وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئۆزبەکی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز
Тавба
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
البراءة من المشركين والمنافقين وجهادهم، وفتح باب التوبة للتائبين.
Мушрик ва мунофиқлардан юз ўгириб, уларга қарши жиҳод қилиш. Тавба қилувчиларга эса тавба эшигининг очиқлиги.
1
:
9
بَرَآءَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Эй мусулмонлар, бу Аллоҳ ва Пайғамбари тарафидан бароатдир. Араб жазирасидаги мушриклар билан тузган битимингизнинг муддати тугагани ҳақидаги эълондир.
التفاسير:
2
:
9
فَسِيحُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُخۡزِي ٱلۡكَٰفِرِينَ
Эй мушриклар, ер юзида тўрт ой тинч юраверинглар. Ундан кейин битим тугайди ва сизларга омонлик бўлмайди. Шунга ишончингиз комил бўлсинки, модомики, куфрингизда давом этар экансиз, ҳеч қачон Аллоҳнинг азобидан қутулиб кета олмассиз. Яна ишончингиз комил бўлсинки, Аллоҳ кофирларни ҳар икки дунёда хор қилгай. Бу дунёда ўлим топгай ё асир тушгай, Қиёматда эса жаҳаннамга равона бўлгай. Бу гап аҳдини бузганларга ҳам, битими маълум муддат билан боғланмаганларга ҳам тегишлидир. Лекин ким билан муайян муддатга битим тузилган бўлса, гарчи тўрт ойдан кўп бўлса ҳам битим муддати тугагунича кутилади.
التفاسير:
3
:
9
وَأَذَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلنَّاسِ يَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَكۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥۚ فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
Бу қурбон ҳайити куни ҳамма одамларга Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари тарафидан Аллоҳ ҳам, Унинг Пайғамбари ҳам мушриклардан безор эканини билдиришдир. Эй мушриклар, ширкдан тавба қилсангизлар, ўзингизга яхши бўлади. Тавба қилишдан бош тортсангизлар, шунга ишончингиз комил бўлсинки, Аллоҳнинг азобидан ҳаргиз қочиб қутула олмайсизлар. Эй Пайғамбар, куфр келтирганларга хабар берингки, уларни ёмон оқибат - аламли азоб кутмоқда.
التفاسير:
4
:
9
إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ثُمَّ لَمۡ يَنقُصُوكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَمۡ يُظَٰهِرُواْ عَلَيۡكُمۡ أَحَدٗا فَأَتِمُّوٓاْ إِلَيۡهِمۡ عَهۡدَهُمۡ إِلَىٰ مُدَّتِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Сизлар билан аҳдлашиб, аҳдига вафо қилган, уни бузмаган мушриклар бундан мустасно. Уларнинг аҳдларини ўз муддатигача етказинглар. Албатта, Аллоҳ тақводорларни яхши кўради. Тақводорларки, Аллоҳнинг ҳамма буйруқларига, жумладан, аҳдга вафо қилиш ҳақидаги фармонига бўйсунадилар ҳамда У Зотнинг ҳамма тақиқларидан, жумладан, хиёнатдан тийиладилар.
التفاسير:
5
:
9
فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Уруш ҳаром қилинган, душманингизга омонлик берилган ойлар чиққач, мушрикларни учратган жойингизда ўлдирингиз, қамал қилингиз ва йўлларини пойлаб турингиз! Энди агар ширкдан тавба қилсалар ва намозни тўкис адо қилишиб, молларидан закот берсалар, улар билан жанг қилишни тўхтатинглар. Чунки улар сизларнинг исломий биродарингизга айланган бўладилар. Албатта, Аллоҳ тавба қилган бандасига мағфиратли, меҳрибондир.
التفاسير:
6
:
9
وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ أَبۡلِغۡهُ مَأۡمَنَهُۥۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَعۡلَمُونَ
Эй Пайғамбар, қони ва моли ҳалол бўлган, яъни, ўлдирилиши мубоҳ бўлган мушриклардан бири сиздан ҳимоя сўраса, уни ҳимоянгизга олинг. Токи, Қуръонга қулоқ солсин. Кейин уни тинч жойга етказиб қўйинг. Чунки кофирлар бу диннинг ҳақиқатларини билмайдиган қавмдир. Қуръонга қулоқ солиб, уларни билсалар, балки ҳидоят топиб қоларлар.
التفاسير:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• في الآيات دليل واضح على حرص الإسلام على تسوية العلاقات الخارجية مع الأعداء على أساس من السّلم والأمن والتّفاهم.
Оятлар Исломнинг душманлар билан бўладиган ташқи алоқаларни тинчлик, тотувлик, ўзаро бир-бирини тушуниш асосида тартибга солишга ҳарис бўлганини кўрсатиб турибди.
• الإسلام يُقَدِّر العهود، ويوجب الوفاء بها، ويجعل حفظها نابعًا من الإيمان، وملازمًا لتقوى الله تعالى.
Ислом аҳд-битимни қадрлайди. Унга вафо қилишни лозим, деб билади. Унга риоя қилишни иймонга, тақвога боғлайди.
• أَنَّ إقامة الصّلاة وإيتاء الزّكاة دليل على الإسلام، وأنهما يعصمان الدّم والمال، ويوجبان لمن يؤدّيهما حقوق المسلمين من حفظ دمه وماله إلا بحق الإسلام؛ كارتكاب ما يوجب القتل من قتل النفس البريئة، وزنى الزّاني المُحْصَن، والرّدّة إلى الكفر بعد الإيمان.
Одамнинг намоз ўқиши ва закот бериши унинг мусулмонлигига далилдир. Шу билан у ўз қони ва молини асраб қола олади. Шу икки фарзни бажарган одамга мусулмонлар ҳақлари берилади. Яъни, унинг қони ва моли ҳимоя қилинади. Ислом ҳақи билан бўладиган ўринлар бундан мустасно. Масалан, қотиллик қилса ё уйланган ва аёли ёнида бўлиб туриб зино қилса ёки муртад бўлса, ўзи ҳам қатл этилиши мумкин.
• مشروعيّة الأمان؛ أي: جواز تأمين الحربي إذا طلبه من المسلمين؛ ليسمع ما يدلّ على صحّة الإسلام، وفي هذا سماحة وتكريم في معاملة الكفار، ودليل على إيثار السِّلم.
Омонлик беришнинг шаръийлиги. Яъни, жанг қилаётган душман мусулмонлардан омонлик сўраса, унга омонлик берилади. Токи, у Қуръонни тинглаб, Исломнинг ҳақ дин эканлигини англасин. Бу ишда кофирлар билан муомала қилишдаги олийжаноблик, бағрикенглик мужассам. Айни пайтда у Ислом тинчлик тарафдори эканига далилдир.
