Алиф, Лом, Мим, Ро. Бу каби ҳарфлар ҳақида "Бақара" сурасининг бошида айтиб ўтдик. Эй Пайғамбар, бу сурадаги буюк оятлар ҳам, сизга нозил қилинган Қуръон ҳам заррача шубҳа аралашмаган ҳақдир. Унинг Аллоҳ тарафидан эканига шак-шубҳа йўқ. Лекин кўп одамлар саркашлик ва такаббурлик қилиб, унга иймон келтирмайдилар.
Аллоҳ шундай Зотки, осмонларни устунсиз кўтариб қўйди. Сизлар уни кўриб турасизлар. Кейин Аршга кўтарилди. Кўтарилиши шакли ва ўхшаши йўқ бир ҳолда, Ўзига лойиқ бўлган бир тарздадир. Қуёш ва ойни бандаларининг манфаатларига бўйсундирди. Қуёш ҳам, ой ҳам Аллоҳнинг илмида белгиланган муддатгача юради. Ҳар қандай нуқсондан пок Аллоҳ осмонлару ердаги барча ишларнинг тадбирини Ўзи истаган тарзда қилади ва Ўзининг қудратига далолат қиладиган оят-аломатларни муфассал баён этади. Шоядки, Қиёмат куни Парвардигорингиз билан бўладиган учрашувга аниқ ишониб, яхши аммаллар билан унга тайёргарлик кўрсангизлар.
У шундай Зотки, ерни ёйди. Қалқимаслиги учун маҳкам тутиб турадиган тоғларни яратди. Одамлар, ҳайвонлар ва экинларни суғориш учун дарёларни яратиб қўйди. Ҳар бир мевани худди ҳайвондек жуфт-жуфт қилиб, яъни, эркак ва урғочи қилиб яратди. Кечани кундузга қоплайди. Шу билан ҳамма ёқ зимистонга айланади. Фикр юрита оладиган кишилар учун бу ишларда Аллоҳнинг санъатига далолат қилувчи оят-аломатлар бор. Бу оят-аломатларнинг фикр юрита оладиган кишиларгагина нафи тегади.
Заминда бир-бирига яқин бўлган бўлак-бўлак ерлар, узумзор боғлар, экинзорлар, шохлаган-шохламаган хурмолар бор. Уларнинг ҳаммаси бир хил сув билан суғорилади. Шунга қарамай, таъми ва фойдаси борасида уларнинг айримларини айримларидан афзал қиламиз. Бу ишларда ақл юритадиган қавм учун оят-аломатлар бор. Ақл юрита оладиган кишиларгина оят-аломатлардан фойдалана оладилар.
Эй Пайғамбар, бирон нарсадан ажаблангингиз келса, уларнинг: "Суякларимиз чириб, тупроқ бўлиб кетганимиздан кейин яна янгитдан яратиламизми?", дея, қайта тирилишни инкор қилишларидан ажабланинг. Улар Парвардигорларига куфр келтириб, У Зотнинг қайта тирилтиришга қодирлигини инкор қилган кимсалардир. Қиёмат куни уларнинг бўйинларида оловдан ясалган кишанлар бўлгай. Улар дўзах эгалари бўлиб, унда абадий қолурлар, бардавом, узлуксиз азобланурлар.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إثبات قدرة الله سبحانه وتعالى والتعجب من خلقه للسماوات على غير أعمدة تحملها، وهذا مع عظيم خلقتها واتساعها.
Аллоҳ таолонинг қудрати бепоён. Осмонларни устунсиз тутиб туриши унинг бир кўринишидир.
• إثبات قدرة الله وكمال ربوبيته ببرهان الخلق، إذ ينبت النبات الضخم، ويخرجه من البذرة الصغيرة، ثم يسقيه من ماء واحد، ومع هذا تختلف أحجام وألوان ثمراته وطعمها.
Яратиш! Нақадар буюк ҳужжат! Ўлик ердан тирик ўсимликни, кичкинагина дондан бутун бошли мевали дарахтни етиштириб чиқариш! Бир хил сув билан суғорилган дарахтлардан таъми ва фойдалари турли хил меваларнинг пишиб етилиши! Ё Аллоҳ! Аллоҳнинг қудрати ва парвардигорлигига бундан ортиқ далилнинг кераги бўлмаса керак?!
• أن إخراج الله تعالى للأشجار الضخمة من البذور الصغيرة، بعد أن كانت معدومة، فيه رد على المشركين في إنكارهم للبعث؛ فإن إعادة جمع أجزاء الرفات المتفرقة والمتحللة في الأرض، وبعثها من جديد، بعد أن كانت موجودة، هو بمنزلة أسهل من إخراج المعدوم من البذرة.
Аллоҳ таолонинг кичкина донлардан катта-катта дарахтларни етиштириб чиқариши мушрикларнинг қайта тирилишни инкор этишларига раддиядир. Зеро, асли бор бўлиб, кейин парчаланиб кетган аъзоларни қайта тиклаш асли йўқ бўлган улкан нарсани кичкина дондан етиштириб чиқаришдан кўра енгилроқ ишдек кўринади.