ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫ ߝߊߟߊ߲ - ߟߊߘߛߏߣߍ߲

21 : 18

وَكَذٰلِكَ اَعْثَرْنَا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُوْۤا اَنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّاَنَّ السَّاعَةَ لَا رَیْبَ فِیْهَا ۚۗ— اِذْ یَتَنَازَعُوْنَ بَیْنَهُمْ اَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوْا عَلَیْهِمْ بُنْیَانًا ؕ— رَبُّهُمْ اَعْلَمُ بِهِمْ ؕ— قَالَ الَّذِیْنَ غَلَبُوْا عَلٰۤی اَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَّسْجِدًا ۟

او لکه څرنګه چې مونږ وکړل په دوی باندې نا اشنا نا اشنا کارونه چې دلالت کوونکي دي زمونږ په قدرت باندې د ویده کولو د دوی نه ډیر کلونه، او راویښول د دوی وروسته د دې خوب نه، همدارنګه مونږ خبر کړل په دوی باندې د دوی د ښار والا د دې لپاره چې د دوی د ښار والا پوهه شي چې یقینا وعده د الله تعالی د مؤمنانو سره په مرستې او په دوباره راژوندي کولو باندې ریښتیا او حق ده، او یقینا قیامت راتلونکی دی خامخا هیڅ شک پکې نشته، نو هر کله چې د اصحاب کهفو حال ښکاره شو او مړه شول؛ هغه خلک چې په دوی باندې خبر شوي و هغوی په خپل منځ کې په اختلاف کې شول: چې د دوی سره څه وکړي؟ نو وویل یوې ډلې د دوی نه: جوړ کړئ د دوی د غار په دروازه باندې آبادي چې دوی پټ کړي او بچ یې وساتي، رب د دوی ښه پوهه دی د دوی په حال باندې، نو د دوی حال دا تقاضا کوي چې دوی لره دي د الله تعالی په نزد یو څه خاصیت وي، او وویل هغو کسانو چې سلطه او واک یې په لاس کې و خو علم او سم دعوت ورسره نه و: مونږ به خامخا د دوی په دې ځای باندې د عبادت لپاره مسجد جوړوو د دوی د احترام د وجې نه او د دوی د مرتبې د یادولو د وجې نه.

22 : 18

سَیَقُوْلُوْنَ ثَلٰثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ ۚ— وَیَقُوْلُوْنَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَیْبِ ۚ— وَیَقُوْلُوْنَ سَبْعَةٌ وَّثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ ؕ— قُلْ رَّبِّیْۤ اَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ مَّا یَعْلَمُهُمْ اِلَّا قَلِیْلٌ ۫۬— فَلَا تُمَارِ فِیْهِمْ اِلَّا مِرَآءً ظَاهِرًا ۪— وَّلَا تَسْتَفْتِ فِیْهِمْ مِّنْهُمْ اَحَدًا ۟۠

زر دی چې وایي به بعضې د هغو خلکو نه چې بحث کوي د دوی په قصه کې د شمېر د دوی نه: چې دوی درې کسان دي او څلورم یې سپی دی، او بعضې به وایي چې دوی پنځه کسان دي شپږم د دوی سپی دی، او دې دواړو ډلو چې دا خبره کړې نو دا یې د خپل ګومان مطابق کړې پغیر د دلیل نه، او بعضې وایي: دوی اوه کسان دي او اتم یې سپی دی، ووایه -ای پیغبمره-: یقینا رب زما ښه پوهه دی په شمېر د دوی، نه پوهیږي د دوی په شمېر مګر لږ خلک هغوی چې الله تعالی ورته د دوی شمېر ورښودلی، نو ته بحث مه کوه د دوی په شمېر کې او نه په نورو احوالو د دوی کې د اهل کتابو او نه د نورو خلکو سره مګر بحث ښکاره چې ژوروالی پکې نه وي، داسې چې یوازې په هغو معلوماتو بسنه وکړې کوم چې د هغو باره کې په تا باندې وحې راغلې ده، او ته پوښتنه مه کوه د هیچا نه د هغوی تفصیلې حالاتو باره کې، ځکه چې دوی په دې باندې نه پوهیږي.

23 : 18

وَلَا تَقُوْلَنَّ لِشَایْءٍ اِنِّیْ فَاعِلٌ ذٰلِكَ غَدًا ۟ۙ

او ته مه وایه -ای پیغمبره- د یو کار باره کې چې ته یې سبا ورځ کول غواړې: یقینا زه کوونکی یم دې کار لره سبا ورځ؛ ځکه چې ته نه پوهیږې چې آیا ته دا کار کولی شې، او که ستا او د دې کار تر منځ حایل واقع کیږي؟ او هر مسلمان ته دا ښودنه ده.

24 : 18

اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ ؗ— وَاذْكُرْ رَّبَّكَ اِذَا نَسِیْتَ وَقُلْ عَسٰۤی اَنْ یَّهْدِیَنِ رَبِّیْ لِاَقْرَبَ مِنْ هٰذَا رَشَدًا ۟

مګر دا چې یوځای کړې دا کار د الله تعالی د مشیئت او ارادې سره چې داسې ووایې: زه به دا کار کوم -که چیرته د الله تعالی خوښه شي- سبا ورځ، او یاد کړه رب خپل لره په دې قول سره : ان شاء الله -کله چې ستا نه هیر شي چې دا ووایې- او داسې وایه: امید دی چې وبه ښایي ما ته رب زما ډیر نږدې د دې کار نه هدایت او توفیق.

25 : 18

وَلَبِثُوْا فِیْ كَهْفِهِمْ ثَلٰثَ مِائَةٍ سِنِیْنَ وَازْدَادُوْا تِسْعًا ۟

او تېر کړل اصحاب کهفو په خپل غار کې درې سوه نهه کاله.

26 : 18

قُلِ اللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوْا ۚ— لَهٗ غَیْبُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— اَبْصِرْ بِهٖ وَاَسْمِعْ ؕ— مَا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ مِنْ وَّلِیٍّ ؗ— وَّلَا یُشْرِكُ فِیْ حُكْمِهٖۤ اَحَدًا ۟

ته ووایه -ای پیغمبره- الله تعالی ښه پوهه دی په هغه زمانه چې دوی تیره کړې وه په خپل غار کې، او الله تعالی مونږ خبر کړي یو په وخت د تیرولو د دوی په دې کې، نو نشته وینا د هیچا وروسته د وینا د الله پاک نه، خاص دې الله پاک لره دي پټ هغه څه چې په اسمانونو کې دي او پټ هغه څه چې په ځمکه کې دي په اعتبار د پیدایښت او په اعتبار د علم، څومره ښه لیدونکی دی الله تعالی! نو هغه هر شی ویني، او څومره ښه لیدونکی دی! نو هغه هره خبره اوري، نشته دوی لره پرته لدې نه څوک دوست او کار ساز چې د دوی کارونه برابر کړي، او نه شریکوي په خپل واک او حکم کې هیڅوک، نو خاص هغه یوازې دی په حکم او واک کې.

27 : 18

وَاتْلُ مَاۤ اُوْحِیَ اِلَیْكَ مِنْ كِتَابِ رَبِّكَ ؕ— لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِهٖ ۫ۚ— وَلَنْ تَجِدَ مِنْ دُوْنِهٖ مُلْتَحَدًا ۟

او لوله د قرآن کریم څخه، نو نشته څوک بدلوونکی د هغه د کلمو؛ ځکه چې هغه ټولې ریښتیا دي او د انصاف نه ډک دي، او هیچیرې به ته بیا نه مومې په غیر د الله پاک نه ځای د پناه چې پناه ورته ویسې، او نه څوک پناه نیوونکی چې پناه پرې ونیسې پرته له هغه نه.

ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:

• اتخاذ المساجد على القبور، والصلاة فيها، والبناء عليها؛ غير جائز في شرعنا.

په قبرونو باندې جوماتونه جوړول، او په هغو کې لمونځونه کول، او په هغوی باندې ابادي جوړول؛ زمونږ په دین کې جایز نه دي.

• في القصة إقامة الحجة على قدرة الله على الحشر وبعث الأجساد من القبور والحساب.

په دې قصه کې د حجت قایمول دي په قدرت د الله تعالی باندې په حشر (راجمع کول د خلکو قیامت ته) او په راژوندي کولو د جسدونو د قبرونو نه او په حساب کتاب باندې.

• دلَّت الآيات على أن المراء والجدال المحمود هو الجدال بالتي هي أحسن.

آیتونه په دې دلالت کوي چې یقینا جګړه او ستایلی شوی بحث هغه بحث دی چې هغه په ډیرې ښایسته طریقې سره وي.

• السُّنَّة والأدب الشرعيان يقتضيان تعليق الأمور المستقبلية بمشيئة الله تعالى.

سنت او شرعي ادب تقاضا کوي د تړلو د راتلونکو کارونو د الله تعالی په مشیئت او ارادې پورې.