و هرگاه به این کفار گفته میشود: هدایت و نوری را که الله نازل فرموده پیروی کنید، از روی دشمنی و ستیز میگویند: بلکه باورها و اعتقادات موروثی و رایجی را که پدرانمان را بر آنها یافتیم پیروی میکنیم، آیا از پدرانشان پیروی میکنند حتی اگر آنها ذرهای از هدایت و نور نمیدانستهاند و به حقیقتی که الله از آن راضی است هدایت نیافته باشند؟!
مثال کسانیکه در پیروی از پدرانشان کفر ورزیدند، مانند چوپانی است که بر چارپایانش بانگ میزند، که صدایش را میشنوند اما سخنش را نمیفهمند، پس آنها از شنیدن حق آنگونه که از آن بهره ببرند کرند، گنگانی هستند که زبانشان از گفتن حق عاجز است، کورانی هستند که حق را نمیبینند، و از این رو، هدایتی را که بهسوی آن فرا خوانده میشوند در نمییابند.
ای کسانیکه به الله ایمان آوردهاید و از رسولش پیروی کردهاید، از خوراکیهای پاکیزهای که الله برایتان روزی و مباح قرار داد بخورید و در ظاهر و باطن بهخاطر نعمتهایی که الله بر شما ارزانی داشت شکر او تعالی را بهجای آورید؛ یکی از موارد شکر الله این است که اوامر او را اجرا کنید و از نافرمانیاش بپرهیزید، اگر واقعا فقط او را میپرستید و چیزی را با او شریک قرار نمیدهید.
الله از میان خوردنیها، فقط آنچه را که بدون ذبح شرعی مرده است، خون ریخته شده و جاری، گوشت خوک و آنچه که هنگام ذبحش نام غیر الله بر آن برده شده است حرام گردانیده است، اما اگر انسان به خوردن چیزی مضطر شد به این شرطکه با خوردن از آن بدون نیاز، ستم نمیکند و از حد ضرورت نمیگذرد، گناه و مجازاتی بر او نیست؛ زیرا الله نسبت به بندگان توبهکارش، بسیار توبهپذیر و مهربان است و یکی از مصادیق رحمت او تعالی این است که از خوردن این محرمات هنگام اضطرار درمیگذرد.
کسانیکه کتابهایی را که الله نازل کرده و مطالب دال بر حق بودن و نبوت محمد صلی الله علیه وسلم در این کتابها را پنهان میکنند، چنانکه یهودیان و نصاری این کار را میکنند، و عوض ناچیزی مانند ریاست یا مقام یا مال در برابر این کتمان میخرند، در واقع چیزی در شکمهایشان وارد نمیکنند مگر اینکه سببی برای عذاب شان با آتش میشود، و الله در آخرت به آنچه که دوست دارند با آنها سخن نمیگوید، بلکه سخنی به آنها میگوید که غمگینشان میکند و آنها را پاکیزه نمیگرداند و ستایش نمیکند و عذاب درد آوری برایشان است.
آنها که علم مورد نیاز مردم را کتمان میکنند، همان کسانی هستند که هدایت را در برابر گمراهی عوض کردند آنگاه که علم حقیقی را کتمان کردند و آمرزش الله را با عذاب او عوض کردند، پس بر انجام آنچه که سبب ورودشان به آتش است بسیار شکیبا هستند، گویی به عذابی که در آن هستند هیچ اهمیتی نمیدهند چون بر آن شکیبایی میکنند.
این سزای پنهان کردن علم و هدایت، به این سبب است که الله متعال کتاب های آسمانی را به حق نازل کرده است تا برای مردم بیان شده و کتمان نشود. همانا کسانی که در کتاب های الهی اختلاف ورزیدند، بدین نحو که به بخشی از آن ایمان آورده و بخشی ديگر را پنهان کردند، به تأکید از حقیقت بسیار دور بوده، و در ستيز با آن هستند.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أكثر ضلال الخلق بسبب تعطيل العقل، ومتابعة من سبقهم في ضلالهم، وتقليدهم بغير وعي.
بیشتر گمراهی مردم، بهسبب فرو گذاشتن عقل و پیروی از پیشینیان در گمراهی و تقلید از آنها بدون آگاهی است.
• عدم انتفاع المرء بما وهبه الله من نعمة العقل والسمع والبصر، يجعله مثل من فقد هذه النعم.
بهره نبردن انسان از نعمت عقل و شنوایی و بینایی که الله به او بخشیده است، او را مانند کسی قرار میدهد که از این نعمتها محروم است.
• من أشد الناس عقوبة يوم القيامة من يكتم العلم الذي أنزله الله، والهدى الذي جاءت به رسله تعالى.
سختترین مجازات در روز قیامت برای مردمی است که علمی را که الله نازل فرموده و هدایتی را که رسولان او تعالی آوردهاند پنهان میکند.
• من نعمة الله تعالى على عباده المؤمنين أن جعل المحرمات قليلة محدودة، وأما المباحات فكثيرة غير محدودة.
یکی از نعمتهای الله متعال بر بندگان مؤمنش این است که محرمات را اندک و محدود قرار داده است، درحالیکه مباحات، بسیار و نامحدود هستند.