مردم در طول ده قرن بعد از نوح علیه السلام بر هدایت بودند، اما هنگامیکه در دین اختلاف ورزیدند، گروهی از آنها کافر شدند و گروهی بر دین ماندند، و کشمکش بهوجود آمد، و خداوند پیامبران را فرستاد، تا اختلاف آنها را فیصله دهند، و برآنان حجت اقامه نمایند. و گفته میشود که مردم در کفر و گمراهی و اختلاف بهسر میبردند، و نور و ایمانی نداشتند، و خداوند با فرستادن پیامبران به سوی آنها بر آنان رحم نمود.﴿مُبَشِّرِين﴾ پیامبرانی که مؤمنان و مطیعان را به نتیجۀ طاعات و عباداتشان که همانا برخورداری از روزی خدا، داشتن جسم و روحی سالم، زندگی پاکیزه، و بالاتر از همه خشنودی خداوند و سکونت در بهشت است، مژده میدهند. ﴿وَمُنذِرِينَ﴾ وکسی را که از فرمان خداوند سرپیچی کند، از نتیجۀ گناهش که همانا محروم شدن از رزق طیب، و ناتوانی و ذلت، و زندگی دشوار، و سختتر از همه از خشم خداوند و آتش جهنم، بر حذر میدارند.
﴿وَأَنزَلَ مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ﴾ و آن خبرهای راستین و دستورات و فرامین عادلانه خداست. پس محتوای کتابهای الهی حق است و میان کسانی که در اصول و فروع اختلاف دارند، داوری مینمایند. و در هنگام اختلاف و تنازع، واجب است که اختلاف به خدا و پیامبر ارجاع شود. و چنانچه در کتاب و سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم در این زمینه حکمی وجود نداشت، خداوند دستور نمیداد که اختلاف را به کتاب و سنت برگردانید.
و چون نعمت بزرگ خود را در قالب فرستادن کتاب بر اهل کتاب بیان کرد، و این اقتضا مینماید که شکر این نعمت را بهجا آورند و بر آن اتفاق نمایند، خداوند متعال خبر داد که آنها بر یکدیگر تجاوز کردند، و در کتابی که میبایست بیش از همه بر آن اتفاق نمایند، اختلاف ورزیدند. و این اختلاف پس از آن حاصل شد که صحت کتاب را با نشانههای روشن و دلایل قاطع دریافتند و به آن یقین کردند، و آنها با این کار دچار گمراهی دور و درازی شدند. ﴿فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ﴾ پس خداوند کسانی را از این امت که ایمان آوردند، هدایت نمود، ﴿لِمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ ٱلۡحَقِّ﴾ به آنچه که اهل کتاب در آن اختلاف کردند و در تشخیص حق از باطل به بیراهه رفتند، اما خداوند این امت را به حق رهنمون شد. ﴿بِإِذۡنِهِۦ﴾ خداوند به اذن خویش، و با آسان کردن امور آنان، و از سرِ مهربانی خویش، آنان را هدایت کرد.
﴿وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٍ﴾ و خداوند همۀ مردم را به راه راست فرا میخواند، و این ناشی از عدل وی بوده، و پروردگار میخواهد با این روش بر مردم حجت اقامه کند، تا نگویند:
﴿مَا جَآءَنَا مِنۢ بَشِيرٖ وَلَا نَذِيرٖ﴾ هیچ مژده دهنده و بیم دهندهای نزد ما نیامده است. و خداوند به فضل و رحمت خویش هر کس از بندگانشرا که بخواهد، هدایت مینماید، و این همان عدل و حکمت خداوند تبارک و تعالی است.