- ای رسول- اصحابت در مورد غنیمتها از تو میپرسند، که چگونه تقسیم میشود؟ و میان چه کسانی تقسیم میشود؟ - ای رسول- در پاسخ به سؤال آنها بگو: غنیمتها به الله و رسولش اختصاص دارد، و حکم آن در تصرف و توزیع، از آنِ الله و رسولش است، پس شما وظیفهای جز فرمانبرداری و تسلیم شدن ندارید، پس -ای مؤمنان- با اجرای اوامر و اجتناب از نواهیِ الله، تقوای او تعالی را پیشه کنید، و دشمنیها و جداییهای میان یکدیگر را با محبت و پیوستگی و خوش اخلاقی و گذشت اصلاح کنید، و به فرمانبرداری از الله و فرمانبرداری از رسولش پایبند باشید اگر واقعا مؤمن هستید؛ زیرا ایمان، شخص را بر طاعت و دوری از معصیت برمیانگیزاند. این سؤال پس از رخداد بدر واقع شد.
همانا مؤمنان واقعی کسانی هستند که وقتی الله یاد شود دلهایشان بترسد؛ آنگاه دلها و بدنهایشان به انجام طاعت جهتدهی میشود، و هرگاه آیات الله بر آنها خوانده شود در آن میاندیشند، آنگاه ایمانی بر ایمانشان افزوده میشود، و برای جلب مصالح و دفع مفاسدشان فقط به پروردگارشان اعتماد میکنند.
آنها که این صفات را دارند، همان مؤمنان واقعی هستند؛ زیرا ویژگیهای ایمان و اسلام آشکار را با هم دارند، و پاداش آنها منازلی عالی نزد پروردگارشان، و آمرزشی برای گناهانشان و روزیای گرامی، و نعمتهایی است که الله برایشان آماده ساخته است.
همانگونه که الله پس از آنکه در تقسیم غنائم با یکدیگر اختلاف و تنازع کردید تقسیم غنائم را از شما گرفت، و آن را به الله و رسولش اختصاص داد، - ای رسول- پروردگارت با وحیی که بر تو نازل کرده است به خروج از مدینه برای رویارویی با مشرکان به تو فرمان داد، درحالیکه گروهی از مؤمنان از این کار خوششان نمیآمد.
- ای رسول- این گروه از مؤمنان در مورد قتال با مشرکان پس از اینکه به روشنی دانستند واقع میشود با تو مجادله میکنند، گویی بهسوی مرگ کشانده میشوند و واقعا دارند آن را میبینند. این امر بهسبب آن است که برای خروج به هدف قتال، به شدت ناخشنود هستند؛ زیرا آنها برای قتال آماده نشدهاند، و خودشان را تجهیز نکردهاند.
- ای مؤمنان مجادله کننده- به یاد آورید آنگاه که الله به شما وعده داد که به یکی از دو گروه مشرکان دست خواهید یافت، یعنی کاروان تجاری و اموالی که حمل میکند تا آنها را به عنوان غنیمت بگیرید، یا گروه جنگی که با آنها بجنگید و بر آنها پیروز شوید، و شما دوست داشتید که کاروان تجاری بهسبب سهولت و آسانیِ تسلط به آن بدون قتال، از شما باشد، اما الله میخواست که با فرمان دادن به شما به قتال، حق را محقق گرداند؛ تا بزرگان مشرکان را بکشید، و بسیاری از آنها را به اسارت بگیرید تا قدرت اسلام آشکار شود.
تا الله حق را با پیروزی اسلام و پیروانش محقق گردانَد، و این امر با شواهدی بر صدق آن محقق میگردد، و به این هدف که او سبحانه باطل را با دلایلی که بطلانش را آشکار میسازد باطل گردانَد، هر چند مشرکان این امر را نپسندند، اما الله آن را آشکار میسازد.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ينبغي للعبد أن يتعاهد إيمانه ويُنمِّيه؛ لأن الإيمان يزيد وينقص، فيزيد بفعل الطاعة وينقص بضدها.
بنده باید بر ایمان خود مواظبت کند و آن را رشد دهد؛ زیرا ایمان کم و زیاد میشود، یعنی با انجام طاعت زیاد و با ضد آن کم میشود.
• الجدال محله وفائدته عند اشتباه الحق والتباس الأمر، فأما إذا وضح وبان فليس إلا الانقياد والإذعان.
محل و فایدۀ جدل هنگام مشتبه شدن حق و التباس امر است، اما وقتی حق آشکار و واضح شد، راهی جز فرمانبرداری و تسلیم شدن وجود ندارد.
• أَمْر قسمة الغنائم متروك للرّسول صلى الله عليه وسلم، والأحكام مرجعها إلى الله تعالى ورسوله لا إلى غيرهما.
امر تقسیم غنیمتها به رسول واگذار شده است، و مرجع احکام بهسوی الله تعالی و رسولش است نه غیر آن دو.
• إرادة تحقيق النّصر الإلهي للمؤمنين؛ لإحقاق الحق وإبطال الباطل.
ارادۀ تحقق پیروزی الهی برای مؤمنان؛ برای احقاق حق و ابطال باطل.