پس هرگاه سال خوش و میوههای نیکو و محصول فراوان به خاندان فرعون رسید گفتند: اینها به خاطر شایستگی و برتری ما به آنهاست، و اگر مصیبتی از خشکسالی و قحطی و بیماریهای فراوان و سایر پیشآمدهای ناگوار به آنها میرسید به موسی علیه السلام و کسانی از بنیاسرائیل که همراه او بودند شگون بد میزدند، اما در حقیقت تمام این مصیبتها که به آنها میرسید فقط به تقدیر الله سبحانه بود، و این کار هیچ ربطی نه به آنها داشت نه به موسی علیه السلام مگر اینکه موسی علیه السلام علیه آنها دعا میکرد، اما بیشتر آنها نمیدانند، از این رو آن را به غیر الله نسبت میدهند.
و قوم موسی از روی دشمنی با حق به موسی علیه السلام گفتند: هر نشانه و راهنمایی را که برایمان بیاوری، و هر حجتی را بر بطلان آنچه نزد ماست و برای اثبات راستی آنچه آوردهای اقامه کنی تا از آن بازگردیم؛ هرگز تو را تصدیق نخواهیم کرد.
پس برای عذاب آنها به خاطر تکذیب و لجاجتشان آبی فراوان را بر آنها فرو فرستادیم، که کشتزارها و میوههایشان را غرق ساخت، و ملخها را بر آنها فرستادیم که محصولاتشان را خوردند، و جانور کوچکی به نام شپش بر آنها فرستادیم که به کشت آسیب میرساند یا انسان را در مویش اذیت میکرد، و بر آنها قورباغهها را فرو فرستادیم که ظرفهایشان را پر کرد، و غذاهایشان را فاسد کرد، و آرامش را از آنها گرفت، و خون را بر آنها فرو فرستادیم که آبهای چاهها و رودهایشان را به خون تبدیل کرد. تمام این موارد را آیاتی آشکار و پراکنده و در پی یکدیگر فرستادیم، اما با وجود تمام کیفرهایی که به آنها رسید از ایمان به الله و تصدیق آنچه موسی علیه السلام آورده بود سر باز زدند، و مردمی بودند که مرتکب گناهان میشدند، و از باطل دست نمیکشیدند، و بهسوی حق هدایت نمیشدند.
و وقتی با این امور به عذاب گرفتار شدند، به موسی علیه السلام روی آورده، و به او گفتند: ای موسی، از پروردگارت به نبوتی که آن را به تو اختصاص داده است، و به عهدی که برای برداشتن عذاب با توبه نزد تو دارد برای ما بخواه که عذابی را که بر ما وارد شده است از ما بردارد، پس اگر این عذاب را از ما بردارد بهطور قطع به تو ایمان میآوریم، و بنیاسرائیل را همراه تو میفرستیم، و آنها را آزاد میسازیم.
اما هنگامی که عذاب را تا مدتی مشخص؛ قبل از غرق و نابودکردن شان، از آنها برداشتیم، ناگهان ایمان و فرستادن بنیاسرائیل را که بر خود عهد بسته بودند شکستند، و بر کفرشان ادامه دادند، و از فرستادن بنیاسرائیل همراه موسی علیه السلام خودداری کردند.
پس وقتی سررسید مشخص نابودی آنها فرا رسید، بهسبب تکذیب آیات الله توسط آنها و رویگردانیشان از حقیقتی که بر آن دلالت میکرد و هیچ تردیدی در آن راه ندارد، خشم خویش را با غرقساختنشان در دریا بر آنها فرو فرستادیم.
و به بنیاسرائیل که فرعون و قومش آنها را خوار میکردند مشارق و مغارب زمین را به میراث عطا کردیم، که منظور از آن سرزمین شام است، این سرزمینی است که الله با بیرونآوردن کشتزارها و میوهها به کاملترین شکل، در آن برکت نهاده، و- ای رسول- سخن نیکوی پروردگارت که در آیۀ: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾ [القصص: 5]. «و میخواهیم بر کسانیکه در زمین به استضعاف کشیده شدهاند، منت گذاریم و آنها را پیشوایان سازیم، و آنها را وارثان (زمین) قرار دهیم». آمده است تحقق یافت، چنانکه الله بهسبب صبر آنها در برابر آزارهای فرعون و قومش که به آنها رسید آنها را در زمین قدرت داد، و مزارع و مسکنهایی که فرعون میساخت، و کاخهایی را که بنا میکردند نابود کردیم.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الخير والشر والحسنات والسيئات كلها بقضاء الله وقدره، لا يخرج منها شيء عن ذلك.
تمام خیر و شر و نیکی و بدی به قضا و قَدَر الله است، و ذرهای از این موارد از قضا و قدر او تعالی خارج نیست.
• شأن الناس في وقت المحنة والمصائب اللجوء إلى الله بدافع نداء الإيمان الفطري.
حالت مردم هنگام محنت و مصائب، پناهآوردن به الله با محرک ندای ایمان فطری است.
• يحسن بالمؤمن تأمل آيات الله وسننه في الخلق، والتدبر في أسبابها ونتائجها.
مؤمن باید در آیات و سنتهای الله در مخلوقات بیندیشد، و در اسباب و آثار آن تدبر کند.
• تتلاشى قوة الأفراد والدول أمام قوة الله العظمى، والإيمان بالله هو مصدر كل قوة.
نیروی افراد و حکومتها در برابر نیروی عظیم الله متلاشی میشود، وایمان به الله، مصدر تمام نیروهاست.
• يكافئ الله تعالى عباده المؤمنين الصابرين بأن يمكِّنهم في الأرض بعد استضعافهم.
الله تعالی برای پاداش بندگان مؤمن خویش آنها را پس از اینکه ضعیف شمرده شدند در زمین قدرت میدهد.