ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي
سورة الرعد - رعد
1
:
13
الٓمّٓرٰ ۫— تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ ؕ— وَالَّذِیْۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْحَقُّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
خداوند متعال خبر میدهد که این قرآن، نشانهها و آیاتی را در بردارد که بندگان را به تمام اصول و فروع دین راهنمایی مینماید. قرآن، کتابی است که از سوی پروردگار نازل شده، و حق آشکار است؛ زیرا تمامی آنچه را که از آن خبر داده، راست است، و دستورات و نواهی آن مبتنی بر عدل میباشد، و با دلیل و حجتهای قاطع مورد تایید قرار گرفته است. پس هرکس به فراگرفتن قرآن و علوم آن روی بیاورد، از زمرۀ کسانی خواهد بود که به حق آگاهی دارند، حقی که آگاهی یافتن از آن، باعث میشود تا آدمی به آنچه خداوند دوست دارد عمل نماید.
﴿ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يُؤۡمِنُونَ﴾ ولی بیشتر مردم از روی نادانی و اعراض و بیمبالاتی و یا از روی عناد و ستمگری به این قرآن ایمان نمیآورند. پس بیشتر مردم از آن بهره مند نمیشوند؛ چون ایمان که باعث بهره بردن از آن است، در درون آنان وجود ندارد.
التفاسير:
2
:
13
اَللّٰهُ الَّذِیْ رَفَعَ السَّمٰوٰتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوٰی عَلَی الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ؕ— كُلٌّ یَّجْرِیْ لِاَجَلٍ مُّسَمًّی ؕ— یُدَبِّرُ الْاَمْرَ یُفَصِّلُ الْاٰیٰتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَآءِ رَبِّكُمْ تُوْقِنُوْنَ ۟
خداوند متعال خبر میدهد که او در آفرینش و تدبیر امور جهان یگانه است، و در شکوه و فرمانروایی یکتاست. پس تنها او معبود است و عبادت جز برای او شایسته نیست. بنابراین فرمود: ﴿ٱللَّهُ ٱلَّذِي رَفَعَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ﴾ خداوند ذاتی است که آسمانها را با وجود بزرگی و گستردگی آنها، با قدرت بیکران خویش برپا داشت. ﴿بِغَيۡرِ عَمَدٖ تَرَوۡنَهَا﴾ بدون اینکه زیر آسمانها ستونی وجود داشته باشد؛ زیرا اگر ستونی بود، شما آن را میدیدید. ﴿ثُمَّ﴾ پس از اینکه خداوند آسمانها و زمینرا آفرید، ﴿ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ﴾ بر عرش که بزرگترینِ آفریدهها است، بلند و مرتفع گردید، آن گونه که شایستۀ بزرگی اوست و آن طور که مناسبِ کمال او میباشد.
﴿وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ﴾ و خورشید و ماه را در راستای منافع بندگان و چهارپایان، و به منظور فراهم شدن میوههایشان رام کرد. ﴿كُلّٞ يَجۡرِي لِأَجَلٖ مُّسَمّٗى﴾ هریک از خورشید و ماه، برحسب تدبیر خداوند توانا و دانا تا مدت مشخص در گردش و حرکت منظم به سر میبرند، و آنها سست وخسته نمیشوند تا آن وقت که زمان مشخص فرا میرسد؛ و آن، زمانی است که خداوند بساط جهان هستی را بر میچیند، و مردم را به جهان آخرت میبرد که سرای همیشگی است. پس در آن وقت خداوند آسمانها را در هم میپیچد، و زمین را دگرگون میسازد. و خورشید و ماه بیفروغ گشته و هر دو را در آتش میاندازد تا کسانی که خورشید و ماه را میپرستیدند، بدانند که این دو سزاوار عبادت نیستند، و آن وقت به شدت حسرت میخورند، و کافران به دروغگویی خود پی میبرند.
﴿يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَ يُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ﴾ خداوند کار هستی را تدبیر مینماید، و آیات را بیان میدارد؛ هم جهان هستی را آفریده، و هم به تشریع احکام میپردازد.
یعنی خداوند بزرگ، بر تخت پادشاهی بلند و مرتفع گردید و امور جهان بالا و پائین را تدبیر مینماید. پس میآفریند و روزی میدهد، و عدهای را ثروتمند مینماید و برخی را فقیر میکند، و مقام گروهی را بالا میبرد و کسانی را ذلیل میکند و منزلت آنان را پایین میآورد، و از لغزشها چشمپوشی مینماید، مشکلات و سختیها را دور میکند، و قضا و قدر خود را در اوقات مناسب جاری مینماید، قضا و قدری که از پیش به آن آگاهی دارد و قلمش بر انجام آن جاری شده است، و فرشتگان بزرگوار خود را برای تدبیر آنچه که آنان را مامور اجرای آن گردانده است، میفرستد.
کتابهای خود را بر پیامبران فرو میفرستد؛ و قوانین و نواهی و اوامری را که بندگان به آن نیاز دارند، بیان مینماید؛ و آن را تا آخرین حد شرح و توضیح میدهد. ﴿لَعَلَّكُم﴾ تا به سبب نشانههای آفاقی و آیات قرآنی که برایتان فرستاده است، ﴿بِلِقَآءِ رَبِّكُمۡ تُوقِنُونَ﴾ به ملاقات پروردگارتان یقین حاصل کنید. زیاد بودن دلیل، و روشن و واضح بودن آن، سببِ حاصل شدنِ یقین در همۀ امور الهی میشود، به خصوص در امور عقیدتیِ مهم، مانند رستاخیز و زنده شدن پس از مرگ و بیرون آمدن از قبرها.
مسلماً خداوند با حکمت است، و مخلوقات را بیهوده نیافریده و آنها را رها نمیکند. پس همانطور که خداوند پیامبرانش را فرستاده، و کتابهایش را نازل کرده است تابندگان را امر و نهی کند، باید آنها را به جهانی ببرد که در آنجا نیکوکاران را پاداش و جزا دهد، و بدکاران را به سبب کارهای بدشان مجازات نماید.
التفاسير:
3
:
13
وَهُوَ الَّذِیْ مَدَّ الْاَرْضَ وَجَعَلَ فِیْهَا رَوَاسِیَ وَاَنْهٰرًا ؕ— وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ جَعَلَ فِیْهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی الَّیْلَ النَّهَارَ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یَّتَفَكَّرُوْنَ ۟
﴿وَهُوَ ٱلَّذِي مَدَّ ٱلۡأَرۡضَ﴾ و او ذاتی است که زمین را برای بندگان آفریده و آن را گسترانیده و برکات فراوانی در آن قرار داده و آن را برای زندگی آماده ساخته و منافع زیادی را برای بندگان در آن به ودیعت نهاده است، ﴿وَجَعَلَ فِيهَا رَوَٰسِيَ﴾ و در آن کوههای بزرگی قرار داده تا مردم تکان نخورند و بر اثر لرزش زمین به این سو و آن سو نروند؛ زیرا اگر کوهها نبودند، ساکنان زمین بر اثر تکان و لرزههای شدیدش به این سو و آن سو میافتادند؛ چون زمین بر امواج آب قرار دارد و ثبات و پا برجایی ندارد، مگر به وسیلۀ کوههای بزرگ که خداوند آنها را میخِ زمین قرار داده است.
﴿وَأَنۡهَٰرٗا﴾ و در زمین رودها و جویبارهایی قرار داد تا انسانها و چهارپایانشان و کشتزارها و میوهها را سیراب کند که در آن خیر و برکت فراوانی نهفته است. به همین منظور فرمود: ﴿وَمِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ جَعَلَ فِيهَا زَوۡجَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِ﴾ و از هرمیوهای که بندگان به آن نیاز دارند دو نوع آفریده است. ﴿يُغۡشِي ٱلَّيۡلَ ٱلنَّهَارَ﴾ شب را بر روز میپوشاند و با آمدن شب، جهان تاریک میشود؛ و هر حیوانی در کاشانه و جایگاه خود آرام میگیرد، و خستگی و رنج روز را از تن بیرون میکند؛ و چون زمان خوابشان تمام شود، روز را بر شب میپوشاند و بار دیگر صبح میشود و همۀ موجودات در پی منافع و کارهایشان پخش میشوند.
﴿جَعَلَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لِتَسۡكُنُواْ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ﴾ و از رحمت الهی این است که شب و روز را برایتان قرارداده تا در شب آرام بگیرید، و در روز از فضل الهی بجویید، و تا سپاس گزارید.
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ﴾ قطعاً در این امر، نشانههایی است دال بر قدرت و عظمت الهی برای قومی که میاندیشند و در آن تفکر مینمایند؛ و به منظور کسب عبرت و پند گرفتن، در آن مینگرند. پس در مییابند کسی که این مجموعۀ عظیم را آفریده است و به تدبیر امور آن میپردازد و آن را میگرداند، خداوند است که جز او هیچ معبود به حقی وجود ندارد. و او، دانای پنهان و آشکار و بخشنده و مهربان است و بر هرکاری تواناست و فرزانه و با حکمت است و بر آنچه آفریده، و بر دستوراتش ستایش میشود، و او با برکت و بلند مرتبه است.
التفاسير:
4
:
13
وَفِی الْاَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجٰوِرٰتٌ وَّجَنّٰتٌ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّزَرْعٌ وَّنَخِیْلٌ صِنْوَانٌ وَّغَیْرُ صِنْوَانٍ یُّسْقٰی بِمَآءٍ وَّاحِدٍ ۫— وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلٰی بَعْضٍ فِی الْاُكُلِ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یَّعْقِلُوْنَ ۟
﴿وَ﴾ از جمله نشانههایی که برکمال قدرت و شگفتی صنعت او دلالت مینماید، این است که ﴿وَفِي ٱلۡأَرۡضِ قِطَعٞ مُّتَجَٰوِرَٰتٞ وَجَنَّٰتٞ مِّنۡ أَعۡنَٰبٖ وَزَرۡعٞ وَنَخِيلٞ صِنۡوَانٞ وَغَيۡرُ صِنۡوَانٖ يُسۡقَىٰ بِمَآءٖ وَٰحِدٖ وَنُفَضِّلُ بَعۡضَهَا عَلَىٰ بَعۡضٖ فِي ٱلۡأُكُلِ﴾ در زمین قطعه زمینهای به هم پیوسته، و باغهایی از درختان انگور و کشتزارها، و نیز درختان خرما و دیگر انواع درختان وجود دارد، و درختان خرمای هم ریشه؛ یعنی چند درخت که ریشههایشان یکی است، و درختان خرمای ناهم ریشه، به این صورت که پایه و ریشۀ هر درختی جدا است.
[همۀ اینها در روی زمین قرار دارند] و با یک آب آبیاری میشوند و در یک زمین میرویند، اما از لحاظ رنگ و طعم و فایده و لذت، برخی را بر برخی دیگر برتری داده است.
بنابراین زمینی مرغوب را داریم که در آن گیاه و علف زیادی میروید و درختان و کشتزارها در آن سبز میشوند، و در کنار آن زمینی وجود دارد که نه گیاهی را میرویاند و نه آبی را فرو میبرد و در خود نگاه میدارد. و زمینی هست که آب را فرو میبرد، اما علف در آن نمیروید. و زمینی هست که کشتزارها و درخت درآن سبز میشود، اما گیاه و علف در آن نمیروید. و میوهای هست که شیرین است و میوهای دیگر تلخ، میوهای دیگر هست که نه شیرین و نه تلخ میباشد. پس آیا این تنوع و گوناگونی در خود این چیزهاست؟ یا اینکه خداوندِ دانا و توانا آن را چنین تقدیر نموده است؟
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ﴾ بیگمان در این چیزها، نشانههایی است برای کسانی که خرد میورزند؛ کسانی که دارای عقلهایی هستند که آنان را هدایت و راهنمایی میکند و به سوی رستگاری سوق میدهد، به گونهای که توصیهها و دستورات و نواهی خداوند را میفهمند. ولی آنهایی که روی میگردانند و اهل حماقت و نادانی هستند، در تاریکیهایشان سرگردان و در گمراهی خود سرگشته میمانند و به سوی پروردگارشان راه نمیبرند و هیچ سخنی از سخنانش را نمیفهمند.
التفاسير:
5
:
13
وَاِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ ءَاِذَا كُنَّا تُرٰبًا ءَاِنَّا لَفِیْ خَلْقٍ جَدِیْدٍ ؕ۬— اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ الْاَغْلٰلُ فِیْۤ اَعْنَاقِهِمْ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
احتمال دارد که معنی ﴿وَإِن تَعۡجَبۡ﴾ این باشد که اگر تو از عظمت خداوند متعال و از کثرت دلایل توحید به شگفت آمدهای، شگفتانگیزتر این است که آنها رستاخیز و زنده شدنِ پس از مرگ را انکار و تکذیب کرده و میگویند: ﴿أَءِذَا كُنَّا تُرَٰبًا أَءِنَّا لَفِي خَلۡقٖ جَدِيدٍ﴾ آیا هنگامی که خاک شدیم، [دوباره] آفرینش تازهای پیدا میکنیم؟! به گمان آنها غیرممکن و بسیار بعید است پس از اینکه خاک شدند، خداوند آنها را دوباره زنده گرداند . آنها ـ به خاطر نادانی و جهالت خود ـ قدرت خالق و آفریننده را با توانایی و قدرت مخلوق مقایسه میکردند. پس وقتی دیدند که مخلوق توانایی چنین کاری را ندارد، گمان بردند این کار در توان خدا هم نیست و فراموش کردند که خداوند آنها را نخستین بار آفریده است، در حالی که چیزی نبودند.
نیز احتمال دارد که معنی آیه چنین باشد: اگر تو از سخن آنها و از اینکه زنده شدن پس از مرگ را دروغ میانگارند به تعجب آمدهای، حق به جانب تو میباشد؛ زیرا کسی که نشانهها و آیات برای او توضیح داده شود و دلایل قاطعی را که بر زنده شدن پس از مرگ دلالت مینماید مشاهده کند که شک و تردید در آن راهی ندارد، سپس زنده شدن پس از مرگ را انکار کند، به حقیقت که سخن او بسیار تعجب برانگیز است.
اما چنین چیزی از کافران بعید نیست، ﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ﴾ [زیرا] اینان کسانیاند که به پروردگارشان کفر ورزیدند و یگانگی او را انکار کردند، که یگانگی او بسیار روشن و آشکار است.
﴿وَأُوْلَٰٓئِكَ ٱلۡأَغۡلَٰلُ فِيٓ أَعۡنَاقِهِمۡ﴾ و آنان بندها و زنجیرهایی در گردنشان دارند و از هدایت باز میمانند؛ چرا که به ایمان فراخوانده شدند اما ایمان نیاوردند، و هدایت بر آنها عرضه شد اما هدایت نشدند. پس دلهایشان به سزای اینکه نخستین بار به آن ایمان نیاوردند، دگرگون شد.﴿وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ﴾ و اینان اهل دوزخاند و در آن جاودانه میمانند و هرگز از آن بیرون نمیروند.
التفاسير:
