Traduzione dei significati Sura At-Tawbah - Traduzione persiana - Esegesi di Al-Sa'di - Numero di pagina 187 - L'Enciclopedia del Nobile Corano

توبه

1 : 9

بَرَآءَةٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖۤ اِلَی الَّذِیْنَ عٰهَدْتُّمْ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟ؕ

این اعلام بیزاری خداوند و پیامبرش از همۀ مشرکانی است که با مسلمانان معاهده‌ای دارند، و آنها آزادند چهار ماه در زمین بگردند و از جانب مؤمنان در امان هستند؛ و بعد از چهار ماه، هیچ معاهده و پیمانی با مسلمانان ندارند. و این در مورد کسانی است که دارای پیمان مطلق، یا پیمانی به مدت چهار ماه یا کمتر باشند. اما کسی که دارای پیمانی با مسلمین است که مدت آن بیش از چهار ماه، و زمان آن مشخص است، نباید تا پایان مدت پیمانش به وی کاری داشت؛ این در صورتی است که بیم خیانتی از جانب وی نباشد، و خودش به شکستن پیمان مبادرت نکند. سپس خداوند متعال مشرکینی را که دارای پیمان هستند بر حذر داشت که آنها گرچه در امان هستند، اما نمی‌توانند خداوند را ناتوان کرده و از دست او در روند؛ و هر کس به شرک خود ادامه دهد، حتماً خداوند او را رسوا و ذلیل می‌گرداند. پس این تهدید، آنها را به سوی اسلام متمایل ساخت، مگر آن دسته که کینه‌توزی نموده و بر شرک اصرار ورزیدند، و به وعید و هشدار الهی مبالات نکردند.

2 : 9

فَسِیْحُوْا فِی الْاَرْضِ اَرْبَعَةَ اَشْهُرٍ وَّاعْلَمُوْۤا اَنَّكُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اللّٰهِ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ مُخْزِی الْكٰفِرِیْنَ ۟

این اعلام بیزاری خداوند و پیامبرش از همۀ مشرکانی است که با مسلمانان معاهده‌ای دارند، و آنها آزادند چهار ماه در زمین بگردند و از جانب مؤمنان در امان هستند؛ و بعد از چهار ماه، هیچ معاهده و پیمانی با مسلمانان ندارند. و این در مورد کسانی است که دارای پیمان مطلق، یا پیمانی به مدت چهار ماه یا کمتر باشند. اما کسی که دارای پیمانی با مسلمین است که مدت آن بیش از چهار ماه، و زمان آن مشخص است، نباید تا پایان مدت پیمانش به وی کاری داشت؛ این در صورتی است که بیم خیانتی از جانب وی نباشد، و خودش به شکستن پیمان مبادرت نکند. سپس خداوند متعال مشرکینی را که دارای پیمان هستند بر حذر داشت که آنها گرچه در امان هستند، اما نمی‌توانند خداوند را ناتوان کرده و از دست او در روند؛ و هر کس به شرک خود ادامه دهد، حتماً خداوند او را رسوا و ذلیل می‌گرداند. پس این تهدید، آنها را به سوی اسلام متمایل ساخت، مگر آن دسته که کینه‌توزی نموده و بر شرک اصرار ورزیدند، و به وعید و هشدار الهی مبالات نکردند.

3 : 9

وَاَذَانٌ مِّنَ اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖۤ اِلَی النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الْاَكْبَرِ اَنَّ اللّٰهَ بَرِیْٓءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۙ۬— وَرَسُوْلُهٗ ؕ— فَاِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ ۚ— وَاِنْ تَوَلَّیْتُمْ فَاعْلَمُوْۤا اَنَّكُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اللّٰهِ ؕ— وَبَشِّرِ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِعَذَابٍ اَلِیْمٍ ۟ۙ

این همان مژده‌ای است که خداوند به مؤمنان داده است، که دینش را یاری می‌دهد، و آن را پیروز می‌گرداند، و دشمنانش را رسوا می‌کند؛ همان‌هایی که پیامبر و اصحاب را از بیت‌الحرام و از مناطقی در حجاز که زیر سلطه آنها بود، آواره کردند. خداوند پیامبر و مؤمنان را یاری کرد، به‌گونه‌ای که مکه فتح شد، و مشرکین ذلیل گشتند، و حکمرانی آن سرزمین از آن مسلمین گردید. پس در روز حج اکبر که روز عید قربان بود و مسلمانان و کافران از تمام جزیرۀ عرب جمع ‌شده بودند، پیامبر صلی الله علیه وسلم منادی را دستور داد تا اعلام نماید که خدا و پیامبرش از مشرکان بیزارند، و نزد او عهد و پیمانی ندارند، و هرجا یافت گردند، کشته می‌شوند، و از این به بعد نباید به مسجدالحرام نزدیک شوند. و آن سال، سال نهم هجری بود. و ابوبکرصدیق رضی الله عنه حج را همراه با مردم انجام داد، و پسر عموی پیامبر صلی الله علیه وسلم علی بن ابی طالب رضی الله عنه در روز عید قربان برائتی را از مشرکین کرد. سپس خداوند متعال مشرکین را بر توبه کردن تشویق نمود، و آنها را از ادامه دادن به شرک بر حذر داشت و فرمود: ﴿فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ﴾ اگر توبه کنید، برایتان بهتر است؛ و اگر روی بگردانید، پس بدانید که شما هرگز نمی‌توانید خدا را ناتوان و درمانده کنید و از دست او فرار نمایید، بلکه تحت تصرف او هستید، و او می‌تواند بندگان مؤمنش را بر شما مسلط بگرداند. ﴿وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾ و کافران را در دنیا به عذابی دردناک از قبیل: کشته شدن، و اسیر گشتن، و آواره شدن، و در آخرت به عذاب جهنم که بد جایگاهی است، مژده بده.

4 : 9

اِلَّا الَّذِیْنَ عٰهَدْتُّمْ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ ثُمَّ لَمْ یَنْقُصُوْكُمْ شَیْـًٔا وَّلَمْ یُظَاهِرُوْا عَلَیْكُمْ اَحَدًا فَاَتِمُّوْۤا اِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ اِلٰی مُدَّتِهِمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِیْنَ ۟

این، بیزاری و برائت کامل و مطلق از همۀ مشرکان است. ﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ﴾ مگر مشرکانی که با آنان پیمان بسته‌اید، و آنها پیمانشان را ادامه داده‌اند و چیزی از آنان سر نزده است که موجب نقض پیمان شود؛ پس آنها چیزی از آن نکاسته، و هیچ کس را علیه شما یاری نکرده‌اند. بنابراین باید پیمان آنها را تا وقتی که مدت آن به پایان می‌رسد، تمام کنید-خواه زمان آن کم باشد یا زیاد- چون اسلام به خیانت کردن دستور نمی‌دهد، بلکه به وفا نمودن فرمان می‌دهد. ﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ﴾ بی‌گمان خداوند پرهیزگاران را دوست دارد؛ کسانی که آنچه را بدان دستور داده شده‌اند، انجام داده و از شرک و خیانت و دیگر گناهان پرهیز می‌نماید.

5 : 9

فَاِذَا انْسَلَخَ الْاَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِیْنَ حَیْثُ وَجَدْتُّمُوْهُمْ وَخُذُوْهُمْ وَاحْصُرُوْهُمْ وَاقْعُدُوْا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ۚ— فَاِنْ تَابُوْا وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتَوُا الزَّكٰوةَ فَخَلُّوْا سَبِیْلَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ﴾ و چون ماه‌هایی که خداوند جنگیدن با مشرکانِ دارایِ پیمان را در آن حرام نموده است به پایان رسید، و آن ماه‌ها عبارتند از چهارماهی که در آن به مشرکان مهلت داده شده است به رفت و آمد بپردازند. نیز عبارت است از مدت زمانی که بیشتر از چهارماه می‌باشد؛ و آن برای مشرکانی است که مهلت بیشتری به آنان داده شده است، پس آنگاه عهد و پیمانی بر گردن مسلمانان نخواهند داشت. ﴿فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ﴾ پس مشرکان را هرزمان و در هرمکانی یافتید، بکشید. ﴿وَخُذُوهُمۡ﴾ و آنهارا به اسارت بگیرید. ﴿وَٱحۡصُرُوهُمۡ﴾ و آنها را در تنگنا قرار دهید، و نگذارید در سرزمین خدا که آن را برای عبادت قرار داده است، در آسایش به سر ببرند. ایشان صلاحیت سکنی گزیدن در آن را ندارند و مستحق برخورداری از یک وجب از زمین خدا نمی‌باشند؛ زیرا زمین، زمین خداست، و آنها دشمنان خدا هستند و با خدا و پیامبرش می‌جنگند و می‌خواهند زمین از دین خدا خالی باشد، و خداوند نمی‌پذیرد، مگر اینکه نورش را کامل بگرداند، گرچه کافران این را نپسندند. ﴿وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖ﴾ و در هرگذرگاه و محلی که از آن می‌گذرند، به کمین آنها بنشینید، و به جهاد با آنان بپردازید، و آنچه در توان دارید، در این راه مبذول دارید، و همواره این کار را ادامه بدهید تا آنها از شرک خود دست بردارند. بنابراین فرمود: ﴿فَإِن تَابُواْ﴾ اگر از شرک خود توبه کردند، ﴿وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ﴾ و نماز را با رعایت آداب و حقوق کامل برپا داشتند، ﴿وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ﴾ و زکات را به مستحقان آن پرداختند، ﴿فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡ﴾ راه را بر آنان باز بگذارید؛ یعنی رهایشان کنید، و آنها باید مانند شما زندگی کنند؛ آنچه برای شماست برای آنان هم هست، و آنچه بر شماست بر آنان هم خواهد بود. ﴿إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ﴾ بی‌گمان خداوند آمرزندۀ مهربان است؛ کسانی که توبه نمایند شرک و گناهان کوچک‌ترشان را می‌آمرزد، و با توفیق دادنشان برای توبه کردن و سپس پذیرفتن آن، به آنان رحم می‌فرماید. و این آیه بیانگر آن است که هرکس از ادا کردن نماز یا زکات امتناع ورزد، با او جنگ خواهد شد تا اینکه نماز و زکات را ادا کند. همان‌طور که ابوبکر صدیق در جنگ با کسانی که پس از فوت پیامبر صلی الله علیه وسلم از پرداختن زکات امتناع ورزیدند، به این آیه استدلال نمود.

6 : 9

وَاِنْ اَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِیْنَ اسْتَجَارَكَ فَاَجِرْهُ حَتّٰی یَسْمَعَ كَلٰمَ اللّٰهِ ثُمَّ اَبْلِغْهُ مَاْمَنَهٗ ؕ— ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَعْلَمُوْنَ ۟۠

آنچه که پیشتر در آیۀ ﴿ فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖ﴾ «پس وقتی که ماه‌های حرام به پایان رسید، مشرکان را هرکجا یافتید، بکشید، و بگیرید و محاصره کنید، و در هر کمینگاهی به کمین آنان بنشینید» گذشت، یک دستور کلی برای همۀ حالات و در مورد هر شخصی از مشرکین بود. اما در اینجا خداوند متعال بیان می‌کند که اگر مصلحت اقتضا نمود، جایز بلکه واجب است برخی از آنان، نزدیک گردانده شوند. پس فرمود: ﴿وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ﴾ و اگر یکی از مشرکان از تو خواست که به او پناه بدهید و او را از ضرر و زیان مصون داری تا کلام خدا را بشنود و در اسلام تأمل کند. ﴿فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ﴾ پس او را پناه بده تا کلام خداوند را بشنود. سپس اگر مسلمان شد که چه بهتر، وگرنه او را به محلی برسان که در آن از امنیت برخوردار گردد؛ چرا که کافران گروهی نادان هستند، و ممکن است که استمرار آنها بر کفر به خاطر جهلشان باشد؛ و هنگامی که جهل و نادانی آنان دور شود، اسلام را برگزیند. بنابراین خداوند پیامبرش را دستور داد ـ و امتش نیز در اجرای احکام با او برابرند ـ که هرکس خواست کلام خدا را بشنود، باید او را پناه بدهند. و این دلیلی صریح بر صحت مذهب اهل سنت و جماعت است که می‌گویند: قرآن کلام خدا است و مخلوق نمی‌باشد، چون خداوند آن را گفته است و به خود نسبت داده است؛ به مانند نسبت دادن صفت به موصوفش. و نیز دلیلی بر باطل بودن مذهب معتزله و کسانی است که از آنها پیروی کرده ومی‌گویند: قرآن مخلوق است. و چه بسیار است دلایلی که بر باطل بودن این گفته دلالت می‌نماید، اما در اینجا مجالی برای بیان آن نیست.