ការបកប្រែអត្ថន័យ ជំពូក​ អាត់តាវហ្ពះ - ការអធិប្បាយសង្ខេបអំពីគម្ពីគួរអានជាភាសាអ៊ូបេគីស្ថាន - លេខ​ទំព័រ 188 - សព្វវចនាធិប្បាយនៃគម្ពីគួរអាន

7 : 9

كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ

Мушриклар учун Аллоҳ ҳузурида ҳам, пайғамбари ҳузурида ҳам ҳеч қандай аҳд бўлиши мумкин эмас. Фақат, эй мусулмонлар, сизлар Ҳудайбия сулҳида Масжидул-Ҳаром олдида аҳдлашганларингиз бундан мустасно. Модомики, улар сизлар билан тузган аҳдларида барқарор эканлар, сизлар ҳам уни бузмасдан барқарор туринглар. Аллоҳ буйруқларини бажарадиган ва тақиқларидан тийиладиган тақводор бандаларини яхши кўради.

8 : 9

كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ

Қандай қилиб улар учун аҳд ва омонлик бўлсин? Ахир улар душманингиз-ку. Сизлардан ғолиб бўлсалар, на Аллоҳнинг риоясини қиладилар, на қариндошликнинг ва на аҳднинг. Ҳеч нарсанинг риоясини қилмасдан сизларни ёмон азоблайдилар. Тилларида ширин гапириб, сизларни рози қиладилар-у, лекин диллари тилларига бўйсунмайди. Айтган гапларига вафо қилмайдилар. Уларнинг кўплари аҳдни бузадиган, Аллоҳга итоатсиз фосиқлардир.

9 : 9

ٱشۡتَرَوۡاْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

Аллоҳнинг оятларига эргашишни, жумладан, аҳдга вафо қилишни ҳавойи нафслари ва кўнгиллари кусаган шу дунёнинг арзимас баҳосига сотдилар-да, ўзларини ҳаққа эргашишдан тўсдилар. Ҳақдан юз ўгирдилар. Бошқаларнинг ҳам йўлига тўғаноқ бўлдилар. Уларнинг қилмишлари нақадар ёмон иш бўлди.

10 : 9

لَا يَرۡقُبُونَ فِي مُؤۡمِنٍ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُعۡتَدُونَ

Улар бир мўмин ҳақида на Аллоҳнинг, на қариндошликнинг ва на аҳднинг риоясини қиладилар. Чунки уларнинг қалблари адоватга тўла. Улар Аллоҳнинг ҳадларидан ошаверадилар. Зеро, улар золим ва тажовузкорлардир.

11 : 9

فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ

Агар тавба қилиб, икки шаҳодат калимасини айтсалар, намозни тўкис адо этсалар, молларидан закот берсалар, мусулмонга, диний биродарларингизга айланиб, ҳуқуқ ва мажбуриятлари айнан сизларникидек бўлади. Сизларга улар билан жанг қилиш жоиз бўлмайди. Улар энди мусулмонлиги билан қонлари, моллари ва ор-номусларини асрай оладилар. Биз оятларимизни биладиган қавмга батафсил баён қилурмиз. Чунки улардан биладиганларгина фойдалана оладилар ва бошқаларни ҳам фойдалантира оладилар.

12 : 9

وَإِن نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُم مِّنۢ بَعۡدِ عَهۡدِهِمۡ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمۡ فَقَٰتِلُوٓاْ أَئِمَّةَ ٱلۡكُفۡرِ إِنَّهُمۡ لَآ أَيۡمَٰنَ لَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَنتَهُونَ

Анави мушриклар маълум муддат жанг қилмасликка аҳдлашганларидан кейин аҳдини бузиб, динингизга тош отсалар, улар билан жанг қилингиз. Улар куфрнинг етакчилари, бошлиқларидир. Энди улар билан ҳеч қандай аҳд ҳам, битим ҳам қолмади. Қони ҳалол кимсаларга айландилар. Жанг қилингиз. Шоядки, куфр келтириш, аҳдни бузиш, динни айблаш каби ишларидан тийилсалар.

13 : 9

أَلَا تُقَٰتِلُونَ قَوۡمٗا نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُمۡ وَهَمُّواْ بِإِخۡرَاجِ ٱلرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٍۚ أَتَخۡشَوۡنَهُمۡۚ فَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَوۡهُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ

Эй мўминлар, аҳдларини бузган, Дорун-надвадаги йиғилишда Пайғамбар алайҳиссаломни Маккадан чиқариб юборишги уринган, дастлаб Қурайшнинг иттифоқдоши Бакрга Пайғамбар алайҳиссаломнинг иттифоқдоши Хузоага қарши ёрдам бериб, урушни ўзлари бошлаган қавм билан жанг қилмайсизларми? Улардан қўрқасизларми? Жанг қилишга журъатинглар етмайдими? Агар чин мўмин бўлсангизлар, қўрқишингизга Аллоҳ ҳақлироқдир.

ក្នុង​ចំណោម​អត្ថប្រយោជន៍​នៃអាយ៉ាត់ទាំងនេះក្នុងទំព័រនេះ:

• دلَّت الآيات على أن قتال المشركين الناكثين العهد كان لأسباب كثيرة، أهمها: نقضهم العهد.

Оятлар далолат қилишича, мушрикларга қарши жанг қилишнинг бир неча сабаблари бўлган. Энг аҳамиятлиси уларнинг аҳдни бузганларидир.

• في الآيات دليل على أن من امتنع من أداء الصلاة أو الزكاة فإنه يُقاتَل حتى يؤديهما، كما فعل أبو بكر رضي الله عنه.

Оятларда намозни адо этишдан, закот беришдан бош тортган одамга қарши жанг қилиниши айтилмоқда. Абу Бакр (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) шундай қилган.

• استدل بعض العلماء بقوله تعالى:﴿وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ﴾ على وجوب قتل كل من طعن في الدّين عامدًا مستهزئًا به.

Айрим олимлар Аллоҳ таолонинг "Динингизга тош отганлар", деган гапини қасддан динни масхара қилиб, унга тош отган одамни ўлдириш вожиблигига далил қиладилар.

• في الآيات دلالة على أن المؤمن الذي يخشى الله وحده يجب أن يكون أشجع الناس وأجرأهم على القتال.

Оятлар шуни кўрсатадики, ёлғиз Аллоҳдангина қўрқадиган мўмин энг қўрқмас, жанг қилишга энг журъатли одам бўлмоғи лозим.