و او را بخورانید؛ و به فقیرِ گدا پیشه که سؤال می‌کند نیز بخورانید. پس هر یک از اینها در آن حق دارند. ﴿كَذَٰلِكَ سَخَّرۡنَٰهَا لَكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ﴾ این‌گونه شتران را رام و مطیع شما کرده‌ایم تا پروردگارتان را سپاسگزار باشید که آنها را برایتان رام و فرمانبردار کرده است. و اگر خداوند شتران را مطیع شما نمی‌کرد، دست شما به آنها نمی‌رسید؛ اما خداوند آنها را برایتان رام کرده است، چون نسبت به شما مهربان است، و تا به شما احسان نماید. پس او را ستایش کنید.

37 : 22

لَنْ یَّنَالَ اللّٰهَ لُحُوْمُهَا وَلَا دِمَآؤُهَا وَلٰكِنْ یَّنَالُهُ التَّقْوٰی مِنْكُمْ ؕ— كَذٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللّٰهَ عَلٰی مَا هَدٰىكُمْ ؕ— وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِیْنَ ۟

﴿لَن يَنَالَ ٱللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَآؤُهَا﴾ هرگز گوشت‌ها و خون‌های قربانیان، به خداوند نمی‌رسد؛ یعنی منظور از قربانی، فقط ذبح کردن آن نیست. و از خون‌ها و گوشت‌هایشان چیزی به خداوند نمی‌رسد؛ چون خداوند بی‌نیاز و ستوده است. تنها چیزی که به او می‌رسد، اخلاصِ شما و چشمِ امید داشتن به پاداش و نیتِ درست شماست. بنابراین فرمود: ﴿وَلَٰكِن يَنَالُهُ ٱلتَّقۡوَىٰ مِنكُمۡۚ ﴾ بلکه پرهیزگاری‌تان به او می‌رسد. در اینجا به اخلاص در قربانی کردن؛ و اینکه هدف ازآن، باید فقط جلب رضای خداوند باشد؛ و نباید به خاطر ریا و شهرت یا به عنوان یک عادت ذبح شود، فرمان داده شده است؛ و سایر عبادت‌ها اگر خالصانه و بر مبنای پرهیزگاری صورت نگیرند، پوچ و بی‌مغز خواهند بود، و تبدیل به جسمی می‌شوند که روحی در آن نیست. ﴿كَذَٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمۡ لِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ﴾ این‌گونه خداوند آنها را برایتان رام و مطیع نموده تا خداوند را به خاطر اینکه شما را هدایت کرده است، بزرگ دارید؛ چون سزاوارِ کامل‌ترین و بزرگ‌ترین ستایش و بالاترین بزرگداشت است. ﴿وَبَشِّرِ ٱلۡمُحۡسِنِينَ﴾ و نیکوکاران را مژده بده؛ آنهایی که عبادتِ خداوند را به نیکویی انجام می‌دهند؛ به این صورت که او را طوری می‌پرستند، انگار که او را می‌بینند؛ و اگر نماز و سایر عبادت‌هایشان در این سطح نباشد، باید او را طوری عبادت نمایند که به وقت عبادتِ خود، چنین باور داشته باشند که خداوند از حال آنها آگاه است و آنان را می‌بیند. و آنهایی که با تمام وجود، با بندگان خداوند نیکوکاری می‌کنند، و با مال و دانش و مقام و خیرخواهی و امر به معروف و نهی از منکر و سخن خوب و... نیکی می‌کنند، نیکوکاران را از جانب خداوند به سعادت دنیا و آخرت مژده باد، و خداوند با آنها نیکی خواهد کرد. همان‌گونه که آنها به نیکویی او را عبادت نمودند، و با بندگان نیکی کردند. ﴿هَلۡ جَزَآءُ ٱلۡإِحۡسَٰنِ إِلَّا ٱلۡإِحۡسَٰنُ﴾ آیا پاداشِ نیکی، جز نیکی است؟! ﴿لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَةٞ﴾ برای کسانی که نیکویی نمودند، پاداش نیک، و افزون بر آن است.

38 : 22

اِنَّ اللّٰهَ یُدٰفِعُ عَنِ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُوْرٍ ۟۠

در اینجا پروردگار به مؤمنان خبر داده، و به آنان نوید می‌دهد که هرچیز ناپسندی را از آنها دور می‌کند؛ و شرِّ کافران و وسوسۀ شیطان و شرِّ نفس خودشان و بدی‌های اعمالشان را -به سبب ایمانشان- از آنها دور می‌نماید؛ و به هنگام فرود آمدن مشکلاتی که توان تحملش را ندارند، بارشان را سبک می‌کند. هر مومنی به اندازۀ ایمانش، از این دفاع و فضیلت برخوردار است. پس بهرۀ برخی زیاد است، و بهرۀ برخی اندک می‌باشد. ﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٖ كَفُورٍ﴾ بدون شک خداوند هیچ خیانت‌پیشه‌ای را دوست ندارد؛ آن کس که در امانتی که خداوند بر دوش او گذاشته است، خیانت می‌نماید؛ یعنی حقوق خداوند را که بر اوست، انجام نمی‌دهد و به آن خیانت ‌نموده؛ و به مردم نیز خیانت می‌کند، و خداوند چنین کسی را دوست نمی‌دارد. ﴿كَفُورٍ﴾ خیانت پیشۀ ناسپاس که سپاس نعمت‌های خداوند را به جای نمی‌آورد. خداوند بر او احسان و نعمت پی در پی فرو می‌ریزد، اما او همواره ناسپاسی می‌کند و گناه انجام می‌دهد. خداوند چنین کسی را دوست نمی‌دارد، بلکه بر او خشمگین و از او ناخشنود است، و به زودی او را به خاطر ناسپاسی و خیانتش مجازات خواهد کرد. مفهوم آیه این است که خداوند هر امانتداری که امانتش را حفظ ‌نماید؛ و سپاسِ پروردگارش را به جای آورد، دوست می‌دارد.