ការបកប្រែអត្ថន័យគួរអាន - ការបកប្រែជាភាសាពែរ្ស - តាហ្វសៀរ អាស-សាក់ទី
លេខទំព័រ:
6
:
39
خَلَقَكُمْ مِّنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَاَنْزَلَ لَكُمْ مِّنَ الْاَنْعَامِ ثَمٰنِیَةَ اَزْوَاجٍ ؕ— یَخْلُقُكُمْ فِیْ بُطُوْنِ اُمَّهٰتِكُمْ خَلْقًا مِّنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِیْ ظُلُمٰتٍ ثَلٰثٍ ؕ— ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ ؕ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— فَاَنّٰی تُصْرَفُوْنَ ۟
از قدرت و توانمندیاش این است که ﴿خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ﴾ شما را با اینکه زیاد هستید و در گوشههای زمین پراکنده میباشید، از یک تن آفرید. ﴿ثُمَّ جَعَلَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا﴾ سپس همسرش را از آن پدید آورد تا در آغوش همدیگر آرام بگیرند و نعمتش را بر آنان کامل بگرداند.
﴿وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖ﴾ و از چهارپایان، هشت نوع را با تقدیر و اندازهگیری معینی از سوی خود، برای شما آفرید.
و این بیانگر رحمت و مهربانی او نسبت به شماست. و آن هشت نوع، همانها هستند که در سورۀ انعام بیان شدهاند: ﴿ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِ﴾ هشت جفت؛ از میش دو تا و از بز دو تا، ﴿ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِ﴾ و از شتر دو تا و از گاو دو تا. و اینها را به طور ویژه بیان کرد با اینکه او برای مصالح بندگانش حیوانات دیگری را هم آفریده است، چون اینها فایدهشان بیشتر است و منافعشان فراگیر میباشد، و همچنین دارای ویژگیهایی هستند که دیگر حیوانات ندارند، مانند قربانی و هدی و عقیقه و واجب بودن زکات و دیه در آنها. به همین خاطر اینها را به طور ویژه بیان کرد.
وقتی آفرینش پدر و مادرمان «آدم و حوا» را بیان کرد، ابتدای آفرینش ما را نیز ذکر نمود و فرمود: ﴿يَخۡلُقُكُمۡ فِي بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ خَلۡقٗا مِّنۢ بَعۡدِ خَلۡقٖ﴾ شما را در شکمهای مادرانتان از مرحلهای به مرحلهای دیگر در میآورد، درحالی که دست هیچ مخلوقی به شما نمیرسید، و هیچ چشمی نیست که شما را زیر نظر داشته باشد. و اوست که شما را در این مکان تنگ پرورش میدهد، ﴿فِي ظُلُمَٰتٖ ثَلَٰثٖ﴾ در میان سه تاریکی؛ تاریکی شکم سپس تاریکی رحم و سپس تاریکی مشیمه و بچهدان.
﴿ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡ﴾ خدایی که آسمانها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را مسخر نموده و شما را خلق کرده و چهارپایان را برایتان آفریده الله است، که پروردگار و معبود حقیقی شماست و شما را پرورش داده و به تدبیر امورتان پرداخته است.
پس همانگونه که او در آفرینش و پرورش شما تنها و یگانه است و شریکی ندارد، در الوهیتش نیز یگانه است و شریکی برای وی نیست. بنابراین فرمود: ﴿لَهُ ٱلۡمُلۡكُۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُصۡرَفُونَ﴾ فرمانروایی از آن اوست؛ هیچ معبود به حقّی جز او نیست، پس چگونه برگردانده میشوید؟
سپس بیان کرد که تنها خداوند سزاوار پرستش است، نه بتهایی که هیچ کاری را تدبیر نمیکنند و هیچ اختیاری ندارند.
التفاسير:
7
:
39
اِنْ تَكْفُرُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ غَنِیٌّ عَنْكُمْ ۫— وَلَا یَرْضٰی لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ ۚ— وَاِنْ تَشْكُرُوْا یَرْضَهُ لَكُمْ ؕ— وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِّزْرَ اُخْرٰی ؕ— ثُمَّ اِلٰی رَبِّكُمْ مَّرْجِعُكُمْ فَیُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ؕ— اِنَّهٗ عَلِیْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ ۟
پس فرمود: ﴿إِن تَكۡفُرُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنكُمۡ﴾ اگر کفر بورزید، بدانید که مسلّماً خداوند از شما بینیاز است، و کفر ورزیدن شما به او زیانی نمیرساند، همانطور که از اطاعت و عبادت شما فایدهای به او نمیرسد. ولی امر و نهی او به شما فقط ناشی از فضل و لطف او بر شماست.
﴿وَلَا يَرۡضَىٰ لِعِبَادِهِ ٱلۡكُفۡرَ﴾ و خداوند به خاطر کمال و احسانش، و از آنجا که میداند کفر، بندگانش را بدبخت مینماید ـ چنان بدبختی که بعد از آن هرگز سعادت را نخواهند دید؛ چراکه آنها را برای عبادت خود آفریده است، و هدف نهایی از آفرینش مردم عبادت خداست ـ از این رو خداوند کفر را از بندگانش نمیپسندد، و راضی نیست آنها چیزی را ترک کنند که برای آن آفریده شدهاند.
﴿وَإِن تَشۡكُرُواْ يَرۡضَهُ لَكُمۡ﴾ و اگر با یگانه پرستی و اخلاص دین و عبادت برای او، سپاس او را بگزارید، آن را برایتان میپسندد؛ چون نسبت به شما مهربان است و دوست دارد بر شما احسان کند، و چون کاری را کردهاید که برای آن آفریده شدهاید. و همانطور که از شرک ورزیدن شما به او زیانی نمیرسد، و عمل [خوب و بد] شما و توحید و یکتاپرستیتان به او نفعی نمیرساند، به همان شیوه هر یک از شما کار خیر و شرش به خود او بر میگردد.
﴿وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰ﴾ و هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نمیکشد.
﴿ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ﴾ سپس بازگشت شما در روز قیامت به سوی پروردگارتان است، و آنگاه شما را به آنچه میکردید خبر میدهد؛ خبر دادنی که علم او آن را احاطه کرده و قلمش بر آن رفته است و فرشتگان آن را برایتان ثبت و ضبط کردهاند و اعضایتان بر آن گواهی داده است.
پس هر یک را به آنچه که سزاوارش است سزا و جزا میدهد. ﴿إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ﴾ بیگمان او به سینهها و حالات نیک و بدی که در آن است آگاه میباشد. منظور این است که خداوند با دادگری کامل سزا و جزا میدهد.
التفاسير:
8
:
39
وَاِذَا مَسَّ الْاِنْسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهٗ مُنِیْبًا اِلَیْهِ ثُمَّ اِذَا خَوَّلَهٗ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِیَ مَا كَانَ یَدْعُوْۤا اِلَیْهِ مِنْ قَبْلُ وَجَعَلَ لِلّٰهِ اَنْدَادًا لِّیُضِلَّ عَنْ سَبِیْلِهٖ ؕ— قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِیْلًا ۖۗ— اِنَّكَ مِنْ اَصْحٰبِ النَّارِ ۟
خداوند متعال از احسان خویش نسبت به بندهاش و از نیکوکاری خود و از کم سپاسی او خبر میدهد که هرگاه زیان و گزندی از قبیل: بیماری یا فقر و یا افتادن در مشقّت دریا و یا غیر آن به او برسد، میداند که در این حالت کسی جز خدا او را نجات نمیدهد، بنابراین با تضرّع و زاری رو به خدا میآورد و او را به فریاد میخواند و از او کمک میخواهد تا آنچه را که بدان گرفتار شده دور نماید، و در این مورد اصرار میورزد.
﴿ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُۥ نِعۡمَةٗ مِّنۡهُ﴾ سپس هنگامی که خداوند از سوی خود نعمتی به او ببخشد و زیان و رنج و اندوهش را دور سازد، ﴿نَسِيَ مَا كَانَ يَدۡعُوٓاْ إِلَيۡهِ مِن قَبۡلُ﴾ رنج و اندوهی را که قبلاً خدا را به خاطر آن به فریاد میخواند، فراموش میکند و چنان میشود که گویا به او زیانی نرسیده است، و به شرک ورزیدن خود ادامه میدهد.
﴿وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادٗا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِۦ﴾ و برای خداوند همتایانی قرار میدهد تا خود و دیگران را از راه او گمراه سازد؛ چون گمراه ساختن، بخشی از گمراه شدن است. پس ملزوم را بیان کرد تا بر لازم دلالت نماید.
﴿قُلۡ﴾ به کسی که در مقابل نعمت خدا ناسپاسی را پیشه کرده است بگو: ﴿تَمَتَّعۡ بِكُفۡرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلنَّارِ﴾ اندک زمانی از کفر خود بهرهمند شو، بیگمان تو از دوزخیانی، پس آنچه از آن بهرهمند میشوی چیزی را از تو دور نمیکند؛ چرا که سرانجام تو جهنّم است. ﴿أَفَرَءَيۡتَ إِن مَّتَّعۡنَٰهُمۡ سِنِينَ ثُمَّ جَآءَهُم مَّا كَانُواْ يُوعَدُونَ مَآ أَغۡنَىٰ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يُمَتَّعُونَ﴾ آیا اندیشیدهای اگر آنها را چند سال بهرهمند کنیم، سپس آنچه به آنها وعده داده شده به سراغشان بیاید، آنچه از آن بهرهمند میشوند چیزی را از آنها دور نخواهد کرد؟!
التفاسير:
9
:
39
اَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ اٰنَآءَ الَّیْلِ سَاجِدًا وَّقَآىِٕمًا یَّحْذَرُ الْاٰخِرَةَ وَیَرْجُوْا رَحْمَةَ رَبِّهٖ ؕ— قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِیْنَ یَعْلَمُوْنَ وَالَّذِیْنَ لَا یَعْلَمُوْنَ ؕ— اِنَّمَا یَتَذَكَّرُ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۟۠
این مقایسهای است بین کسی که اطاعت و عبادت خدا را انجام میدهد و کسی که چنین نیست؛ مقایسۀ عالم و جاهل و اینکه اینها از اموری هستند که از نظر عقل واضحاند، و به طور یقین تفاوت آنها مشخص است. پس کسی که از طاعت و عبادت پروردگارش روی میگرداند و از هوای نفس خود پیروی میکند، مانند کسی نیست که با انجام بهترین عبادتها که نماز است، در بهترین اوقات که اوقات شب است از پروردگارش اطاعت میکند.
پس او را به کثرت عمل و برترین آن توصیف کرد، سپس او را به ترسیدن از خدا و امیدوار بودن به وی توصیف نمود، و بیان کرد که آنچه او از آن بیم دارد عذاب آخرت است، و به خاطر گناهان گذشته از عذاب آخرت میترسد، و به رحمت خداوند امیدوار است؛ پس او را به انجام عمل ظاهری و باطنی توصیف نمود.
﴿قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلَّذِينَ يَعۡلَمُونَ وَٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ﴾ بگو: آیا کسانی که پروردگارشان را میشناسند و دین شرعی و آیین جزایی و اسرار و حکمتهای آن را میدانند، و کسانی که به چیزی از این امور آگاهی ندارند برابرند؟ این دو گروه برابر نیستند، همان طور که شب و روز، و روشنایی و تاریکی، و آب و آتش یکی نیستند.
﴿إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ﴾ تنها خردمندان وقتی پند داده شوند پند میپذیرند؛ آنها که دارای خردهای پاک و درست هستند، و برتر را بر آنچه پست و بیارزش است ترجیح میدهند. پس ایشان علم را بر جهل، و اطاعت خدا را بر مخالفت با وی ترجیح میدهند، چون آنها عقلهایی دارند که عواقب و سرانجام کارها را به آنان مینمایاند. به خلاف کسی که عقل و خرد ندارد، و از آنجا که عقل و خرد ندارد هوای نفس خود را معبود خویش قرار میدهد.
التفاسير:
10
:
39
قُلْ یٰعِبَادِ الَّذِیْنَ اٰمَنُوا اتَّقُوْا رَبَّكُمْ ؕ— لِلَّذِیْنَ اَحْسَنُوْا فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ ؕ— وَاَرْضُ اللّٰهِ وَاسِعَةٌ ؕ— اِنَّمَا یُوَفَّی الصّٰبِرُوْنَ اَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسَابٍ ۟
﴿قُلۡ يَٰعِبَادِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ﴾ ای پیامبر! با شرافتترین مردمان را که مؤمنان هستند فرا بخوان، و آنان را به برترین کار که پرهیزگاری است دستور ده، و چیزهایی را برایشان بیان کن که باعث تقوا میشود ـ و آن عبارت است از اینکه خداوند متعال آنها را با نعمتهایی که به آنها داده پرورش داده و به آنان ایمان عطا کرده است ـ و به آنان بگو: ﴿ٱتَّقُواْ رَبَّكُمۡ﴾ از پروردگارتان پروا بدارید. این نوعی از تشویق است چنانکه میگویند: ای سخاوتمند ببخش، و ای شجاع بجنگ.
و پاداشی را که در دنیا آنان را به وجد و نشاط میآورد، برایشان ذکر کرد و فرمود: ﴿لِلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٞ﴾ کسانی که با انجام دادن عبادت پروردگارشان در این دنیا نیکی کردهاند، پاداش نیک و روزیِ فراخ دارند، و خداوند آرامش قلب و شرح صدر را به آنان ارزانی میدارد. همان طور که خداوند متعال فرموده است: ﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗ﴾ مرد یا زنی که کار شایسته انجام دهد درحالی که او مؤمن است، به وی زندگی پاکیزهای خواهیم داد.
﴿وَأَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٌ﴾ و سرزمین خدا فراخ و وسیع است، پس هرگاه از عبادت خدا در سرزمینی بازداشته شدید، به جایی دیگر هجرت کنید تا در آن پروردگارتان را عبادت کنید، و بتوانید دین خود را برپا دارید.
وقتی فرمود: ﴿لِلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٞ﴾ برای کسانی که نیکی کنند در همین جهان به ایشان نیکی میشود، شاید برای برخی این پرسش پیش آید که نصّ، عامّ و کلّی است و هر کس در اینجا نیکوکاری کند در همین دنیا به او نیکی میشود؛ پس چرا فردی که ایمان آورده، در سرزمینی مورد ستم و توهین قرار میگیرد و با او نیکی نمیشود؟ به همین خاطر این گمان را دفع کرد و فرمود:
﴿وَأَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةٌ﴾ و سرزمین خدا فراخ و پهناور است. و اینجا مژدهای هست که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «همواره گروهی از امّت من بر حق خواهند بود؛ هر کس آنان را یاری ننماید و یا با آنان مخالفت ورزد به آنان زیانی نمیرساند. و تا زمانی که فرمان خدا میآید آنها بر این هستند.»
این آیه به این مطلب اشاره میکند. خداوند متعال خبر داده است که سرزمین او فراخ و وسیع است پس هرگاه در جایی از عبادت کردن خدا منع شدید، به جایی دیگر هجرت کنید، و این شامل هر زمان و مکانی میشود. پس هر مهاجری باید پناهگاهی در میان مسلمانها داشته باشد که به آن پناه ببرد تا بتواند دین خود را برپا دارد.
﴿إِنَّمَا يُوَفَّى ٱلصَّٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَيۡرِ حِسَابٖ﴾ قطعاً به شکیبایان پاداششان به تمام و کمال و بدون حساب داده میشود. و این شامل همۀ انواع صبر و شکیبایی میشود؛ از جمله صبر و شکیبایی بر تقدیرهای درد آور الهی. پس فرد شکیبا زبان به ناخشنودی نمیگشاید، همچنان که خویشتن داری در برابر گناهان را نیز دارد؛ پس فرد شکیبا بهصورت عمدی مرتکب گناهان نمیشود، و صبر نمودن بر طاعت خدا و به جای آوردن آن را نیز شامل میشود. و خداوند به شکیبایان وعده داده است که پاداش آنها را بدون هیچ حساب و کتابی خواهد داد. و اینها همه به خاطر فضیلت صبر و شکیبایی و جایگاه آن نزد خداست. و صبر انسان را بر انجام کارها کمک مینماید.
التفاسير:
