و – ای رسول- هرگاه هنگام پیکار با دشمن در میان لشکر بودی، و خواستی برایشان نماز برپاداری، لشکر را به دو گروه تقسیم کن: یک گروه از آنها بایستند که همراه تو نماز بگزارند، و باید جنگافزارهای خویش را همراه خود در نماز برگیرند، و گروه دیگر باید از شما نگهبانی دهند، وقتی گروه اول، یک رکعت را با امام گزاردند، خودشان نماز را کامل کنند، و پس از گزاردن نماز، باید در پشت شما در مقابل دشمن قرار بگیرند، و گروهیکه در نگهبانی بودند و نماز نگزاردهاند، بیایند و یک رکعت را همراه امام بگزارند، و پس از اینکه امام سلام داد، ادامۀ نمازشان را کامل کنند، و باید احتیاط خویش را در برابر دشمنشان داشته باشند، و جنگافزارهایشان را حمل کنند؛ زیرا کافران آرزو میکنند که از جنگافزارها و ابزارتان هنگام نماز غافل شوید، آنگاه یکباره بر شما هجوم آورند، و شما را در حالت غفلت به چنگ آورند، و گناهی بر شما نیست اگر آسیبی بهسبب باران به شما رسید یا بیمار بودید و مانند آن، که جنگافزارهایتان را به زمین بگذارید و حمل نکنید، و هر اندازه که میتوانید در برابر دشمنتان مراقب باشید، همانا الله عذابی خوارکننده برای کافران مهیا کرده است.
- ای مؤمنان- هرگاه از نماز فارغ شدید، در هر حالتی که هستید، ایستاده و نشسته و به پهلو آرمیده، با تسبیح و تحمید و تهلیل، الله را یاد کنید، پس چون ترس از شما برطرف شد و احساس امنیت کردید، نماز را بهصورت کامل با ارکان و واجبات و مستحباتش به گونهای که به آن امر شدهاید برپا دارید؛ زیرا نماز در زمانهای مشخص بر مؤمنان فرض شده است، و تأخیر از این زمانها بدون عذر جایز نیست، این حکم در حالت اقامت است، اما در حالت سفر میتوانید جمع و قصر کنید.
و – ای مؤمنان- در تعقیب دشمنان کافرتان سستی و تنبلی نکنید؛ اگر شما بهسبب قتل و جراحتی که به شما رسید رنج میبردید، آنها نیز همانند شما رنج میبرند، و همانند شما آسیب میبینند، پس نباید صبر آنها از صبر شما بیشتر باشد؛ زیرا شما به پاداش و پیروزی و تقویتی از جانب الله امید دارید که آنها امید ندارند، و الله از احوال بندگانش آگاه است، و در تدبیر و تشریعش بسیار داناست.
- ای رسول- بهراستی که ما قرآن را که مشتمل بر حق است بر تو فرو فرستادیم، تا به موجب آنچه که الله به تو آموخته و الهام کرده است و نه براساس هوای نفس و نظر خودت، در تمام امور مردم میان آنها داوری کنی، و مدافع کسانیکه به خودشان و امانتشان خیانت کردند مباش تا هرکس را که به حق از آنها مطالبه میکند، از آنها بازگردانی.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• استحباب صلاة الخوف وبيان أحكامها وصفتها.
مستحب بودن نماز خوف و بیان احکامش و چگونگی ادای آن.
• الأمر بالأخذ بالأسباب في كل الأحوال، وأن المؤمن لا يعذر في تركها حتى لو كان في عبادة.
امر بر بهکارگیری اسباب در تمام حالتها، و اینکه مؤمن در بهکارنگرفتن اسباب معذور نیست حتی هنگام عبادت.
• مشروعية دوام ذكر الله تعالى على كل حال، فهو حياة القلوب وسبب طمأنينتها.
مشروعیت دوام ذکر الله متعال در هر حالتی، زیرا دلها را زنده و آرام میکند.
• النهي عن الضعف والكسل في حال قتال العدو، والأمر بالصبر على قتاله.
نهی از سستی و تنبلی در هنگام جنگ با دشمن، و امر به صبر در پیکار با او.