و اگر بر کشتزارها و گیاهانشان بادی بفرستیم که آن را تباه سازد، آنگاه کشتزارهایشان را پس از اینکه سبز بود زردرنگ ببینند بهطور قطع پس از مشاهدۀ آنها نعمتهای سابق الله را با وجود فراوانی آنها ناسپاسی میکنند.
پس همانگونه که تو نه میتوانی صدایت را به گوش مردگان برسانی و نه به گوش کران، درحالیکه از تو دور شدهاند تا بیشتر از شنیدن صدای تو جلوگیری کنند، همچنین نمیتوانی هرکسی را که شبیه اینها در رویگردانی و بهره نبردن باشد هدایت کنی.
و تو نمیتوانی کسی را که از راه راست گمراه شده است با رساندن صدای خویش به گوش او آنگونه که سودمند واقع شود به پیمودن راه درست راهنمایی کنی، تو تنها میتوانی کسی را که به آیات ما ایمان میآورد بشنوانی، زیرا اوست که از سخنان تو بهره میبرد، و آنها در برابر فرمان ما تسلیم و فروتن هستند.
- ای مردم- الله همان ذاتی است که شما را از آبی ناچیز آفرید، سپس بعد از ناتوانی کودکیتان قدرت مردانگی را قرار داد، سپس بعد از قدرت مردانگی، ناتوانی سالخوردگی و فرتوتی را قرار داد، الله آنچه از ناتوانی و قدرت را که بخواهد میآفریند، و او تعالی از هر چیزی آگاه است، و هیچچیز بر او پوشیده نمیماند، و ذات توانایی است که هیچچیز او را ناتوان نمیسازد.
و روزیکه قیامت برپا میشود مجرمان سوگند یاد میکنند که جز لحظهای در قبرهایشان نماندهاند. همانگونه که از دانستن مدت ماندن خویش در قبرهایشان گمراه شدند در دنیا نیز از حقیقت گمراه بودند.
و پیامبران و فرشتگانی که الله متعال به آنان علم بخشيده بود، گفتند: بی گمان شما طبق آنچه که الله در علم سابق خویش نوشته است، از روز آفرینشِتان تا روز برانگیختنتان که آن را انکار کردید، ماندگار بوديد، و این روزی است که مردم از گورهایشان برانگیخته می شوند، اما شما نمی دانستید که رستاخیز واقع می شود، و آن را انکار کردید.
پس روزیکه الله مخلوقات را برای حسابرسی و جزا برمیانگیزد عذرهای دروغین ستمکاران سودی به آنها نمیرساند، و راضی کردن الله با توبه و بازگشت بهسوی او تعالی از آنها خواسته نمیشود؛ چون فرصت این کار گذشته است.
و به تحقیق که در این قرآن- برای عنایت به مردم- هرگونه مثالی آوردهایم؛ تا حق از باطل برایشان مشخص شود، و - ای رسول- اگر دلیلی بر راستگویی خویش بیاوری بهطور قطع کسانیکه به الله کفر ورزیدهاند خواهند گفت: شما در آنچه که آوردهاید جز بر باطل نیستید.
مانند زدن این مُهر بر دلهای اینها که هرگاه آیهای برایشان بیاید به آن ایمان نمیآورند، الله بر دلهای تمام کسانیکه نمیدانند آنچه برایشان آوردهای حقیقت است، مُهر مینهد.
پس - ای رسول- در برابر قومت که تو را تکذیب میکنند شکیبایی پیشه کن، زیرا وعدۀ الله بر پیروزی و قدرت یافتن تو، حقیقت ثابتی است که هیچ تردیدی در آن راه ندارد، و نباید کسانیکه به برانگیخته شدن خویش یقین ندارند، تو را به عجله و عدم صبر وادار کنند.
التفاسير:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• يأس الكافرين من رحمة الله عند نزول البلاء.
نومیدی کافران از رحمت الله هنگام نزول مصیبت.
• هداية التوفيق بيد الله، وليست بيد الرسول صلى الله عليه وسلم.
هدایتِ توفیق به دست الله است، و به دست رسول صلی الله علیه وسلم نیست.