ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫ ߝߊߟߊ߲ - ߏߗ߭ߑߓߊߞߌߞߊ߲

16 : 18

وَإِذِ ٱعۡتَزَلۡتُمُوهُمۡ وَمَا يَعۡبُدُونَ إِلَّا ٱللَّهَ فَأۡوُۥٓاْ إِلَى ٱلۡكَهۡفِ يَنشُرۡ لَكُمۡ رَبُّكُم مِّن رَّحۡمَتِهِۦ وَيُهَيِّئۡ لَكُم مِّنۡ أَمۡرِكُم مِّرۡفَقٗا

Модомики, қавмингиздан ҳам, улар ибодат қилаётган Аллоҳдан бошқа маъбудлардан ҳам юз ўгирган экансизлар, бас, динингизни ҳимоя қилиш учун ғордан паноҳ изланглар. Шунда Парвардигорингиз сизларга раҳматини кенг қилиб, сизларни душманларингиздан ҳимоя қилади ва сизларга ишларингизда қулайлик яратиб, қавмингиз орасидаги ҳаётингизнинг ўрнини тўлдириб қўяди.

17 : 18

۞ وَتَرَى ٱلشَّمۡسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَٰوَرُ عَن كَهۡفِهِمۡ ذَاتَ ٱلۡيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقۡرِضُهُمۡ ذَاتَ ٱلشِّمَالِ وَهُمۡ فِي فَجۡوَةٖ مِّنۡهُۚ ذَٰلِكَ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِۗ مَن يَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن يُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُۥ وَلِيّٗا مُّرۡشِدٗا

Улар фармонни бажардилар. Аллоҳ уларга уйқу берди ва уларни душманларидан асради. Эй кузатувчи, кўрасанки, қуёш машриқдан чиққан пайтида ғорнинг ўнг тарафидан ўтиб кетади. Ботган пайтида эса чап тарафидан қиялаб ўтади ва уларга тегмайди. Шу билан улар доим сояда бўлиб, қуёшнинг ҳарорати уларга озор бермайди. Улар ғорнинг кенг, баҳаво жойидадирлар. Уларнинг ғордан паноҳ топганлари, уйқуга кетганлари, қуёш нурининг уларга озор бермаслги, кенг, баҳаво жойга ўрнашганлари, қавмидан нажот топишлари Аллоҳнинг қудратига далолат қиладиган ажойиботлардандир. Аллоҳ кимни ҳидоят қилган бўлса, ўша чин ҳидоят топгандир. Кимни адаштириб қўйган бўлса, унга ёрдам берадиган, уни тўғри йўлга солиб қўядиган бирон дўсти муршид топа олмассан. Чунки ҳидоят ёлғиз Аллоҳнинг қўлидадир.

18 : 18

وَتَحۡسَبُهُمۡ أَيۡقَاظٗا وَهُمۡ رُقُودٞۚ وَنُقَلِّبُهُمۡ ذَاتَ ٱلۡيَمِينِ وَذَاتَ ٱلشِّمَالِۖ وَكَلۡبُهُم بَٰسِطٞ ذِرَاعَيۡهِ بِٱلۡوَصِيدِۚ لَوِ ٱطَّلَعۡتَ عَلَيۡهِمۡ لَوَلَّيۡتَ مِنۡهُمۡ فِرَارٗا وَلَمُلِئۡتَ مِنۡهُمۡ رُعۡبٗا

Эй кузатувчи, кўзлари очиқ бўлгани учун сен уларни уйғоқ, деб ўйлайсан. Аслида эса улар уйқудадирлар. Баданлари эзилиб кетмаслиги учун гоҳида ўнг тарафга, гоҳида чап тарафга ағдариб турамиз. Итлари эса оёқларини чўзиб остонада ётади. Уларнинг бу аҳволини кўриб қолгудек бўлсанг, ичинг қўрқувга тўлиб, ортингга қараб қочган бўлар эдинг.

19 : 18

وَكَذَٰلِكَ بَعَثۡنَٰهُمۡ لِيَتَسَآءَلُواْ بَيۡنَهُمۡۚ قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ كَمۡ لَبِثۡتُمۡۖ قَالُواْ لَبِثۡنَا يَوۡمًا أَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٖۚ قَالُواْ رَبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا لَبِثۡتُمۡ فَٱبۡعَثُوٓاْ أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمۡ هَٰذِهِۦٓ إِلَى ٱلۡمَدِينَةِ فَلۡيَنظُرۡ أَيُّهَآ أَزۡكَىٰ طَعَامٗا فَلۡيَأۡتِكُم بِرِزۡقٖ مِّنۡهُ وَلۡيَتَلَطَّفۡ وَلَا يُشۡعِرَنَّ بِكُمۡ أَحَدًا

Уларни Ўз қудратимиз билан қандай ухлатган бўлсак, узоқ муддатдан кейин яна шундай уйғотдик. Бир-бирларидан қанча ухлаганлари ҳақида сўрадилар. Улардан бири деди: "Бир кун ё ярим кун ухладик". Бошқаси деди: "Қанча ухлаб турганингизни Парвардигорингиз билгувчироқ. Шундай бўлгач, бу ишни У Зотга топшириб, бошқа керакли иш билан шуғулланинглар. Бирингизни мана шу кумуш тангангиз билан шаҳарга юборинглар. У қарасин ва қайси бир одам покиза овқат қилаётган бўлса, овқати ҳам покиза бўлса, ўшандан олиб келсин. Кириш-чиқишида, муомаласида эҳтиёт бўлсин. Ҳеч кимга сизларнинг турар жойингизни билдириб қўймасин. Акс ҳолда, сизларга жуда катта зарар бўлиши мумкин".

20 : 18

إِنَّهُمۡ إِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ يَرۡجُمُوكُمۡ أَوۡ يُعِيدُوكُمۡ فِي مِلَّتِهِمۡ وَلَن تُفۡلِحُوٓاْ إِذًا أَبَدٗا

Қавмингиз сизни билиб қолсалар, қаерда яшаётганингиздан хабар топиб қолсалар, сизларни тошбўрон қилиб ўлдириб юборадилар ёки яна ўша ўзларининг эгри динларига қайтарадилар. Аллоҳ сизларни ҳақ динга йўллаб қўйганди. Энди яна ўша эгри динга қайтадиган бўлсангизлар, бу дунёда ҳам, охиратда ҳам ҳеч қачон нажот топмайсизлар. Аксинча, Аллоҳ ҳидоят қилиб қўйган ҳақ динни тарк этганингиз ва эгри динга қайтганингиз учун ҳар икки дунёни қўлдан бой берасизлар.

ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:

• من حكمة الله وقدرته أن قَلَّبهم على جنوبهم يمينًا وشمالًا بقدر ما لا تفسد الأرض أجسامهم، وهذا تعليم من الله لعباده.

Ер баданларини янчиб ташламаслиги учун уларни ўнг ва чап тарафга ағдариб туриши Аллоҳнинг ҳикмати ва қудратидан далолатдир. Бу Аллоҳнинг бандаларига берган бир таълимидир.

• جواز اتخاذ الكلاب للحاجة والصيد والحراسة.

Қўриқчилик, ов каби ишларда асқотгани учун ит боқишнинг жоизлиги.

• انتفاع الإنسان بصحبة الأخيار ومخالطة الصالحين حتى لو كان أقل منهم منزلة، فقد حفظ ذكر الكلب لأنه صاحَبَ أهل الفضل.

Мартабанг паст бўлса ҳам яхшиларга ёндаш ва солиҳларга қўшил. Яхшиларга ёндашгани учун ҳатто итнинг ҳам хотираси абадий қолди.

• دلت الآيات على مشروعية الوكالة، وعلى حسن السياسة والتلطف في التعامل مع الناس.

Оятлар ваколатнинг шаръий эканига, чиройли сиёсат юргизиш лозимлигига ва одамлар билан муомала қилишда эҳтиёткор бўлишга далолат қиляпти.