وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی پەشتۆیی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز
حاقه
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
إثبات أن وقوع القيامة والجزاء فيها حقٌّ لا ريب فيه.
د دې خبرې اثبات چې قيامت به رامنځته کيږي او په هغو کې بدله داسې حق ده چې هيڅ شک پکې نشته.
1
:
69
اَلْحَآقَّةُ ۟ۙ
الله د بېرته را پورته کېدو قيامت بيانوي چې پر ټولو به راځي.
التفاسير:
2
:
69
مَا الْحَآقَّةُ ۟ۚ
بيا يې پردې پوښتنه کولو د هغو د حالت لوی والی بيان کړ چې هغه رامنځته کېدونکی به څه وي؟.
التفاسير:
3
:
69
وَمَاۤ اَدْرٰىكَ مَا الْحَآقَّةُ ۟ؕ
او تاته څه شي خبر درکړی چې دغه رامنځته کېدونکی آفت څه دی؟.
التفاسير:
4
:
69
كَذَّبَتْ ثَمُوْدُ وَعَادٌ بِالْقَارِعَةِ ۟
د صالح قوم ثموديانو او د هود قوم عاديانو هغه قيامت درواغ وګڼلو چې سختۍ به يې خلک لړزوي.
التفاسير:
5
:
69
فَاَمَّا ثَمُوْدُ فَاُهْلِكُوْا بِالطَّاغِیَةِ ۟
نو ثموديان چې وو الله په داسې چېغه تباه کړل چې په سختۍ او وېره کې وروستۍ اندازې ته رسېدله.
التفاسير:
6
:
69
وَاَمَّا عَادٌ فَاُهْلِكُوْا بِرِیْحٍ صَرْصَرٍ عَاتِیَةٍ ۟ۙ
او عاديان بيا الله په داسې سخت يخ باد تباه کړل چې پر هغوی په سختۍ کې وروستۍ اندازې ته رسېده.
التفاسير:
7
:
69
سَخَّرَهَا عَلَیْهِمْ سَبْعَ لَیَالٍ وَّثَمٰنِیَةَ اَیَّامٍ ۙ— حُسُوْمًا فَتَرَی الْقَوْمَ فِیْهَا صَرْعٰی ۙ— كَاَنَّهُمْ اَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِیَةٍ ۟ۚ
الله پر هغوی دغه باد د اوو شپو او آتو ورځو مودې لپاره ولېږلو چې هغوی یې له بېخه و اېستل، هغوی به دې په کلو کې يې داسې پر ځمکه تباه شوي پراته ليدل لکه هغوی چې له تباه کېدو وروسته د خرما ونو ورستې تنې پر ځمکه پراته وي.
التفاسير:
8
:
69
فَهَلْ تَرٰی لَهُمْ مِّنْ بَاقِیَةٍ ۟
نو آيا له عذاب ور رسېدلو وروسته له هغوی څوک پاتې وينې؟!
التفاسير:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الصبر خلق محمود لازم للدعاة وغيرهم.
صبر داسې ستايل شوی خوی دی چې بلونکو او نورو لپاره يې خپلول اړين دي.
• التوبة تَجُبُّ ما قبلها وهي من أسباب اصطفاء الله للعبد وجعله من عباده الصالحين.
توبه مخکېني ګناهونه له منځه وړي، او هغه د بنده لپاره د الله د غوره کولو له لاملونو څخه ده او د هغه له نېکو بنده ګانو څخه ګرځول.
• تنوّع ما يرسله الله على الكفار والعصاة من عذاب دلالة على كمال قدرته وكمال عدله.
هغه ډول ډول عذاب چې الله يې پر کافرانو او ګناهکارانو رالېږي د هغه د ځواک پر بشپړتيا او پوره عدالت دلالت کوي.
9
:
69
وَجَآءَ فِرْعَوْنُ وَمَنْ قَبْلَهٗ وَالْمُؤْتَفِكٰتُ بِالْخَاطِئَةِ ۟ۚ
او فرعون او له هغه مخکېنيو امتونو، او هغو کليو چې د خپلو کليو په سرچپه کېدلو عذاب ورکړل شوی و، چې هغه د لوط قوم و همداسې ناروا د شرک او ګناه کارونه کړي و.
التفاسير:
10
:
69
فَعَصَوْا رَسُوْلَ رَبِّهِمْ فَاَخَذَهُمْ اَخْذَةً رَّابِیَةً ۟
له هغوی هر يو يې له خپل ور لېږل شوي رسوله سرغړونه وکړه او درواغجن يې وګڼلو، نو الله هغوی په داسې زياته نيونه ونيول چې د هغوی تباهي پرې بشپړ شوه.
التفاسير:
11
:
69
اِنَّا لَمَّا طَغَا الْمَآءُ حَمَلْنٰكُمْ فِی الْجَارِیَةِ ۟ۙ
کله چې اوبه په لوړوالي کې له بريده واوښتې؛ نو موږ هغه خلک په روانه کښتۍ کې سپاره کړل - چې تاسو يې په ملاګانو کې وئ - هغه کښتۍ چې نوح عليه السلام زموږ په امر جوړه کړې وه، نو دا په حقيقت کې ستاسو لپاره سپرېدل و.
التفاسير:
12
:
69
لِنَجْعَلَهَا لَكُمْ تَذْكِرَةً وَّتَعِیَهَاۤ اُذُنٌ وَّاعِیَةٌ ۟
تر څو کښتۍ او کيسه يې داسې پند وګرځوو چې د کفر د څښتنانو پر تباهۍ او د ايمان د څښتنانو په ژغورلو استدلال پرې وشي، او هغه غوږونه يې په ياد وساتي چې اورېدل شوي شيان په ياد ساتي.
التفاسير:
13
:
69
فَاِذَا نُفِخَ فِی الصُّوْرِ نَفْخَةٌ وَّاحِدَةٌ ۟ۙ
کله چې پر پوکلو ګومارل شوې پرېښته په ښکر کې يوځل پوکی وکړي او هغه دويم پوکی وي.
التفاسير:
14
:
69
وَّحُمِلَتِ الْاَرْضُ وَالْجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةً وَّاحِدَةً ۟ۙ
او ځمکه او غرونه پورته کړل شي، نو دواړه به په يو سخت ميده کولو ميده ميده کړل شي د ځمکې برخې او د غرونو برخې به سره بېلې بېلې کړل شي.
التفاسير:
15
:
69
فَیَوْمَىِٕذٍ وَّقَعَتِ الْوَاقِعَةُ ۟ۙ
په کومه ورځ چې دا هرڅه وشي قيامت به را منځته شي.
التفاسير:
16
:
69
وَانْشَقَّتِ السَّمَآءُ فَهِیَ یَوْمَىِٕذٍ وَّاهِیَةٌ ۟ۙ
او په هغه ورځ به د پرېښتو د راکوزېدو لپاره آسمان وچوي، نو په دغه ورځ به هغه کمزوری وي وروسته تردې چې هغه سخت ټينګ و.
التفاسير:
17
:
69
وَّالْمَلَكُ عَلٰۤی اَرْجَآىِٕهَا ؕ— وَیَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ یَوْمَىِٕذٍ ثَمٰنِیَةٌ ۟ؕ
او پرېښتې به يې پر څنډو او اړخونو وي، په دغه ورځ به اتو غوره پرېښتو ستا د پالونکي عرش پورته کړی وي.
التفاسير:
18
:
69
یَوْمَىِٕذٍ تُعْرَضُوْنَ لَا تَخْفٰی مِنْكُمْ خَافِیَةٌ ۟
اې خلکو! په دغه ورځ به تاسې پر الله ور وړاندې کړل شئ، له الله به ستاسې هيڅ ډول راز پټ پاتې نه شي، بلکې الله پر هغو ښه پوه او پرې خبر دی.
التفاسير:
19
:
69
فَاَمَّا مَنْ اُوْتِیَ كِتٰبَهٗ بِیَمِیْنِهٖ فَیَقُوْلُ هَآؤُمُ اقْرَءُوْا كِتٰبِیَهْ ۟ۚ
نو چاته چې يې عملنامه په ښي لاس ورکړل شوه، هغه به له خوښۍ او وياړه وايي: واخلئ زما عملنامه ولولئ.
التفاسير:
20
:
69
اِنِّیْ ظَنَنْتُ اَنِّیْ مُلٰقٍ حِسَابِیَهْ ۟ۚ
پرته له شکه زه په دنيا کې پوه وم او باور مې کړی و چې هرومرو به را پاڅول کېږم او له خپلې بدلې سره به مخامخ کېدونکی وم.
التفاسير:
21
:
69
فَهُوَ فِیْ عِیْشَةٍ رَّاضِیَةٍ ۟ۙ
نو بيا به هغه په خوشالوونکي ژوند کې وي؛ ځکه هغه به تلپاتې نعمتونه ويني.
التفاسير:
22
:
69
فِیْ جَنَّةٍ عَالِیَةٍ ۟ۙ
په داسې جنت کې چې د موقعيت او مرتبې له پلوه لوړ وي.
التفاسير:
23
:
69
قُطُوْفُهَا دَانِیَةٌ ۟
مېوې به يې هغه چاته نېږدې وي چې ترې خوري يې.
التفاسير:
24
:
69
كُلُوْا وَاشْرَبُوْا هَنِیْٓـًٔا بِمَاۤ اَسْلَفْتُمْ فِی الْاَیَّامِ الْخَالِیَةِ ۟
هغوی ته به د درناوي په ډول ويل کيږي: داسې خوراک او څښاک کوئ چې په هغه خوراک او څښاک کې هيڅ زيان نه وي د هغو غوره کړنو له امله چې په دنيا کې مو تېرو ورځو کې وړاندې کړي و.
التفاسير:
25
:
69
وَاَمَّا مَنْ اُوْتِیَ كِتٰبَهٗ بِشِمَالِهٖ ۙ۬— فَیَقُوْلُ یٰلَیْتَنِیْ لَمْ اُوْتَ كِتٰبِیَهْ ۟ۚ
او چاته چې يې عملنامه په چپ لاس ورکړل شي، نو له سختې پښېمانۍ به وايي: های کاشکي ماته مې عملنامه نه وای راکړل شوې ځکه په هغې کې داسې ناوړه کارونه دي چې زما عذاب لازموي.
التفاسير:
26
:
69
وَلَمْ اَدْرِ مَا حِسَابِیَهْ ۟ۚ
او کاشکي زه مې پر حساب هيڅ نه وای پوه شوی.
التفاسير:
27
:
69
یٰلَیْتَهَا كَانَتِ الْقَاضِیَةَ ۟ۚ
کاشکي هغه مرګ چې زه پرې مړ شوی وم داسې وای چې له هغه وروسته هيڅکله نه را پاڅول کېدلای.
التفاسير:
28
:
69
مَاۤ اَغْنٰی عَنِّیْ مَالِیَهْ ۟ۚ
مال مې د الله له عذابه هيڅ را څخه ايسار نه کړل.
التفاسير:
29
:
69
هَلَكَ عَنِّیْ سُلْطٰنِیَهْ ۟ۚ
زما حجت او هغه ځواک او مرتبه را څخه پټ شول چې بروسه مې پرې کوله.
التفاسير:
30
:
69
خُذُوْهُ فَغُلُّوْهُ ۟ۙ
او ويل کيږي به: اې پرېښتو را ويې نيسئ او لاس يې غاړې ته ور غونډ کړئ.
التفاسير:
31
:
69
ثُمَّ الْجَحِیْمَ صَلُّوْهُ ۟ۙ
بيا يې اور ته ور ننباسئ ترڅو يې ګرمي وزغمي.
التفاسير:
32
:
69
ثُمَّ فِیْ سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُوْنَ ذِرَاعًا فَاسْلُكُوْهُ ۟ؕ
بيا يې په داسې ځنځير کې ننباسئ چې اوږدوالی يې اويا متره وي.
التفاسير:
33
:
69
اِنَّهٗ كَانَ لَا یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ الْعَظِیْمِ ۟ۙ
پرته له شکه هغه پر لوی الله ايمان نه درلود.
التفاسير:
34
:
69
وَلَا یَحُضُّ عَلٰی طَعَامِ الْمِسْكِیْنِ ۟ؕ
او بل يې بې وزله ته په خوړو ورکولو نه هڅولو.
التفاسير:
35
:
69
فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَ هٰهُنَا حَمِیْمٌ ۟ۙ
نو هغه لره د قيامت په ورځ کوم خپل نشته چې عذاب ترې ايسار کړي.
التفاسير:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• المِنَّة التي على الوالد مِنَّة على الولد تستوجب الشكر.
پر پلار کړی احسان پر اولاد هم احسان وي چې شکر يې واجب دی.
• إطعام الفقير والحض عليه من أسباب الوقاية من عذاب النار.
بې وزله ته خواړه ورکول او پردې کار هڅونه د اور له عذابه د ساتنې له لاملونو څخه دي.
• شدة عذاب يوم القيامة تستوجب التوقي منه بالإيمان والعمل الصالح.
د قيامت د ورځې د عذاب سختي پر ايمان او نېک کار ترې ځان ساتنه لازموي.
36
:
69
وَّلَا طَعَامٌ اِلَّا مِنْ غِسْلِیْنٍ ۟ۙ
او هغه لره به کوم خواړه نه وي چې خوري يې مګر د دوزخيانو د بدنونو زوې.
التفاسير:
37
:
69
لَّا یَاْكُلُهٗۤ اِلَّا الْخَاطِـُٔوْنَ ۟۠
دغه خواړه به يوازې ګناهکاران او بدکاران خوري.
التفاسير:
38
:
69
فَلَاۤ اُقْسِمُ بِمَا تُبْصِرُوْنَ ۟ۙ
الله پر هغه څه لوړه وکړه چې تاسې يې وينئ.
التفاسير:
39
:
69
وَمَا لَا تُبْصِرُوْنَ ۟ۙ
او پر هغه څه يې لوړه وکړه چې نه يې وينئ.
التفاسير:
40
:
69
اِنَّهٗ لَقَوْلُ رَسُوْلٍ كَرِیْمٍ ۟ۚۙ
پرته له شکه قرآن د الله خبرې دي، چې عزتمن رسول يې پر خلکو لولي.
التفاسير:
41
:
69
وَّمَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ ؕ— قَلِیْلًا مَّا تُؤْمِنُوْنَ ۟ۙ
او هغه د شاعر وينا نه ده؛ ځکه هغه د شعر پر نظم نه دی، ډېر لږ له تاسې ايمان راوړي.
التفاسير:
42
:
69
وَلَا بِقَوْلِ كَاهِنٍ ؕ— قَلِیْلًا مَّا تَذَكَّرُوْنَ ۟ؕ
او نه د کاهن وینا ده، ځکه د کاهنانو کار له قرآن سره توپیر لري، تاسي لږ پند اخلئ.
التفاسير:
43
:
69
تَنْزِیْلٌ مِّنْ رَّبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟
بلکې هغه د ټولو مخلوقاتو د پالونکي له لورې نازل کړل شوی دی.
التفاسير:
44
:
69
وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْاَقَاوِیْلِ ۟ۙ
او که چېرې محمد له ځانه پر موږ ځينې هغه خبرې تړلې وای چې موږ نه دي ويلې.
التفاسير:
45
:
69
لَاَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِیْنِ ۟ۙ
هرومرو به موغچ ترې اخېستی وای او له خپل لورې به مو په ځواک او قوت را نيولی وای.
التفاسير:
46
:
69
ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِیْنَ ۟ؗۖ
بيا به مو له هغه څخه له زړه سره پيوسته رګ ترې پرې کړی وای.
التفاسير:
47
:
69
فَمَا مِنْكُمْ مِّنْ اَحَدٍ عَنْهُ حٰجِزِیْنَ ۟
نو بيا به له تاسې هيڅوک هم نه وي چې موږ له دې کاره ايسار کړي، نو ډېره لېرې ده چې هغه دې ستاسو له امله پر موږ پسې څه ووايي.
التفاسير:
48
:
69
وَاِنَّهٗ لَتَذْكِرَةٌ لِّلْمُتَّقِیْنَ ۟
او پرته له شکه قرآن د هغو کسانو لپاره چې له خپل پالونکي يې د هغه د امرونو په پرځای کولو او له نواهيوو يې په ډډه کولو وېريږي يو پند دی.
التفاسير:
49
:
69
وَاِنَّا لَنَعْلَمُ اَنَّ مِنْكُمْ مُّكَذِّبِیْنَ ۟
او پرته له شكه موږ هرومرو پوهېږو چې ستاسو ترمنځ هغه څوک دي چې دغه قرآن درواغ ګڼي.
التفاسير:
50
:
69
وَاِنَّهٗ لَحَسْرَةٌ عَلَی الْكٰفِرِیْنَ ۟
او د قرآن درواغ ګڼل هرومرو د قيامت په ورځ لويه پښېماني ده.
التفاسير:
51
:
69
وَاِنَّهٗ لَحَقُّ الْیَقِیْنِ ۟
او پرته له شکه قرآن داسې يقيني حق دی چې هيڅ شک او شبهه پکې نشته چې هغه د الله له لورې دی.
التفاسير:
52
:
69
فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِیْمِ ۟۠
نو اې رسوله! د خپل پالونکي دې داسې پاکي بيانوه چې وړ يې وي او د خپل لوی پالونکي نوم دې يادوه.
التفاسير:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• تنزيه القرآن عن الشعر والكهانة.
د قرآن له شعر او کهانت څخه پاکوالی.
• خطر التَّقَوُّل على الله والافتراء عليه سبحانه.
پر الله پورې د خبرو تړلو او پر هغه پاک ذات پورې د درواغ ويلو خطر.
• الصبر الجميل الذي يحتسب فيه الأجر من الله ولا يُشكى لغيره.
ښه صبر دا دی چې په هغو کې له الله څخه د بدلې هيله ولري او بل چاته شکايت ونه کړي.
