আল-কোৰআনুল কাৰীমৰ অৰ্থানুবাদ - পাৰ্চী অনুবাদ - তাফছীৰ ছা'দী
فتح
1
:
48
اِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِیْنًا ۟ۙ
این فتح مذکور همان صلح حدیبیه است. آنگاه که مشرکین، پیامبر صلی الله علیه وسلم را که به قصد انجام عمره آمده بود، از ورود به مکّه بازداشتند. داستانی طولانی است که سرانجام پیامبر با آنها بر این امر صلح نمود که تا ده سال میان او و آنها جنگی نباشد و پیامبر در سال آینده برای ادای عمره بیاید. نیز یکی از بندهای صلحنامه این بود که هر کس بخواهد به پیمان قریش داخل شود، اجازه دارد؛ و هر کس بخواهد به پیمان پیامبر صلی الله علیه وسلم داخل شود، اجازه دارد. و به سبب این صلح که در میان مردم امنیت و آسایش ایجاد کرد، دایره و شعاع فراخوانی به سوی دین خدای عزوجل گسترش پیدا کرد، و هر مؤمنی که در هر مکانی از آن منطقه قرار داشت، میتوانست به سوی خدا دعوت کند؛ نیز این صلح زمینه را فراهم کرد تا هرکس که میخواهد دربارۀ حقیقت اسلام تحقیق کند، پس مردم در این دوره، گروه گروه وارد دین خدا شدند. از این رو خداوند این صلح را فتح و پیروزی نامید، و آن را به پیروزی و فتح آشکار توصیف کرد؛ چون هدف از گشودن و فتح شهرهای مشرکین، قوّت گرفتن دین خدا و پیروز شدن مسلمانهاست، که این هدف با آن فتح و ظفر تحقق پیدا کرد.
التفاسير:
2
:
48
لِّیَغْفِرَ لَكَ اللّٰهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْۢبِكَ وَمَا تَاَخَّرَ وَیُتِمَّ نِعْمَتَهٗ عَلَیْكَ وَیَهْدِیَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِیْمًا ۟ۙ
و به دنبال این فتح، خداوند چند چیز را پیش آورد، پس فرمود: ﴿لِّيَغۡفِرَ لَكَ ٱللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنۢبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ﴾ تا سرانجام خداوند همۀ گناهان گذشته و آیندۀ تو را ببخشاید و ـ الله أعلم ـ این بدان جهت است که به سبب فتح و گرویدن زیاد مردم به دین، عبادات و طاعات زیادی انجام گرفته است. و پیامبر شرایطی را در این صلح تحمّل کرد که جز پیامبران اولوالعزم کسی نمیتواند بر آن شکیبایی ورزد، و این از بزرگترین فضیلتها و کرامتهای اوست که خداوند گناهان گذشته و آیندۀ او را بخشید.
﴿وَيُتِمَّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ﴾ و تا با قوّت دادن به دین تو و یاری کردنت در مقابل دشمنانت و وسیعتر شدن دایرۀ پیام و سخن تو، نعمت خود را بر تو تمام نماید، ﴿وَيَهۡدِيَكَ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا﴾ و تا تو را به راه راست رهنمون شود که به وسیلۀ آن به سعادت همیشگی و رستگاری جاودانی دست یابی.
التفاسير:
3
:
48
وَّیَنْصُرَكَ اللّٰهُ نَصْرًا عَزِیْزًا ۟
﴿وَيَنصُرَكَ ٱللَّهُ نَصۡرًا عَزِيزًا﴾ و خداوند به پیروزی و نصرتی قوی تو را یاری دهد که اسلام در آن سست و ضعیف نمیگردد، بلکه پیروزی کامل را به دست میآورد، و کافران ریشه کن و خوار میگردند و کم میشوند، و مؤمنان بیشتر میگردند و خودشان و مالهایشان رشد مینمایند.
سپس آثار و پیامدهای این فتح را برای مؤمنان بیان کرد و فرمود:
التفاسير:
4
:
48
هُوَ الَّذِیْۤ اَنْزَلَ السَّكِیْنَةَ فِیْ قُلُوْبِ الْمُؤْمِنِیْنَ لِیَزْدَادُوْۤا اِیْمَانًا مَّعَ اِیْمَانِهِمْ ؕ— وَلِلّٰهِ جُنُوْدُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟ۙ
خداوند متعال از منّت خویش بر مؤمنان خبر میدهد که با ایجاد آرامش برای مؤمنان بر آنها منّت گذارد، و آن اعتماد به نفس و پایداری است به هنگام آزمایشهای پریشان کننده و به هنگام حدوث امور مشکلی که قلب را مشوش و مضطرب مینماید و خردها را پریشان میکند و انسان را ضعیف میگرداند. پس، از جمله نعمتهای خداوند بر بنده در این حالت، این است که او را پایدار و استوار گرداند و به قلبش اطمینان و آرامش بدهد تا با دلی استوار و وجودی آرام با این سختیها روبهرو شود، و برای انجام دستور خداوند در این حالت آماده باشد. پس با این، ایمانش افزوده میشود. اصحاب وقتی دیدند شرایطی که میان پیامبر صلی الله علیه وسلم و مشرکان مقرّر گردیده به ظاهر چنان به نظر میآمد که از جایگاه مسلمین کاسته شده و مورد اهانت قرار گرفتهاند و این امری است که هرکس نمیتواند بر آن صبر کند، ولی اصحاب بر آن صبر نمودند. پس وقتی که خود را وادار به تحمّل آن نمودند، با این کار ایمانی بر ایمانشان افزوده شد.
﴿وَلِلَّهِ جُنُودُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ و لشکرهای آسمان و زمین از آن خداست؛ یعنی همه تحت فرمانروایی خدا و تحت تدبیر او هستند، و او بر آنها چیره است. پس مشرکان گمان نبرند که خداوند دین و پیامبرش را یاری نمیکند؛ بلکه خداوند متعال دانا و با حکمت است، و حکمت او اقتضا میکند که روزها را میان مردم دست به دست بگرداند، و پیروزی مسلمین را برای وقتی دیگر به تاخیر بیندازد.
التفاسير:
5
:
48
لِّیُدْخِلَ الْمُؤْمِنِیْنَ وَالْمُؤْمِنٰتِ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا وَیُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَیِّاٰتِهِمْ ؕ— وَكَانَ ذٰلِكَ عِنْدَ اللّٰهِ فَوْزًا عَظِیْمًا ۟ۙ
﴿لِّيُدۡخِلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنۡهُمۡ سَئَِّاتِهِمۡ﴾ تا مردان و زنان مؤمن را به باغهای بهشتی در آورد که در زیر درختان و کاخهای آن رودبارها روان است، و جاودانه در آن خواهند بود، و تا اینکه گناهان و بدیهایشان را بزداید. پس این بزرگترین چیزی است که برای مؤمنان حاصل میشود؛ یعنی با وارد شدن به باغهای بهشت، هر امر مرغوب و مطلوبی برایشان به دست میآید؛ و با زدودن بدیهایشان، هر آنچه ناگوار است از آنان دور میگردد.
﴿وَكَانَ ذَٰلِكَ عِندَ ٱللَّهِ فَوۡزًا عَظِيمٗا﴾ و این پاداش و رستگاری بزرگی است که در این فتح برای مؤمنان بهدست آمد.
التفاسير:
6
:
48
وَّیُعَذِّبَ الْمُنٰفِقِیْنَ وَالْمُنٰفِقٰتِ وَالْمُشْرِكِیْنَ وَالْمُشْرِكٰتِ الظَّآنِّیْنَ بِاللّٰهِ ظَنَّ السَّوْءِ ؕ— عَلَیْهِمْ دَآىِٕرَةُ السَّوْءِ ۚ— وَغَضِبَ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَاَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ ؕ— وَسَآءَتْ مَصِیْرًا ۟
و خداوند مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را عذاب میدهد، و چیزهایی به آنها نشان میدهد که آنها را ناراحت خواهد کرد؛ زیرا میخواستند مؤمنان خوار شوند، و دربارۀ خداوند گمان بد میبردند که او دینش را یاری نمیکند و کلمۀ خود را برتر نمیگرداند، و اهل باطل بر اهل حق چیره خواهند شد، امّا خداوند گمانشان را باطل گرداند و بلا و مصیبت را بر آنها وارد ساخت.
﴿وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ﴾ و به خاطر دشمنی آنها با خدا و پیامبرش، خداوند بر آنها خشمگین شده، ﴿وَلَعَنَهُمۡ﴾ و آنان را از رحمت خویش دور نموده، ﴿وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَهَنَّمَۖ وَسَآءَتۡ مَصِيرٗا﴾ و دوزخ را برایشان آماده کرده که بد جایگاهی است.
التفاسير:
7
:
48
وَلِلّٰهِ جُنُوْدُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَزِیْزًا حَكِیْمًا ۟
مجدّداً تکرار نمود که فرمانروایی آسمانها و زمین و لشکرهایی که در آسمانها و زمین میباشند از آن خداوند هستند تا بندگان بدانند عزّت دهنده و خوار کننده تنها خداوند است، و او لشکریانش را که به او منسوباند، یاری خواهد کرد. همان گونه که خداوند متعال فرموده است: ﴿وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ﴾ و به راستی که لشکریان ما پیروز هستند. ﴿وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا﴾ و خداوند نیرومند و بر هر چیزی چیره است. و همگام با عزت و قدرتی که دارد، در آفرینش و تدبیرش حکیم است، و آفرینش و تدبیرش بر اساس چیزی است که حکمت و کاردانیاش آن را اقتضا میکند.
التفاسير:
8
:
48
اِنَّاۤ اَرْسَلْنٰكَ شَاهِدًا وَّمُبَشِّرًا وَّنَذِیْرًا ۟ۙ
﴿إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰكَ شَٰهِدٗا﴾ ای پیامبر بزرگوار! ما تو را به عنوان گواه بر کارهای خوب و بدی که امّت تو انجام میدهند فرستادهایم، و تو را بر گفتهها و مسائل حق و باطل گواه قرار دادهایم، و تو را فرستادهایم تا به یگانگی و کمال خداوند از هر جهت گواهی بدهی. ﴿وَمُبَشِّرٗا وَنَذِيرٗا﴾ و تو را فرستادهایم تا به کسی که از تو و از خدا پیروی میکند به پاداش دینی و دنیوی و اخروی مژده بدهی. و کسی را که از فرمان خدا سرپیچی مینماید به عذاب دنیا و آخرت هشدار دهی.
و کمال مژده دادن و بیم دادن در این است که اعمال و اخلاقی که با آن مژده یا بیم داده میشود بیان شوند. پس پیامبر، خیر و شر و سعادت و شقاوت و حق و باطل را روشن کرد.
التفاسير:
9
:
48
لِّتُؤْمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَتُعَزِّرُوْهُ وَتُوَقِّرُوْهُ ؕ— وَتُسَبِّحُوْهُ بُكْرَةً وَّاَصِیْلًا ۟
بنابراین به دنبال این فرمود: ﴿لِّتُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ﴾ تا به سبب دعوت شدنِ شما از سوی پیامبر و تعلیم دادن چیزی که به سودتان است، ایمان بیاورید. او را فرستادهایم تا به خدا و پیامبرش ایمان آورید که ایمان آوردن مستلزم این است از خدا و پیامبر در همۀ کارها اطاعت کنید. ﴿وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ﴾ و پیامبر را یاری نمایید و او را بزرگ بدارید و حقوق او را به جای آورید همانطور که او منّت بزرگی بر گردن شما دارد. ﴿وَتُسَبِّحُوهُ بُكۡرَةٗ وَأَصِيلًا﴾ و خداوند را در صبح و شام به پاکی یاد کنید. پس خداوند در این آیه آنچه را که حق مشترک خدا و پیامبرش میباشد که ایمان آوردن به خدا و رسول است بیان کرد، سپس حق ویژۀ پیامبر را که یاری کردن وی و بزرگداشت اوست بیان نمود، و نیز حق ویژۀ خداوند را که تسبیح گفتن او با نماز و دیگر کارهاست ذکر کرد.
التفاسير:
