ការបកប្រែអត្ថន័យ ជំពូក​ អាន់ណាំល៍ - ការបកប្រែជាភាសាពែរ្ស - តាហ្វសៀរ អាស-សាក់ទី - លេខ​ទំព័រ 384 - សព្វវចនាធិប្បាយនៃគម្ពីគួរអាន

77 : 27

وَاِنَّهٗ لَهُدًی وَّرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِیْنَ ۟

و فرمود: ﴿وَإِنَّهُۥ لَهُدٗى﴾ و قرآن رهنمودی است که آدمی را از گمراهی و سرکشی و شبهات دور نموده و به راه درست هدایت می‌نماید. ﴿وَرَحۡمَةٞ﴾ و رحمتی است که با آن، دل‌های مؤمنان آرامش یافته و امور دینی و دنیویشان سامان می‌یابد. ﴿لِّلۡمُؤۡمِنِينَ﴾ [این فضیلت]، برای مؤمنانی است که آن را تصدیق می‌کنند و آن را می‌پذیرند و به اندیشیدن در آن روی می‌آورند، و در معانی و مفاهیم آن تدبر می‌کنند. پس مؤمنان به وسیلۀ قرآن، به راه راست هدایت می‌شوند و به رحمتی دست می‌یابند که سعادت و کامیابی [هر دو جهان] را در بر دارد.

78 : 27

اِنَّ رَبَّكَ یَقْضِیْ بَیْنَهُمْ بِحُكْمِهٖ ۚ— وَهُوَ الْعَزِیْزُ الْعَلِیْمُ ۟ۚ

خداوند میان آنهایی که با هم در ستیز و کشمکش هستند، داوری خواهد کرد؛ و با حکمِ عادلانه و قضاوت دادگرانه‌اش، میان اختلاف کنندگان قضاوت و داوری خواهد کرد. پس چنانچه به خاطرِ پنهان بودن دلیل و به‌خاطرِ مسایلی که میان افراد متخاصم وجود دارد، در صدورِ حکم اشتباهی صورت گیرد، در روز قیامت که خداوند دربارۀ آنان داوری می‌نماید، حق و حقیقت روشن خواهد شد. ﴿وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡعَلِيمُ﴾ و تواناست خداوندی که بر خلایق چیره است؛ و مخلوقات منقاد اویند؛ و به همه چیز آگاه است؛ و گفته‌های مختلف و لهجه‌های متفاوت را می‌داند؛ و نیز اهداف و مقاصد آنچه را که بر زبان نمی‌رانند، می‌داند؛ و هر یک را، طبق عملی که انجام می‌دهد، مجازات خواهد کرد.

79 : 27

فَتَوَكَّلْ عَلَی اللّٰهِ ؕ— اِنَّكَ عَلَی الْحَقِّ الْمُبِیْنِ ۟

[ای پیامبر!] در به دست آوردنِ منافع و دفعِ مضار و به منظور رساندنِ رسالت خدا، اقامۀ دین و جهاد با دشمنان، بر پروردگارت توکل کن، که ﴿إِنَّكَ عَلَى ٱلۡحَقِّ ٱلۡمُبِينِ﴾ بی‌گمان تو بر حقِ واضح و روشن هستی؛ و کسی که بر حق است و به سوی حق دعوت کرده و آن را یاری می‌کند، سزاوار است که از دیگران بیشتر بر خدا توکل کند؛ چون برای کاری تلاش می‌نماید که قطعی است و راست بودنِ آن مشخص است و شک و تردیدی در آن وجود ندارد. نیز آن حق است و در نهایتِ روشنی قرار دارد و پوشیدگی در آن نیست و بر مردم مشتبه نمی‌باشد. و هر گاه آنچه را که بر دوش تو گذاشته شده است، انجام دهی و در این راستا بر خداوند توکل نمایی؛ گمراهیِ گمراهان، زیانی به تو نمی‌رساند؛ و هدایت شدنِ آنها بر عهدۀ تو نیست.

80 : 27

اِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتٰی وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَآءَ اِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِیْنَ ۟

بنابراین فرمود: ﴿إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ﴾ بی‌گمان تو نمی‌توانی مردگان را بشنوانی و نمی‌توانی کران را بشنوانی، آنگاه که آنها را فرا می‌خوانی و صدا می‌زنی. خصوصاً وقتی که ﴿وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِينَ﴾ به تو پشت کنند، و از تو روی بگردانند؛ چون این باعث می‌شود که آنها بیشتر نشنوند و نتوانی آنها را بشنوانی.

81 : 27

وَمَاۤ اَنْتَ بِهٰدِی الْعُمْیِ عَنْ ضَلٰلَتِهِمْ ؕ— اِنْ تُسْمِعُ اِلَّا مَنْ یُّؤْمِنُ بِاٰیٰتِنَا فَهُمْ مُّسْلِمُوْنَ ۟

﴿وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِي ٱلۡعُمۡيِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡ﴾ و تو نمی‌توانی کوران را از گمراهی‌شان باز گردانی و هدایت‏شان نمایی. همان‌طور که خداوند متعال فرموده است: ﴿إِنَّكَ لَا تَهۡدِي مَنۡ أَحۡبَبۡتَ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ﴾ [القصص: 56] «همانا تو نمی‌توانی کسی را که دوست داری، هدایت کنی؛ بلکه خداوند هر کس را که بخواهد هدایت می‌نماید». ﴿إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن يُؤۡمِنُ بِ‍َٔايَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ﴾ تنها کسانی را می‌توانی بشنوانی که به آیات ما ایمان می‌آورند و اینان فرمانبردارند. پس آنهایی که از تو اطاعت می‌کنند، کسانی هستند که به آیات ما ایمان دارند و با اعمالِ خود و تسلیم شدن‏شان، از خدا فرمان می‌برند. همان‌گونه که خداوند متعال فرموده است: ﴿إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ﴾ [الأنعام: 36] «تنها کسانی اجابت می‌کنند که می‌شنوند؛ و مردگان را خداوند برمی‌انگیزد، سپس به سوی او باز می‌گردند».

82 : 27

وَاِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ اَخْرَجْنَا لَهُمْ دَآبَّةً مِّنَ الْاَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ ۙ— اَنَّ النَّاسَ كَانُوْا بِاٰیٰتِنَا لَا یُوْقِنُوْنَ ۟۠

هرگاه آنچه را که خداوند قطعی نموده و وقت آن را تعیین کرده است، فرا برسد، ﴿أَخۡرَجۡنَا لَهُمۡ دَآبَّةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ﴾ جانوری را از زمین برای مردم بیرون می‌آوریم. یا منظور آن است که جانور مذکور از جانورانِ زمین بوده، و از آسمان فرود نمی‌آید. و این جانور ﴿تُكَلِّمُهُمۡ﴾ با مردم سخن می‌گوید؛ مردمی که به آیات ما ایمان نمی‌آوردند. ﴿أَنَّ ٱلنَّاسَ كَانُواْ بِ‍َٔايَٰتِنَا لَا يُوقِنُونَ﴾ در آن زمان، آگاهی و یقین مردم نسبت به آیاتِ خداوند ضعیف می‌شود؛ و خداوند این جانور را -که یکی از آیات و نشانه‌های عجیب اوست- آشکار می‌سازد تا آنچه را که مردم در آن تردید دارند، بیان نماید. و این جانور در آخرِ زمان بیرون می‌آید و آمدنِ آن، از علامت‌های قیامت است. همان‌طور که در احادیث بسیاری، از آمدنِ آن سخن گفته شده است، اما خدا و پیامبرش برای ما بیان نکرده‌اند که چگونه و چه نوع جانوری است. و این آیه کریمه دلالت بر آن دارد که خداوند این جانور را برای مردم بیرون می‏آورد. و اینکه این جانور سخن می‏گوید، امری خارق العاده و خلاف عادت است و از جمله دلایلی است که بر صدق و راستی آنچه خداوند در کتابش خبر داده، دلالت دارد. والله أعلم.

83 : 27

وَیَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّنْ یُّكَذِّبُ بِاٰیٰتِنَا فَهُمْ یُوْزَعُوْنَ ۟

خداوند متعال از حالت تکذیب‌کنندگان در روز قیامت خبر می‌دهد و اینکه آنها را گرد می‌آورد و از هرامتی، گروهی را جمع می‌کند، ﴿مِّمَّن يُكَذِّبُ بِ‍َٔايَٰتِنَا فَهُمۡ يُوزَعُونَ﴾ که آیات ما را تکذیب می‌کردند. آنان به یکدیگر ملحق ‌شده و در کنار همدیگر نگاه داشته می‌شوند تا از همه پرسیده شود و همه مورد نکوهش و سرزنش قرار بگیرند.

84 : 27

حَتّٰۤی اِذَا جَآءُوْ قَالَ اَكَذَّبْتُمْ بِاٰیٰتِیْ وَلَمْ تُحِیْطُوْا بِهَا عِلْمًا اَمَّاذَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟

﴿حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُو﴾ تا اینکه می‌آیند و حاضر می‌شوند، خداوند با توبیخ و سرزنش به آنها می‌فرماید: ﴿أَكَذَّبۡتُم بِ‍َٔايَٰتِي وَلَمۡ تُحِيطُواْ بِهَا عِلۡمًا﴾ آیا آیات مرا تکذیب کردید بدون اینکه کاملاً از آنها آگاهی پیدا کرده باشید؟ یعنی بر شما لازم بود که درنگ و تأمل کنید تا حق برای‏تان روشن شود و می‌بایست بدون آگاهی سخن نگویید. پس چگونه چیزی را تکذیب کردید که به آن آگاهی نداشتید و کاملاً به آن احاطه پیدا نکرده بودید؟! ﴿أَمَّاذَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ﴾ خداوند آنها را از علم و دانش و عمل‏شان می‌پرسد، پس می‌بیند که علم و دانش و آگاهی آنها، فقط دروغ انگاشتنِ حق؛ و عمل‏شان، برای غیر خدا و برخلاف سنت و شیوۀ پیامبر بوده است.

85 : 27

وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ بِمَا ظَلَمُوْا فَهُمْ لَا یَنْطِقُوْنَ ۟

﴿وَوَقَعَ ٱلۡقَوۡلُ عَلَيۡهِم بِمَا ظَلَمُواْ﴾ و به سبب ستم‏شان که بدان اصرار می-ورزیدند، عذاب خدا بر آنان واقع گردید و حجت بر آنها اقامه شد. ﴿فَهُمۡ لَا يَنطِقُونَ﴾ پس آنان لب به سخن نمی‌گشایند؛ چون دلیل و حجتی ندارند.

86 : 27

اَلَمْ یَرَوْا اَنَّا جَعَلْنَا الَّیْلَ لِیَسْكُنُوْا فِیْهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟

مگر نشانه‌های بزرگ و نعمتِ بیکران خدا را مشاهده نکرده‌اند؟! و آن این است که شب و روز را برای آنها مسخّر نموده است؛ شب را تاریک نموده است تا در آن آرام گیرند، و از خستگی بیاسایند و برای کار و فعالیّت مجدد آماده شوند. و روز را روشن گردانده تا در پی زندگی و کارهای‏شان باشند. ﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ﴾ بی‌گمان در این، نشانه‌هایی است برای قومی که به یگانگیِ خداوند و فراگیر بودنِ نعمت‌های او، ایمان می‌آورند.

87 : 27

وَیَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّوْرِ فَفَزِعَ مَنْ فِی السَّمٰوٰتِ وَمَنْ فِی الْاَرْضِ اِلَّا مَنْ شَآءَ اللّٰهُ ؕ— وَكُلٌّ اَتَوْهُ دٰخِرِیْنَ ۟

خداوند بندگانش را از روز قیامت و سختی‌هایی که در آن است و دل‌ها را به وحشت می‌اندازد، برحذر داشته و می‌فرماید: ﴿وَيَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ﴾ روزی که در صور دمیده می‌شود، به سبب دمیده شدن در آن، کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند، وحشت زده و هراسان می‌شوند و از ترسِ آنچه که پس از دمیده شدن در صور اتفاق می‌افتد، هراسان و وحشت زده روی هم انباشته می‌شوند. ﴿إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُ﴾ مگر کسی که خدا بخواهد؛ آنانی که مورد تکریم خداوند قرار گرفته و آنها را ثابت قدم نموده و از ترس و هراس آن روز حفظ کرده است. ﴿وَكُلٌّ أَتَوۡهُ دَٰخِرِينَ﴾ و به هنگامِ دمیده شدن در صور، همۀ خلایق، خوار و ذلیل و فروتنانه در پیشگاه خداوند حاضر و آماده می‌گردند. همان‌طور که خداوند متعال فرموده است: ﴿إِن كُلُّ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ إِلَّآ ءَاتِي ٱلرَّحۡمَٰنِ عَبۡدٗا﴾ [مریم: 93] «همۀ آنچه که در آسمان‌ها و زمین هستند، با بندگی و کرنش به نزد خداوند رحمان می‌آیند». پس در این روز، رؤسا و رعایا، در مقابلِ عظمت و جبروت خداوندِ هستی بخش، با زیر دستانِ خود، در خواری و فروتنی برابرند.

88 : 27

وَتَرَی الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَّهِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ ؕ— صُنْعَ اللّٰهِ الَّذِیْۤ اَتْقَنَ كُلَّ شَیْءٍ ؕ— اِنَّهٗ خَبِیْرٌ بِمَا تَفْعَلُوْنَ ۟

﴿وَتَرَى ٱلۡجِبَالَ تَحۡسَبُهَا جَامِدَةٗ﴾ وحشتِ قیامت به‌گونه‌ای است که کوه‌ها را ساکن و بی‌حرکت می‌پنداری و هیچ یک از آنها را از نظر، پنهان نمی‌داری و گمان می‌بری که بر همان حالتِ معمولی خود هستند، حال آنکه در نهایتِ هراس و وحشت قرار دارند و از هم پاشیده‌اند و سپس از بین می‌روند و به گرد ‌و غبار تبدیل می‌شوند. بنابراین فرمود: ﴿وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِ﴾ و از بس که سبک هستند و از شدتِ هراسِ قیامت، مانند ابرها حرکت می‌کنند. و این ﴿صُنۡعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ أَتۡقَنَ كُلَّ شَيۡءٍ إِنَّهُۥ خَبِيرُۢ بِمَا تَفۡعَلُونَ﴾ آفرینش خدایی است که همه چیز را در کمال استواری آفریده است؛ و او به آنچه می‌کنید، آگاه است؛ و شما را طبق اعمالتان، سزا و جزا می‌دهد.