ការបកប្រែអត្ថន័យគួរអាន - ការបកប្រែជាភាសាពែរ្ស - តាហ្វសៀរ អាស-សាក់ទី
លេខទំព័រ:
107
:
9
وَالَّذِیْنَ اتَّخَذُوْا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَّكُفْرًا وَّتَفْرِیْقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنِیْنَ وَاِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ مِنْ قَبْلُ ؕ— وَلَیَحْلِفُنَّ اِنْ اَرَدْنَاۤ اِلَّا الْحُسْنٰی ؕ— وَاللّٰهُ یَشْهَدُ اِنَّهُمْ لَكٰذِبُوْنَ ۟
مردمانی از منافقان قبا، مسجدی در کنار مسجد قبا ساختند، و منظورشان از ساختن آن، زیان وارد کردن به مؤمنان و اختلاف انداختن میان آنان بود، و آن را پناهگاه و سنگری برای کسانی قرار دادند که امیدوار بودند روزی با پیامبر خدا خواهند جنگید. و منظورشان این بود که اگر نیازی به پناهگاهی داشتند، از این مسجد استفاده کنند. پس خداوند رسوایشان ساخت، و راز آنها را آشکار کرد.
﴿وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مَسۡجِدٗا ضِرَارٗا﴾ و کسانی که برای زیان رساندن به مؤمنان و به مسجدشان که در آن جمع میشدند، مسجدی ساختند، ﴿وَكُفۡرٗا﴾ و منظورشان کفر ورزی در آن بود، درحالی که دیگران منظورشان از ساختن مسجد، رسیدن به ایمان و هدایت بود. ﴿وَتَفۡرِيقَۢا بَيۡنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾ مسجد را ساختند تا مؤمنان دسته دسته و پراکنده شوند و اختلاف پیدا کنند.
﴿وَإِرۡصَادٗا﴾ و همچنین منظورشان کمینگاه ساختن ﴿لِّمَنۡ حَارَبَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ مِن قَبۡلُ﴾ برای کسی بود که از پیش با خدا و پیامبرش جنگیده بود؛ یعنی این مسجد را برای کمک کردن به کسانی ساختند، که با خدا و پیامبر میجنگیدند، و پیشتر نیز جنگیده و دشمن سرسخت بودند، مانند ابو عامر راهب که فردی از اهل مدینه بود و هنگامی که پیامبرصلی الله علیه وسلم به مدینه هجرت نمود، به وی کفر ورزید. او در جاهلیت وانمود میکرد که اهل عبادت است. پس به سوی مشرکین رفت، تا از آنان برای جنگیدن با پیامبر کمک بگیرد.
و چون نزد مشرکین به خواسته اش دست نیافت، به سوی قیصر رفت به گمان اینکه اورا یاری کند. و این ملعون در راهی که به سوی قیصر میرفت، هلاک شد درحالیکه با منافقان پیمان کمک و یاری بسته بود.
و مسجد ضرار را به این هدف بنا کردند، و خداوند وحی نازل نمود که آنها برای این هدف، مسجد را ساختهاند. بنابراین پیامبر کسانی را به سوی مسجد فرستاد، تا آن را منهدم نمایند و بسوزانند. و آن مسجد منهدم و سوزانده شد، و بعد از آن به زباله دانی تبدیل گردید.
خداوند متعال بعد از اینکه اهداف و مقاصد فاسدشان را دربارۀ ساختن مسجد بیان نمود، فرمود: ﴿وَلَيَحۡلِفُنَّ إِنۡ أَرَدۡنَآ﴾ و سوگند میخورند که در ساختن این مسجد، منظوری ﴿إِلَّا ٱلۡحُسۡنَىٰ﴾ جز نیکی کردن به ضعیف و ناتوان و نابینا نداشتهایم.
﴿وَٱللَّهُ يَشۡهَدُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ﴾ و خداوند گواهی میدهد که آنان دروغگو هستند. پس گواهی دادن خدا بر آنها، از سوگند خوردنشان راست تر است.
التفاسير:
108
:
9
لَا تَقُمْ فِیْهِ اَبَدًا ؕ— لَمَسْجِدٌ اُسِّسَ عَلَی التَّقْوٰی مِنْ اَوَّلِ یَوْمٍ اَحَقُّ اَنْ تَقُوْمَ فِیْهِ ؕ— فِیْهِ رِجَالٌ یُّحِبُّوْنَ اَنْ یَّتَطَهَّرُوْا ؕ— وَاللّٰهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِیْنَ ۟
﴿لَا تَقُمۡ فِيهِ أَبَدٗا﴾ هرگز در آن مسجد که به منظور زیان رساندن به مؤمنان ساخته شده است، نماز مگزار و خداوند تو را از آن بی نیاز مینماید، و تو ناچار به نماز گزاردن در آن نیستی.
﴿لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ﴾ مسجدی که از روز نخست که اسلام وارد قبا گردید و بر تقوا بنیان نهاده شد؛ و آن مسجد قبا است که بر پایۀ اخلاص دین و عبادت برای خدا و به منظور ذکر او و اقامۀ شعایر دینش بنیان نهاده شده است. و مسجد قبا در این زمینه از قدمت و اصالت زیادی برخوردار است. و این مسجد شریف﴿أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ﴾ سزاوارتر است که در آن بایستی، و خدا را در آن عبادت کنی ، و به ذکر خدا بپردازی. پس این مسجد با شرافت است و اهالی آن شریفاند، بنابراین خداوند آنها را ستایش نمود و فرمود: ﴿فِيهِ رِجَالٞ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْ﴾ در آن مردانی هستند که دوست دارند خود را از گناهان پاک نمایند و از چرکها و پلیدیها و آلودگیها پاکیزه بدارند.
و مشخص است که هرکس چیزیرا دوست داشته باشد، باید برای آن تلاش نماید و در راستای آن حرکت کند. و آنها چون پاکیزه بودن را دوست داشتند، برای پاک کردن خود از گناهان و آلودگیها و از مبطلات وضو و غسل تلاش مینمودند. بنابراین آنها از پیشگامان در اسلام بودند و نماز را بر پا میداشتند و همواره همراه پیامبر جهاد میکردند و در اقامۀ شرایع دین جدی بودند، و از مخالفت ورزیدن با خدا و پیامبرصلی الله علیه وسلم پرهیز میکردند . و پیامبرصلی الله علیه وسلم بعد از اینکه این آیه نازل شد، از آنان پرسید که چرا پاکیزگی شما مورد ستایش واقع شده است؟ پس به پیامبر خبر دادند که آنها بعد از استنجا با سنگ، خودشان را با آب تمیز میکنند، و خداوند آنها را بر کارشان ستود.
﴿وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُطَّهِّرِينَ﴾ و خداوند پاکیزگان را دوست میدارد؛ کسانی که طهارت و پاکی معنوی دارند، از قبیل: پرهیز کردن از شرک و اخلاق بد، نیز طهارت حسی دارند مانند دور کردن آلودگیها و رفع مبطلات وضو و غسل.
التفاسير:
109
:
9
اَفَمَنْ اَسَّسَ بُنْیَانَهٗ عَلٰی تَقْوٰی مِنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانٍ خَیْرٌ اَمْ مَّنْ اَسَّسَ بُنْیَانَهٗ عَلٰی شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهٖ فِیْ نَارِ جَهَنَّمَ ؕ— وَاللّٰهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
سپس برتری مساجد را بر حسب مقاصد اهل آن و همسویی آن با رضای خدا بیان کرد و فرمود: ﴿أَفَمَنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ تَقۡوَىٰ مِنَ ٱللَّهِ﴾ آیا کسی که شالودۀ مسجد را بر تقوای خدا و خشنودی او بنا نهاده است؛ یعنی بر اساس نیتی صالح و مخلصانه آن را بنا نهاده است، ﴿وَرِضۡوَٰنٍ﴾ و بر پایۀ خشنودی خدا آن را بنا کرده است، به این صورت که آن را موافقِ دستور خدا بنا نموده. پس هم در کارش اخلاص داشته است، و هم در انجام کار از دستور خدا پیروی نموده است.
﴿خَيۡرٌ أَم مَّنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥعَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٖ فَٱنۡهَارَ بِهِۦ فِي نَارِ جَهَنَّمَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾ [آیا چنین کسی] بهتر است، یا کسی که شالودۀ آن را بر لبۀ پرتگاهِ فروریختهای بنیاد نهاده، و با آن به آتش جهنم در میافتد؟! و خداوند گروه ستمگران را به سوی مصالح و منافع دینی و دنیویشان هدایت نمیکند.
التفاسير:
110
:
9
لَا یَزَالُ بُنْیَانُهُمُ الَّذِیْ بَنَوْا رِیْبَةً فِیْ قُلُوْبِهِمْ اِلَّاۤ اَنْ تَقَطَّعَ قُلُوْبُهُمْ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟۠
﴿لَا يَزَالُ بُنۡيَٰنُهُمُ ٱلَّذِي بَنَوۡاْ رِيبَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡ﴾ ساختمانی را که بنیان نهاده اند، همواره در دلهایشان شک و تردید ایجاد میکند.
﴿إِلَّآ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمۡ﴾ مگر آنکه دلهایشان پاره پاره بگردد، به این صورت که بسیار پشیمان شوند و به سوی پروردگارشان باز گردند و توبه نمایند و بسیار از او بترسند. پس با این چیزها خداوند آنان را میبخشد، وگر نه بنایی که ساخته اند بر شک و تردید و نفاقشان میافزاید.
﴿وَٱللَّهُ عَلِيمٌ﴾ و خداوند به همه چیز به ظاهر و باطن و پوشیده و آشکار و آنچه بندگان پنهان میدارند و آنچه آشکار میکنند، آگاه و داناست. ﴿حَكِيمٌ﴾ و با حکمت است و کاری را انجام نمیدهد و چیزی را نمیآفریند، و امر نمیکند و نهی نمینماید، مگر اینکه حکمت مقتضی آن باشد و بدان امر کند.
در این آیات فواید و مسایل زیادی نهفته است که به آنها اشاره میکنیم:
1- ساختن مسجدی که هدف از آن، زیان رساندن به مسجدی دیگر باشد که در نزدیک آن است، حرام میباشد؛ و منهدم کردن مسجدی که به قصد زیان رساندن ساخته شده، و اهداف سازندگانش نیز معلوم است، واجب میباشد.
2- کار گرچه درست و خوب باشد، اما نیت، آن را دگرگون مینماید؛ و آن کار خوب را، به کار ممنوع و حرام تبدیل میگرداند. همانطور که نیت سازندگان مسجد ضرار، عمل آنها را تبدیل به چیزی کرد که خواندید.
3- هرحالتی که به سبب آن اختلاف و تفرقه میان مؤمنان به وجود آید، گناه است و باید آن را ترک کرد و از بین برد.
و کاری که به وسیلۀ آن مؤمنان متحد و یکپارچه شوند، باید آن را انجام و به آن دستور داد و دیگران را برای انجام آن تشویق نمود؛ زیرا خداوند علت ساختن مسجد ضرار را، تفرقه افکنی در میان مسلمانان و اشاعۀ کفر، و جنگ با خدا و پیامبر بیان کرد. به همین جهت از آن باز داشته شدند.
4- از نماز خواندن در جاهایی که گناه انجام میگیرد، نهی شده است و باید از آن دور شد.
5- گناه در مکانها اثر میگذارد، همانطور که گناه و نافرمانی منافقان در مسجد ضرار اثر گذاشت و از نماز گزاردن در آن نهی شد. و همچنین اطاعت در مکانها اثر میگذارد، همانطور که در مسجد قبا اثر گذاشت تا جایی که خداوند در مورد آن فرمود: ﴿لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ﴾ مسجدی که از روز نخست بر تقوا بنیان نهاده شده است، سزاوارتر است که در آن بایستی و نماز بگزاری.
بنابراین مسجد قبا فضیلتی دارد که دیگر مساجد ندارند، تا جایی که پیامبرصلی الله علیه وسلم هر شنبه به آنجا میرفت و در آن نماز میخواند و نماز خواندنِ در آن را تشویق کرده است.
6- از عللی که در این آیات بیان شدهاند چهار قاعدۀ مهم استنباط میگردد که عبارتند از: هر عملی که موجب زیان رساندن به مسلمانی باشد، یا در آن نافرمانی خدا انجام بگیرد زیرا معاصی جزوِ فروع کفر هستند، یا موجب اختلاف و پراکندگی مسلمین شود، یا در آن عمل معاونت و مساعدت کسی باشد که با خدا و رسولش دشمنی میکند، این کار ممنوع و حرام است. و عکس این قضیه نیز صادق است. [یعنی چنانچه در کاری مساعدت و معاونت خدا و رسولش وجود داشته باشد، آن کار جایز و روا میباشد].
7- چنانچه مسجد قبا بر پایۀ تقوا بنا نهاده شده باشد، مسجد النبیصلی الله علیه وسلم که پیامبر با دستان مبارک خود آن را ساخته، و خداوند آن را برای وی انتخاب نموده است، به طریق اولی بر اساس تقوا بنا نهاده شده است.
8- عملی که بر اساس اخلاص و پیروی از کتاب و سنت انجام شود، بر اساس تقوا بنا نهاده شده است، و صاحبش را به باغهای جاودان بهشت میرساند. و عملی که بر نیت پلید و بر اساس بدعت و گمراهی بنا نهاده شده باشد، عملی است که شالودۀ آن بر لبۀ پرتگاه فروریختهای قرار دارد، که انجامدهندۀ آن به عمق جهنم سقوط مینماید، و خداوند گروه ستمکاران را هدایت نمیکند.
التفاسير:
111
:
9
اِنَّ اللّٰهَ اشْتَرٰی مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ؕ— یُقَاتِلُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ فَیَقْتُلُوْنَ وَیُقْتَلُوْنَ ۫— وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرٰىةِ وَالْاِنْجِیْلِ وَالْقُرْاٰنِ ؕ— وَمَنْ اَوْفٰی بِعَهْدِهٖ مِنَ اللّٰهِ فَاسْتَبْشِرُوْا بِبَیْعِكُمُ الَّذِیْ بَایَعْتُمْ بِهٖ ؕ— وَذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟
خداوند خبری راستین و وعدهای حق را در رابطه با داد و ستدی بزرگ میدهد، و آن این است که ﴿ٱشۡتَرَىٰ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَنفُسَهُمۡ وَأَمۡوَٰلَهُم﴾ ذات بزرگوارش از مؤمنان جانهایشان و مالهایشان را خریده است؛ پس جان و مال مؤمنان کالاست ﴿بِأَنَّ لَهُمُ ٱلۡجَنَّةَ﴾ به بهای آنکه بهشت برای آنان باشد؛ بهشتی که هر چه دل بخواهد و چشم از آن لذت ببرد و شادیها و خوبیهای فراوان و حوریان زیبارو و مسکنهای زیبا در آن وجود دارد. کیفیت معامله و داد و ستد این گونه است که مؤمنان مالهایشان را در جهاد با دشمنان خدا و اعتلای حکم او و آشکارکردن دینش صرف مینمایند، و جانشان را در این راه فدا میکنند، ﴿ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيَقۡتُلُونَ وَيُقۡتَلُونَ﴾ در راه خدا جنگ میکنند. پس میکشند و کشته میشوند. پس این معامله و خرید و فروش از جانب خدا با انواع تأکیدها موکد شده است.
﴿وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ وَٱلۡقُرۡءَانِ﴾ این وعدهایست که در تورات و انجیل و قرآن آمده است که شریفترین و بالاترین و کاملترین کتابها هستند، و کاملترین پیامبران اولوالعزم آنها را آوردهاند. و همۀ اینها بر بیان این وعدۀ راستین متفقاند.
﴿وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ مِنَ ٱللَّهِۚ فَٱسۡتَبۡشِرُواْ بِبَيۡعِكُمُ ٱلَّذِي بَايَعۡتُم بِهِۦ﴾ و چه کسی از خدا به وعدۀ خود وفا کننده تر است؟ پس ای مؤمنانی که با خدا معامله کردهاید! به معاملۀ خود شاد باشید، و برخی از شما برخی دیگر را مژده دهید، و یکدیگر را بر انجام آن تحریک کنید.
﴿وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ﴾ و این کامیابیای بزرگی است، که هیچ کامیابی بزرگتر از آن وجود ندارد، چون ضامن سعادت همیشگی و نعمت جاودانگی و خشنودی خداست، که خشنودی خدا از نعمتهای بهشت بسیار بزرگتر است. و اگر میخواهی ارزش معامله را بشناسی، بنگر که مشتری چه کسی است؟ مشتری، خداوند جل جلاله است، و به کالا بنگر که بزرگترین کالاهاست، و آن باغهای بهشت است. و به قیمتی که برای بهدست آوردن آن صرف میشود، بنگر و آن، جان و مال است که برای انسان از همه چیز دوست داشتنیتر است. و این عقد معامله به دست چه کسی اجرا شده است، کسی که این معامله را اجرا کرده است برترین پیامبران است. و بنگر که در چه دفترهایی نوشته شده است، در کتابهای بزرگ خدا که بر برترین انسانها نازل شدهاند، وآن تورات و انجیل و قرآن است.
التفاسير:
