قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - قۇرئان كەرىم قىسقىچە تەپسىرىنىڭ پاشتۇچە تەرجىمىسى
بەت نومۇرى:
150
:
7
وَلَمَّا رَجَعَ مُوْسٰۤی اِلٰی قَوْمِهٖ غَضْبَانَ اَسِفًا ۙ— قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُوْنِیْ مِنْ بَعْدِیْ ۚ— اَعَجِلْتُمْ اَمْرَ رَبِّكُمْ ۚ— وَاَلْقَی الْاَلْوَاحَ وَاَخَذَ بِرَاْسِ اَخِیْهِ یَجُرُّهٗۤ اِلَیْهِ ؕ— قَالَ ابْنَ اُمَّ اِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُوْنِیْ وَكَادُوْا یَقْتُلُوْنَنِیْ ۖؗ— فَلَا تُشْمِتْ بِیَ الْاَعْدَآءَ وَلَا تَجْعَلْنِیْ مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او هر کله چې موسی -علیه السلام- د خپل رب د ملاقات څخه راوګرځیده خپل قوم ته پداسې حال کې چې په هغوی د غصې او غم نه ډک وو د دې وجې نه چې هغوی یې د خوسي په عبادت باندې ولیدل، او ویې ویل: ډیر بد دی هغه حال چې تاسو پرې زما د تګ څخه وروسته شوی یاست -ای زما قومه-؛ ځکه چې دا تاسو هلاکت او بدبختۍ ته رسوي، آیا تاسو زما د انتظار نه ستړي شوي یاست، نو تاسو ځکه د خوسي عبادت وکړ؟! او خپلې تختې یې وغورځولې د هغه سختې غصې او غم له وجې نه چې ده ته رسیدلي وه، او د خپل ورور هارون سر او ږیره یې ونیوله او خپل ځان طرف ته یې راکش کړ ځکه چې دا د دوی سره پاتې شوی و او دوی یې د دې څخه نه و اړولي کله چې یې هغوی د خوسي په عبادت لیدلي وو، هارون -علیه السلام- موسی -علیه السلام- ته وویل په داسې حال کې چې هغه ته یې عذر وړاندې کاوه او د هغه څخه یې د مهربانۍ غوښتنه کوله: ای زما د مور زویه! بیشکه دې قوم زه کمزوری ګڼلی وم نو ځکه یې زه ذلیل کړم، او نږدې وه چې زه یې وژلی وم، نو ته ما لره داسې سزا مه راکوه چې زما دښمنان پرې خوشحاله شي، او ستا د غصې په وجه ما د ظالمانو د ډلې نه مه ګڼه، په دې وجه چې هغوی د الله نه پرته د بل چا بندګي کړې.
التفاسير:
151
:
7
قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَلِاَخِیْ وَاَدْخِلْنَا فِیْ رَحْمَتِكَ ۖؗ— وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّٰحِمِیْنَ ۟۠
نو موسی -علیه السلام- د خپل رب څخه دعا وغوښتله: ای ربه زما! بخښنه وکړې ماته، او زما ورور هارون ته، او داخل کړې مونږ دواړه په خپل رحمت کې او وګرځوې ستا رحمت چې راګیر کړي مونږ لره د هر طرف نه، او ته چې یې -ای زمونږه ربه! ډیر مهربان یې پر مونږ باندې د هر یو رحم کوونکي نه.
التفاسير:
152
:
7
اِنَّ الَّذِیْنَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَیَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُفْتَرِیْنَ ۟
بیشکه هغه کسان چې ګرځولی یی دی خوسي لره حقدار د بندګۍ چې بندګي یې کوي خامخا وبه رسیږي دوی ته سخت غضب د دوی د رب له طرف نه، او سپکوالی په دې ژوند کې ځکه چې دوی خپل رب غصه کړی دی او د هغه قدر یې نه دی کړی، او د دې په شان سزا مونږ هغه چاته ورکوو چې په الله تعالی باندې دروغ جوړوي.
التفاسير:
153
:
7
وَالَّذِیْنَ عَمِلُوا السَّیِّاٰتِ ثُمَّ تَابُوْا مِنْ بَعْدِهَا وَاٰمَنُوْۤا ؗ— اِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او هغه کسان چې بد عملونه یې کړي دي د الله تعالی سره د شرک کولو نه، او د ګناهونو نه، بیا الله تعالی ته توبه وباسي داسې چې په هغه ایمان راوړي، او پریږدي هغه ګناهونه چې دوی مخکې کول، بیشکه ستا رب -ای پیغمبره- وروسته د دې توبې نه او د شرک نه ایمان طرف ته ګرځیدلو نه، او د ګناهونو څخه تابعدارۍ ته، خامخا بخښنه کونکی دی دوی ته په پردې اچولو سره او په عفوې سره، مهربان دی په دوی باندې.
التفاسير:
154
:
7
وَلَمَّا سَكَتَ عَنْ مُّوْسَی الْغَضَبُ اَخَذَ الْاَلْوَاحَ ۖۚ— وَفِیْ نُسْخَتِهَا هُدًی وَّرَحْمَةٌ لِّلَّذِیْنَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُوْنَ ۟
او کله چې د موسی -علیه السلام- غصه سړه شوه او ارام شو، کومې تختې یې چې د غصې له وجې نه غورځولې وې هغه یې راواخیستې، او پدې تختو کې هدایت و د ګمراهۍ نه او د حق بیان پکې و، او په دې کې رحمت و د هغه چا لپاره چې د خپل رب څخه ویره کوي، او د هغه له عذاب څخه ویریږي.
التفاسير:
155
:
7
وَاخْتَارَ مُوْسٰی قَوْمَهٗ سَبْعِیْنَ رَجُلًا لِّمِیْقَاتِنَا ۚ— فَلَمَّاۤ اَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ اَهْلَكْتَهُمْ مِّنْ قَبْلُ وَاِیَّایَ ؕ— اَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَآءُ مِنَّا ۚ— اِنْ هِیَ اِلَّا فِتْنَتُكَ ؕ— تُضِلُّ بِهَا مَنْ تَشَآءُ وَتَهْدِیْ مَنْ تَشَآءُ ؕ— اَنْتَ وَلِیُّنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَاَنْتَ خَیْرُ الْغٰفِرِیْنَ ۟
او موسی -علیه السلام- د خپل قوم څخه اویا هوښیار کسان غوره کړل د دې لپاره چې خپل رب ته عذر وکړي د هغه څه نه چې د هغه د قوم کم عقلانو د خوسي عبادت کړی و، او الله تعالی دوی سره د یوې مقررې نیټې وعده کړې وه چې هغې ته به حاضریږي، نو هر کله چې دوی حاضر شول په الله تعالی یې جرات وکړ، او د موسی -علیه السلام- څخه یې وغوښتل چې دوی ته دې الله تعالی وښایې، نو دوی زلزلې ونیول او لدې وجې نه دوی بې هوشه شول او مړه شول، نو موسی -علیه السلام- خپل رب ته عاجزي وکړه، او ویې ویل: ای زما ربه! که چیرته تا غوښتلی وی هلاکول د قوم زما او هلاکول زما د دوی سره مخکې د راتګ د دوی نه نو تا به هلاک کړی وی، آیا ته هلاکوې مونږ لره په سبب د هغه کار چې زمونږ کم عقلانو کړی دی؟ نو زما قوم چې کوم د خوسي عبادت کړی دی دا نه و مګر یو امتحان، ګمراه کوې ته په دې سره څوک چې وغواړې، او هدایت کوې چاته چې وغواړې، ته زمونږ د کارونو واکدار یې نو بخښنه وکړې مونږ ته زمونږ د ګناهونو، او رحم وکړې پر مونږ باندې ستا په پراخه رحمت سره، او ته هغه غوره ذات یې ګناه بخښې، او له ګناه څخه (بنده) ته تېریږې.
التفاسير:
بۇ بەتتىكى ئايەتلەردىن ئېلىنغان مەزمۇنلار:
• في الآيات دليل على أن الخطأ في الاجتهاد مع وضوح الأدلة لا يعذر فيه صاحبه عند إجراء الأحكام عليه، وهو ما يسميه الفقهاء بالتأويل البعيد.
په دې آیتونو کې دلیل دی په دې خبره چې په اجتهاد کې خطایې د ښکاره دلیل سره په دې کې د احکامو د اجراء په وخت کې دا کس معذور نه ګڼل کیږي، او دې ته فقها لرې تاویل وایې.
• من آداب الدعاء البدء بالنفس، حيث بدأ موسى عليه السلام دعاءه فطلب المغفرة لنفسه تأدُّبًا مع الله فيما ظهر عليه من الغضب، ثم طلب المغفرة لأخيه فيما عسى أن يكون قد ظهر منه من تفريط أو تساهل في رَدْع عَبَدة العجل عن ذلك.
د دعا له ادابو نه دا دي چې لومړی له ځان څخه پیل وکړي، کله چې موسی -علیه السلام- دعا شروع کړه نو اول یې د ځان لپاره د بخښنې دعا وغوښتله د الله تعالی سره د ادب له وجې نه کله چې ده باندې د غصې اثر ښکاره شوی و، بیا یې د خپل ورور لپاره بخښنه وغوښتله په هغه څه کې چې کیدای شي د ده نه د خوسي د عبادت په منع کولو کې څه کمی او یا نرمي شوی وي.
• التحذير من الغضب وسلطته على عقل الشخص؛ ولذلك نسب الله للغضب فعل السكوت كأنه هو الآمر والناهي.
له غصې او د يو چا پر عقل - د غصې - له واک لرلو څخه وېرول، او له همدې امله الله غصې ته د خاموشۍ فعل نسبت کړی، ګويا چې هغه امر او نهي کوونکی دی.
• ضرورة التوقي من غضب الله، وخوف بطشه، فانظر إلى مقام موسى عليه السلام عند ربه، وانظر خشيته من غضب ربه.
ضرور دي ځان ساتل د الله تعالی له غصې نه، او ویره کول د هغه د رانیولو نه، نو ته د موسی -علیه السلام- مرتبې ته د خپل رب سره وګوره، او وګوره د هغه ویرې ته د خپل رب د غصې نه.
