ترجمة معاني سورة الممتحنة - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - موسوعة القرآن الكريم

سورة الممتحنة - Мумтаҳана

من مقاصد السورة:

تحذير المؤمنين من تولي الكافرين.

Мўминлар кофирларни дўст тутишдан огоҳлантириляптилар.

1 : 60

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمۡ أَوۡلِيَآءَ تُلۡقُونَ إِلَيۡهِم بِٱلۡمَوَدَّةِ وَقَدۡ كَفَرُواْ بِمَا جَآءَكُم مِّنَ ٱلۡحَقِّ يُخۡرِجُونَ ٱلرَّسُولَ وَإِيَّاكُمۡ أَن تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ رَبِّكُمۡ إِن كُنتُمۡ خَرَجۡتُمۡ جِهَٰدٗا فِي سَبِيلِي وَٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِيۚ تُسِرُّونَ إِلَيۡهِم بِٱلۡمَوَدَّةِ وَأَنَا۠ أَعۡلَمُ بِمَآ أَخۡفَيۡتُمۡ وَمَآ أَعۡلَنتُمۡۚ وَمَن يَفۡعَلۡهُ مِنكُمۡ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ

Эй Аллоҳга иймон келтириб, У Зотнинг шариатига амал қиладиган зотлар, Менинг душманимни ва ўзларингизнинг душманингизни дўст тутмангиз! Сизлар уларга дўстлик қўлини узатасизлар, улар эса пайғамбарингиз сизларга олиб келган динга куфр келтирадилар. Пайғамбарни ҳам, сизларни ҳам Парвардигорингиз Аллоҳга иймон келтирганингиз учун ўз юртингиздан, Маккадан қувиб чиқаряптилар-ку! Қариндошликнинг ҳам, яқинликнинг ҳам риоясини қилмаяптилар-ку! Сизларнинг Аллоҳга иймон келтирганингиздан бошқа айбингиз йўқ эди-ку! Агар Менинг йўлимда ва Менинг розилигимни истаб жиҳодга чиққан бўлсангизлар, ҳаргиз улар билан дўст бўлманглар! Мусулмонлар ҳақидаги хабарларни уларга пинҳона етказиб, яширин тарзда улар билан дўст бўласизлар. Мен эса яширин қилган ишларингизни ҳам, ошкора қилган ишларингизни ҳам биламан. Мендан бирон ишингиз яширин қолмас. Сизлардан ким ўшалар билан дўст бўлса, бас, у ҳақиқатдан адашибди, тўғри йўлдан озибди.

2 : 60

إِن يَثۡقَفُوكُمۡ يَكُونُواْ لَكُمۡ أَعۡدَآءٗ وَيَبۡسُطُوٓاْ إِلَيۡكُمۡ أَيۡدِيَهُمۡ وَأَلۡسِنَتَهُم بِٱلسُّوٓءِ وَوَدُّواْ لَوۡ تَكۡفُرُونَ

Агар сизлардан ғолиб бўлсалар, дилларидаги адоватни ошкор қилиб, қўллари билан ҳам, тиллари билан ҳам сизларга озор етказадилар. Ўзларига ўхшаб Аллоҳга ва Расулига куфр келтиришингизни истайдилар.

3 : 60

لَن تَنفَعَكُمۡ أَرۡحَامُكُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُكُمۡۚ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يَفۡصِلُ بَيۡنَكُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ

Қариндошингиз ёки фарзандингиз бўлгани туфайли кофирлар билан дўст бўлсангизлар, ўша қариндошларингиз ҳам, фарзандларингиз ҳам ҳаргиз фойда бермайди. Қиёмат куни Аллоҳ ораларингизни ажратиб қўяди. Жаннатийлар жаннатга, дўзахийлар дўзахга киради. Бири бирига асқотмайди. Аллоҳ қилаётган ишларингизни кўриб тургувчи Зотдир. У Зотдан бирон ишингиз махфий қолмас. Яқинда амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни берур.

4 : 60

قَدۡ كَانَتۡ لَكُمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذۡ قَالُواْ لِقَوۡمِهِمۡ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُاْ مِنكُمۡ وَمِمَّا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرۡنَا بِكُمۡ وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُۥٓ إِلَّا قَوۡلَ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسۡتَغۡفِرَنَّ لَكَ وَمَآ أَمۡلِكُ لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۖ رَّبَّنَا عَلَيۡكَ تَوَكَّلۡنَا وَإِلَيۡكَ أَنَبۡنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ

Эй мўминлар, Иброҳим алайҳиссалом ва у билан бирга бўлган мўминларда сизлар учун гўзал намуна бор. Ўшанда улар ўзларининг кофир қавмига шундай дегандилар: "Дарҳақиқат, биз сизлардан ҳам, сизлар Аллоҳни қўйиб ибодат қилаётган бутларингиздан ҳам безормиз. Биз сизларнинг динингизни инкор этдик ва биз билан сизнинг ўртамизда адоват ва нафрат зоҳир бўлди. То ёлғиз Аллоҳгагина иймон келтириб, У Зотга ҳеч нарсани шерик қилмагунингизча бу адоват ва нафрат давом этаверади". Сизлар ҳам кофир қавмингиздан безор бўлмоғингиз лозим. Фақат Иброҳим алайҳиссаломнинг ўз отасига: "Албатта мен сен учун Аллоҳдан мағфират сўрайман", деган гапи бундан мустасно. Шу ишдан ўрнак олманглар. Чунки Иброҳим алайҳиссалом бу гапни айтаётган пайтида отасининг иймонга келишидан ҳали умиди сўнмаган эди. Хуллас, мўмин одамнинг мушрик учун мағфират сўраши дуруст эмас. Ўшанда Иброҳим алайҳиссалом: "Аллоҳнинг азобидан бирон қисмини ҳам сендан даф қила олмайман", деган гапни ҳам қўшиб айтганди. "Парвардигоро, ҳамма ишларимизда ёлғиз Ўзингга таяндик ва тавба қилиб Ўзингга қайтдик. Қиёмат куни қайтиб борар жой ҳам ёлғиз Ўзинггадир".

5 : 60

رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ وَٱغۡفِرۡ لَنَا رَبَّنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ

Парвардигоро, бизни куфр келтирган кимсалар учун бир синовга айлантириб, уларни устимиздан ҳукмрон қилиб қўйма. Кейин улар: "Агар мўминлар ҳақ бўлганида эди, биз уларнинг устидан ҳукмрон бўлмас эдик", деб юрмасинлар. Парвардигоро, гуноҳларимизни мағфират айла. Дарҳақиқат, Сен Азиз, Ғолиб ҳамда ҳар бир яратишингни, шариатингни ва қадарингни ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотсан.

من فوائد الآيات في هذه الصفحة:

• تسريب أخبار أهل الإسلام إلى الكفار كبيرة من الكبائر.

Мусулмонларнинг хабарларини кофирларга сиздириб чиқариш гуноҳи кабирадир.

• عداوة الكفار عداوة مُتَأصِّلة لا تؤثر فيها موالاتهم.

Кофирларнинг адовати томир отиб кетган адоватдир. Уларга дўстлик қилишнинг бу адоватга ҳеч қандай таъсири бўлмайди.

• استغفار إبراهيم لأبيه لوعده له بذلك، فلما نهاه الله عن ذلك لموته على الكفر ترك الاستغفار له.

Иброҳим алайҳиссалом отаси учун мағфират сўради. Чунки шундай қилишга ваъда берганди. Аллоҳ уни бу ишдан қайтарганидан кейин отаси учун истиғфор айтишни тўхтатди. Негаки, отаси кофир ҳолида ўлиб кетди.

6 : 60

لَقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِيهِمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَۚ وَمَن يَتَوَلَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ

Аллоҳдан дунё ва охират яхшилигини умид қилган кишиларгина улардан ўрнак оладилар. Ким ўрнак олишдан юз ўгирса, бас, Аллоҳ бандаларидан Беҳожат Зотдир. Уларнинг тоат-ибодатларига муҳтож эмас. У ҳар қандай ҳолатда ҳам мақтовга лойиқ Зотдир.

7 : 60

۞ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَجۡعَلَ بَيۡنَكُمۡ وَبَيۡنَ ٱلَّذِينَ عَادَيۡتُم مِّنۡهُم مَّوَدَّةٗۚ وَٱللَّهُ قَدِيرٞۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Эй мўминлар, эҳтимол Аллоҳ сизлар билан душманларингиз бўлмиш кофирлар ўртасига уларни Исломга ҳидоят қилиш орқали бир муҳаббатни солиб қўяр. Шу билан улар сизларнинг диний биродарларингизга айланиб қолар. Аллоҳ қалбларни иймон сари буриб қўйишга Қодир. Аллоҳ тавба қилган бандалари учун Мағфиратли, уларга Меҳрибон Зотдир.

8 : 60

لَّا يَنۡهَىٰكُمُ ٱللَّهُ عَنِ ٱلَّذِينَ لَمۡ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِي ٱلدِّينِ وَلَمۡ يُخۡرِجُوكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ أَن تَبَرُّوهُمۡ وَتُقۡسِطُوٓاْ إِلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُقۡسِطِينَ

Аллоҳ Исломингиз туфайли сизларга қарши жанг қилмаган, сизларни юртингиздан қувиб чиқармаган кишиларга яхшилик қилишингиздан ва уларга нисбатан ҳақ-ҳуқуқ масаласида адолатли бўлишингиздан қайтармайди. Аллоҳ ўзларига нисбатан ҳам, оилаларига нисбатан ҳам, қўл остидагиларга нисбатан ҳам одил бўлган кишиларни яхши кўради.

9 : 60

إِنَّمَا يَنۡهَىٰكُمُ ٱللَّهُ عَنِ ٱلَّذِينَ قَٰتَلُوكُمۡ فِي ٱلدِّينِ وَأَخۡرَجُوكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ وَظَٰهَرُواْ عَلَىٰٓ إِخۡرَاجِكُمۡ أَن تَوَلَّوۡهُمۡۚ وَمَن يَتَوَلَّهُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ

Албатта Аллоҳ сизларни иймонингиз туфайли сизларга қарши жанг қилган, сизларни юртингиздан қувиб чиқарган ва сизларни ҳайдаб чиқаришда ўзаро ёрдамлашган кимсалар билан дўст бўлишдан қайтаради. Ким уларни дўст тутса, бас, ана ўшалар Аллоҳнинг амрига қарши бориб, ўз жонига жабр қилган золимлардир.

10 : 60

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا جَآءَكُمُ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ مُهَٰجِرَٰتٖ فَٱمۡتَحِنُوهُنَّۖ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِإِيمَٰنِهِنَّۖ فَإِنۡ عَلِمۡتُمُوهُنَّ مُؤۡمِنَٰتٖ فَلَا تَرۡجِعُوهُنَّ إِلَى ٱلۡكُفَّارِۖ لَا هُنَّ حِلّٞ لَّهُمۡ وَلَا هُمۡ يَحِلُّونَ لَهُنَّۖ وَءَاتُوهُم مَّآ أَنفَقُواْۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ أَن تَنكِحُوهُنَّ إِذَآ ءَاتَيۡتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّۚ وَلَا تُمۡسِكُواْ بِعِصَمِ ٱلۡكَوَافِرِ وَسۡـَٔلُواْ مَآ أَنفَقۡتُمۡ وَلۡيَسۡـَٔلُواْ مَآ أَنفَقُواْۚ ذَٰلِكُمۡ حُكۡمُ ٱللَّهِ يَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡۖ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ

Эй Аллоҳга иймон келтириб, шариатига амал қиладиганлар, қачон сизларга мўминалар куфр юртидан Ислом диёрига ҳижрат қилиб келсалар, уларнинг чин мўмина эканини имтиҳон қилиб кўринглар. Аллоҳ уларнинг иймонларини билгувчироқдир. Улар сир сақлаган бирон иш У Зотдан яширин қолмас. Имтиҳондан кейин уларнинг мўминалар эканини билсангизлар, бас, уларни кофир эрлариларга қайтарманглар! Мўмина аёллар кофир эрларга ҳалол эмас. Кофир эрлар мўмина аёлларга ҳалол эмас. Эрларига сарфлаган маҳрларини беринглар. Эй мўминлар, қочиб келган мўмина аёлларнинг иддаси тугаб, маҳрларини берганингиздан кейин уларни никоҳлаб олсангиз, гуноҳ бўлмас. Кимнинг хотини диндан қайтиб кофир бўлса, унинг билакларидан ушламасин. Чунки у кофира бўлиши билан никоҳ бекор бўлади. Кофирлардан ўзларингиз муртад аёлларингизга берган маҳрни талаб қилинглар ва улар ҳам ўзлари Исломни қабул қилган хотинларига берган маҳрни талаб қилсинлар. Сизлар тарафингиздан ҳам, улар тарафидан ҳам маҳрнинг қайтариб берилиши Аллоҳнинг ҳукмидир. Аллоҳ сизларнинг ўртангизда Ўзи истаганича ҳукм қилур. Аллоҳ бандаларининг аҳволини Билгувчидир. Бирон нарса У Зотдан яширин қолмас. Аллоҳ бандалари учун тузиб шариатини ҳикмат билан қилган Ҳаким Зотдир.

11 : 60

وَإِن فَاتَكُمۡ شَيۡءٞ مِّنۡ أَزۡوَٰجِكُمۡ إِلَى ٱلۡكُفَّارِ فَعَاقَبۡتُمۡ فَـَٔاتُواْ ٱلَّذِينَ ذَهَبَتۡ أَزۡوَٰجُهُم مِّثۡلَ مَآ أَنفَقُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ ٱلَّذِيٓ أَنتُم بِهِۦ مُؤۡمِنُونَ

Фаразан аёлларингиздан бири муртад бўлиб кофирлар тарафга ўтиб кетгач, кофирлардан унинг маҳрини талаб қилсангизлар ва улар бермасалар, кейин эса урушда ғолиб бўлиб, кофирлардан ўлжалар олсангизлар, бас, хотини муртад бўлиб кетиб қолган эрларга қанча маҳр берган бўлсалар, ўшанчасини беринглар. Ўзларингиз иймон келтирган Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилинглар.

من فوائد الآيات في هذه الصفحة:

• في تصريف الله القلب من العداوة إلى المودة، ومن الكفر إلى الإيمان إشارة إلى أن قلوب العباد بين إصبعين من أصابعه سبحانه، فليطلب العبد منه الثبات على الإيمان.

Аллоҳнинг қалбларни душманликдан дўстликка, куфрдан иймонга буриб қўя олиши бандаларнинг қалблари Аллоҳнинг икки бармоғи орасида эканини англатади. Шундай экан, банда Аллоҳдан иймонда собит, барқарор қилишини сўрасин.

• التفريق في الحكم بين الكفار المحاربين والمسالمين.

Ҳукм чиқаришда мусулмонларга қарши жанг қиладиган кофирлар билан тинч-тотув яшайдиган кофирлар ўртасида катта фарқ бор.

• حرمة الزواج بالكافرة غير الكتابية ابتداءً ودوامًا، وحرمة زواج المسلمة من كافر ابتداءً ودوامًا.

Аҳли китоб бўлмаса кофир аёлга уйланиш мутлақо ҳаром. Муслиманинг кофирга турмушга чиқиши ҳам мутлақо ҳаром.

12 : 60

يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ إِذَا جَآءَكَ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ يُبَايِعۡنَكَ عَلَىٰٓ أَن لَّا يُشۡرِكۡنَ بِٱللَّهِ شَيۡـٔٗا وَلَا يَسۡرِقۡنَ وَلَا يَزۡنِينَ وَلَا يَقۡتُلۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ وَلَا يَأۡتِينَ بِبُهۡتَٰنٖ يَفۡتَرِينَهُۥ بَيۡنَ أَيۡدِيهِنَّ وَأَرۡجُلِهِنَّ وَلَا يَعۡصِينَكَ فِي مَعۡرُوفٖ فَبَايِعۡهُنَّ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُنَّ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Эй Пайғамбар, Макка фатҳида юз берганидек, олдингизга мўминалар келиб, Аллоҳга ҳеч нарсани шерик қилмасдан ёлғиз Унгагина ибодат қилишга, ўғирлик қилмасликка, зино қилмасликка, жоҳилият одатларига эргашиб болаларини ўлдирмасликка, зинодан бўлган боласини эримдан бўлган, деб туҳмат қилмасликка, бир савобли ишда сизга итоатсизлик қилмасликка байъат бермоқчи бўлсалар, улардан байъат олинг ва улар учун Аллоҳдан мағфират сўранг. Албатта Аллоҳ тавба қилган бандалари учун Мағфиратли ва уларга Меҳрибон Зотдир.

13 : 60

يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَوَلَّوۡاْ قَوۡمًا غَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ قَدۡ يَئِسُواْ مِنَ ٱلۡأٓخِرَةِ كَمَا يَئِسَ ٱلۡكُفَّارُ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡقُبُورِ

Эй Аллоҳга иймон келтириб, шариатига амал қиладиган зотлар, Аллоҳнинг ғазабига учраган қавм билан дўст бўлманглар. Улар охиратга ишонмайдилар, аксинча, қайта тирилишни инкор қилганлари боис ўлиб кетган ота-боболари қайтишидан қандай умид узган бўлсалар, охиратдан ҳам ўшандай умид узганлар.

من فوائد الآيات في هذه الصفحة:

• مشروعية مبايعة ولي الأمر على السمع والطاعة والتقوى.

Давлат раҳбарига қулоқ солиш, итоат этиш ва тақво қилишга байъат бериш, қасамёд қилиш шариатда бор амалдир.

• وجوب الصدق في الأفعال ومطابقتها للأقوال.

Одам сидқидилдан, садоқат билан иш қилмоғи, тили билан дили, гапи билан амали бир бўлмоғи лозим.

• بيَّن الله للعبد طريق الخير والشر، فإذا اختار العبد الزيغ والضلال ولم يتب فإن الله يعاقبه بزيادة زيغه وضلاله.

Аллоҳ бандага эзгулик йўлини ҳам, ёвузлик йўлини ҳам танитиб қўйди. Шундан кейин банда залолат йўлини танласа ва тавба қилмаса, Аллоҳ уни жазолаб, залолат ботқоғига янада баттарроқ ботириб қўяди.