خداوند متعال خبر میدهد که بندگانش را به خوشی و ناخوشی و مشقت میآزماید، همانطور که نسلهای پیش از آنها را آزموده است. پس این سنت جاری خداوند است و تغییر نمیکند، و مجریان دین و شریعت الهی باید مورد آزمایش قرار گیرند. پس اگر بر حکم و فرمان خدا صبر نمایند؛ و به سختیهایی که در راه آنان قرار دارد؛ توجه نکنند؛ راستگویاناند و کمال سعادت و سروری را دریافتهاند. و هرکس فتنۀ مردم را چون عذاب الهی قرار دهد، و سختیها و مشکلات، او را از رسیدن به هدفش متوقف نماید، پس او در ادعای ایمان دروغ میگوید؛ زیرا ایمان، به آراستن و آرزو کردن و ادعای توخالی نیست، بلکه این اعمال است که آن را تصدیق یا تکذیب میکند.
و بر امتهای پیشین چنین گذشته است: ﴿مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ﴾ فقر و بیماریهای جسمی آنها را فرا گرفت.﴿وَزُلۡزِلُواْ﴾ و با انواع ترس؛ از قبیل تهدید به قتل، تبعید، ضبط شدن اموالشان و کشته شدن دوستانشان، و انواع زیان مواجه شدند، و متزلزل گشتند. و با اینکه به نصرت و کمک الهی یقین داشتند، احساس کردند که نصرت خداوند به تأخیر افتاده، و انتظار داشتند خداوند هرچه زودتر به داد آنان برسد. اما به خاطر شدت و دشواری موقعیتی که در آن قرار گرفته بودند، ﴿يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِ﴾ پیامبر صلی الله علیه وسلم و کسانی که همراه او ایمان آورده بودند، میگفتند: یاری و نصرت خداوند کی میآید؟! و از آنجا که آسانی به دنبال سختی میآید، و نیز پایان شبِ سیه، سپید است، خداوند متعال فرمود: ﴿أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ﴾ آگاه باشید که یاری خدا نزدیک است. پس هر کس که طرفدار حق یا مجری آن باشد، مورد آزمایش قرار میگیرد. و معلوم است که چنین کسانی در سختترین شرایط بهسر میبرند، اما اگر صبر داشته و بر آن استقامت ورزند، رنج و مشکل آنان به بخشش و بهرهای الهی تبدیل میگردد، و سختیهایشان بهراحتی تبدیل شده، و به دنبال آن بر دشمنان پیروز میشوند، و تمامی زخمها و دل شکستگیهایشان شفا مییابد. خداوند متعال در همین رابطه در جایی دیگر از قرآن میفرماید: ﴿أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَيَعۡلَمَ ٱلصَّٰبِرِينَ﴾ آیا گمان بردهاید که وارد بهشت شوید، و هنوز خداوند از میان شما کسانی را که جهاد کردهاند و صبر نمودهاند مشخص نکرده است؟! و در جایی دیگر میفرماید: ﴿الٓمٓ١ أَحَسِبَ ٱلنَّاسُ أَن يُتۡرَكُوٓاْ أَن يَقُولُوٓاْ ءَامَنَّا وَهُمۡ لَا يُفۡتَنُونَ٢ وَلَقَدۡ فَتَنَّا ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۖ فَلَيَعۡلَمَنَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱلۡكَٰذِبِينَ﴾ ألف. لام. میم. آیا مردم گمان بردهاند که اگر بگویند: ایمان آوردهایم، رها میشوند، و آنها مورد آزمایش قرار نمیگیرند؟! به راستی، کسانی را که پیش از آنها بودند، آزمودیم، پس باید خداوندکسانی را که راست گفتهاند و کسانی را که دروغ گفتهاند، مشخص کند. پس به هنگام امتحان، فرد یا مورد احترام قرار میگیرد و یا ذلیل میشود.