و ما را از کسانی قرار بده که در این دنیا آنها را با نعمتها و سلامتی گرامی داشتی و بر انجام اعمال صالح موفق گرداندی، و کسانی از بندگان صالح تو که بهشت را در آخرت برایشان آماده ساختهای، ما با اقرار به تقصیرمان بهسوی تو توبه کردیم و بازگشتیم، الله تعالی فرمود: عذاب خود را به هرکس از کسانیکه اسباب بدبختی را پدید آورد میرسانم، و رحمتم همه چیز را در دنیا فرا گرفته است؛ پس هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه رحمت الله به او رسیده است، و بخشش و احسان الله او را پوشانده است، پس رحمتم در آخرت را برای کسانی خواهم نوشت که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او تعالی میترسند، و زکات اموالشان را به مستحقانش میدهند، و آنها که به آیات ما ایمان دارند.
کسانی که از محمد -صلی الله علیه وسلم- پیروی می کنند، همان پیامبر امّی که خواندن و نوشتن نمی داند، بلکه پروردگارش به او وحی می کند، و او همان کسی است که نام، صفات و نشانه های نگارش شده ى نبوّتش را در تورات نازل شده بر موسی -علیه السلام- و انجیل نازل شده بر عیسی -علیه السلام- مى یابند. آن ها را به کارهایی که خوبی و منفعتشان (برای مردم) شناخته شده است، فرمان می دهد، و از اموری که زشتی آن ها با عقل سالم و فطرت صحیح درک می شود، باز می دارد، و لذت های بی زیان مثل غذاها و نوشیدنی ها و ازدواج را برایشان مباح می کند، و موارد ناپاک آن را بر ایشان حرام می کند، و تکلیف های سختی که بر ایشان واجب بوده را از دوششان بر می دارد، مانند وجوب قصاص قاتل، چه عمدی باشد یا غیر عمد. پس افرادی از بنی اسرائیل و غیر ایشان که به او ایمان آوردند و وی را بزرگ و گرامی داشتند و او را در برابر کافرانی که با او دشمنی می کنند، یاری دادند، و از قرآن که به عنوان نوری هدایت کننده بر او نازل شده است، پیروی نمودند؛ ایشان همان رستگارانی هستند که به خواسته هایشان می رسند، و از آنچه که بیم دارند، دور نگه داشته می شوند.
- ای رسول- بگو: ای مردم، همانا من فرستادۀ الله بهسوی همۀ شما، چه عرب و چه عجم، هستم. همان ذاتی که فرمانروایی آسمانها و زمین فقط از آنِ اوست، معبودی بهحق، جز او سبحانه وجود ندارد، مردگان را زنده میگرداند، و زندگان را میمیراند، پس -ای مردم- به الله ایمان آورید، و به محمد صلی الله علیه وسلم رسولش و پیامبری که خواندن و نوشتن بلد نیست ایمان بیاورید، و بهراستی که وحیی را آورده است که پروردگارش به او وحی میکند، او کسی است که به الله ایمان دارد، و به آنچه به او نازل شده، و آنچه به پیامبران قبل از او نازل شده بدون گذاشتن تفاوت ایمان دارد. در آنچه از جانب پروردگارش آورده از او پیروی کنید؛ امید است که به آنچه مصلحت شما در دنیا و آخرت در آن است هدایت شوید.
و از قوم موسی علیه السلام از میان بنیاسرائیل، گروهی درستکار بر دین صحیح هستند، که مردم را بر آن راهنمایی و به عدالت حکم میکنند و ستم روا نمیدارند.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تضمَّنت التوراة والإنجيل أدلة ظاهرة على بعثة النبي محمد صلى الله عليه وسلم وعلى صدقه.
تورات و انجیل دلایل آشکاری بر بعثت و راستگویی محمد صلی الله علیه وسلم دارند.
• رحمة الله وسعت كل شيء، ولكن رحمة الله عباده ذات مراتب متفاوتة، تتفاوت بحسب الإيمان والعمل الصالح.
رحمت الله همه چیز را فرا گرفته است، اما رحمت او تعالی برای بندگانش دارای مراتب متفاوتی است، که به حسب ایمان و عمل صالح متفاوت است.
• الدعاء قد يكون مُجْملًا وقد يكون مُفَصَّلًا حسب الأحوال، وموسى في هذا المقام أجمل في دعائه.
دعا حسب احوال گاهی مجمل و گاهی مفصل است، و موسی علیه السلام در این مقام دعایش را به صورت اجمال بیان کرد.
• من صور عدل الله عز وجل إنصافه للقِلَّة المؤمنة، حيث ذكر صفات بني إسرائيل المنافية للكمال المناقضة للهداية، فربما توهَّم متوهِّم أن هذا يعم جميعهم، فَذَكَر تعالى أن منهم طائفة مستقيمة هادية مهدية.
یکی از جلوه های عدالت الهی، انصاف او در مقابل اقلیت اهل ایمان است، چنان که ویژگی های منافی کمال و مخالف هدایت در بنی اسرائیل را بیان نمود؛ شاید کسی تصور کند که این امر همه ی آن ها را شامل می شود، از این رو الله متعال فرمود گروهی از آن ها بر راه راست، هدایتگر و هدایت یافته هستند.