چون تهدید قبلی برای کافران بود؛ پس- ای پیامبر- برای شادمانی مؤمنان به الله که اعمال صالح انجام میدهند بهشتهایی را بشارت بده که از زیر کاخها و درختهایشان رودها جاری است و هرگاه از میوههای پاک آنها روزی داده میشوند، به دلیل شباهت زیاد به میوههای دنیا میگویند: این میوهها، مانند میوههایی است که قبلاً به ما روزی داده شده بود، و میوههای متشابهی از نظر شکل و نام به آنها تقدیم میشود که با شناخت قبلی، به آنها روی میآورند، اما طعم و مزۀ متفاوتی دارند. همچنین در بهشت همسرانی پاک و بری از هر آنچه نفس از آن بیزار است و سرشت آن را ناپسند میداند، از آنچه که در وجود اهل دنیا متصور است، برایشان است، و آنها در نعمتهایی همیشگی و پایانناپذیر قرار دارند، برخلاف نعمتهای دنیا که موقتی و گذراست.
الله شرم نمیکند از اینکه به هر چه بخواهد مثال بزند، چنانکه به پشه، یا بالاتر از آن از نظر بزرگی یا پایینتر از آن از نظر کوچکی، مثال میزند. مردم در برابر این امثال، دو نوع هستند: مؤمنان و کافران؛ مؤمنان میپذیرند و میدانند که در ورای مثلزدن به این موارد، حکمتی نهفته است، اما کافران از روی استهزا، در مورد سبب مثال آوردن این مخلوقات کوچک مانند پشهها، مگسها، عنکبوت و... از جانب الله از یکدیگر میپرسند. الله اینگونه پاسخ میدهد: این مثالها، مایۀ هدایت و راهنمایی و آزمایش مردم هستند؛ زیرا الله با این مثالها، بسیاری از مردم را که از تدبر در آنها خودداری میکنند، گمراه میکند، و فقط کسانی را که سزاوار گمراهی هستند گمراه میسازد. آنها کسانی هستند که از او تعالی فرمانبرداری نمیکنند، مانند منافقان.
کسانی که پیمان الله را شکستند، پیمانی که بر اساس آن، از آن ها عهد گرفته بود فقط او را عبادت کنند و از رسولش -صلی الله علیه وسلم- (که رسولان پیش از او از آمدنش خبر داده بودند) پیروی کنند. آنان آنچه را که الله متعال به برقراری آن فرمان داده مانند برقراری رابطه ی خویشاوندی، قطع می کنند و با انجام گناهان، برای انتشار فساد بر روی زمین می کوشند، در نتیجه بهره ی ناقصی در دنیا و آخرت دارند.
- ای کافران- کارتان بسیار شگفت است! چگونه به الله کفر میورزید، درحالیکه دلایل قدرت او را در وجود خودتان مشاهده میکنید؛ چنانکه شما را از عدم، ایجاد و زنده گردانید، سپس برای بار دوم شما را میمیراند، سپس برای بار دوم زنده میگرداند، سپس شما را بهسوی خویش بازمیگرداند تا شما را بر اساس اعمالتان مورد محاسبه قرار دهد.
الله یگانه، همان ذاتی است که تمام آنچه که در زمین است و قابل شمارش نیست مانند نهرها و درخت ها را، به تنهایی آفرید، و شما از آنچه که به تسخیرتان درآورده است، استفاده می کنید و بهره می برید. سپس قصد آفرينش آسمان نمود و هفت آسمان بی عیب و آراسته را آفرید، ایشان همان ذاتی است که علمش بر همه چیز احاطه دارد.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من كمال النعيم في الجنة أن ملذاتها لا يكدرها أي نوع من التنغيص، ولا يخالطها أي أذى.
یکی از وجوه کمال نعمتهای بهشتی آن است که هیچ نوع تلخیای، لذتهایش را ناگوار نمیکند و هیچ رنجش و پریشانی به همراه ندارند.
• الأمثال التي يضربها الله تعالى لا ينتفع بها إلا المؤمنون؛ لأنهم هم الذين يريدون الهداية بصدق، ويطلبونها بحق.
فقط مؤمنان، از مثالهایی که الله متعال میزند بهره میبرند؛ زیرا آنها واقعاً خواهان هدایت هستند و حقیقتاً، آن را جستجو میکنند.
• من أبرز صفات الفاسقين نقضُ عهودهم مع الله ومع الخلق، وقطعُهُم لما أمر الله بوصله، وسعيُهُم بالفساد في الأرض.
از بارزترین صفات فاسقان، نقض پیمان در برابر الله و مردم، قطعکردن آنچه الله به برقراری آن فرمان داده و تلاش برای ایجاد فساد در زمین است.
• الأصل في الأشياء الإباحة والطهارة؛ لأن الله تعالى امتنَّ على عباده بأن خلق لهم كل ما في الأرض.
اصل در اشیاء، مباح بودن و طهارت است؛ زیرا الله متعال، تمام آنچه در زمین است را برای بندگانش آفریده و به آنها بخشیده است.