- ای مردم- آیا ندیدهاید و مشاهده نکردهاید که الله استفاده از خورشید و ماه و ستارگان آسمان، و نیز جانوران و درختان و گیاهان زمین را برایتان آسان کرده است، و نعمتهای آشکار خویش بر دیدگان مانند تصویر زیبا و سیمای نیکو، و نعمتهای باطنی و پنهان خویش مانند عقل و علم را بر شما کامل کرده است، اما با وجود این نعمتها برخی از مردم بدون هیچ دانش مستندی به وحی از جانب الله، یا عقلی روشنگر، و یا کتابی آشکار و نازلشده از جانب الله، در توحید و یگانگی الله مجادله میکنند.
و هرگاه به این مجادله کنندگان در توحید الله گفته شود: از وحیی که الله بر رسولش فرو فرستاده است پیروی کنید، میگویند: از آن پیروی نمیکنیم بلکه عبادت معبودهایمان را که پیشینیان خویش را بر آن یافتیم پیروی میکنیم، آیا از پیشینیان خویش پیروی میکنند حتی اگر شیطان آنها را - با عبادت بتها که آنها را گمراه میسازد- به عذاب سوزان روز قیامت فراخوانَد؟!
و هرکس با خالصگردانیدن عبادت برای الله و نیکوکاری در عمل، به الله روی آورد، بهطور قطع بر مستحکمترین دستآویزی که کسی برای نجات خویش به آن چنگ میزند و از بریدهشدن آن نمیترسد چنگ زده است، و سرانجام و بازگشت کارها فقط بهسوی الله است، آنگاه هرکس را به آنچه استحقاقش را دارد جزا میدهد.
و - ای رسول- هرکس به الله کفر ورزد نباید کفرش تو را اندوهگین سازد، زیرا بازگشت آنها در روز قیامت فقط بهسوی ماست، آنگاه آنها را از بدیهایی که در دنیا انجام دادهاند باخبر میسازیم، و آنها را در قبال این بدیها مجازات میکنیم، بهراستیکه الله از آنچه در سینههاست آگاه است، و ذرهای از آنچه در سینههاست بر او پوشیده نمیماند.
و -ای رسول- اگر از این مشرکان بپرسی: چه کسی آسمانها و چه کسی زمین را آفریده است؟ بهطور قطع خواهند گفت: الله آنها را آفریده است. به آنها بگو: تمام ستایشها از آنِ الله است که حجت را بر شما آشکار گردانید، اما بیشتر آنها بهسبب جهل نمیدانند که چه کسی سزاوار ستایش است.
و اگر تمام درختان روی زمین بریده و تبدیل به قلم شوند، و دریا تبدیل به جوهر شود و هفت دریای دیگر به یاریاش بیایند، کلمات الله بهسبب نامتناهیبودن پایان نمییابد، بهراستیکه الله ذات شکست ناپذیری است که هیچکس بر او چیره نمیشود، و در آفرینش و تدبیر خویش بسیار دانا است.
- ای مردم- نه آفرینش و نه دوباره زندهکردن همه شما در روز قیامت برای حسابرسی و جزا، از نظر آسانی، چیزی جز همانند آفرینش و دوباره زندهکردن یک فرد نیست، بهراستی الله ذات شنوایی است که شنیدن صدایی، او را از شنیدن صدایی دیگر بازنمیدارد، و ذات بینایی است که دیدن چیزی او را از دیدن چیزی دیگر بازنمیدارد، و به همین ترتیب آفرینش یا دوباره زندهکردن کسی او تعالی را از آفرینش و دوباره زندهکردن دیگری باز نمیدارد.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• نعم الله وسيلة لشكره والإيمان به، لا وسيلة للكفر به.
نعمتهای الله وسیلهای برای سپاسگزاری از او تعالی و ایمان به او است؛ نه وسیلهای برای کفر به او تعالی.
• خطر التقليد الأعمى، وخاصة في أمور الاعتقاد.
خطر تقلید کورکورانه؛ بهخصوص در امور اعتقادی.
• أهمية الاستسلام لله والانقياد له وإحسان العمل من أجل مرضاته.
اهمیت تسلیمشدن در برابر الله و فرمانبرداری از او و نیکوکاری به خاطر رضایت او تعالی.